Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) yayımladığı “Kara Rapor 2025″a nazaran, Türkiye’de 2024 yılında hava kirliliği kaynaklı vefatlar 62 bini aştı. Raporda, ince partikül husus (PM2.5) kirliliğinin ülke iktisadına yıllık 138 milyar dolar yük getirdiği, bunun da 2024 gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) yaklaşık yüzde 10’una denk geldiği belirtildi.
HAVASI EN KİRLİ ÜÇ KENT: IĞDIR, ERZİNCAN VE KÜTAHYA
Rapora nazaran 2024’te Türkiye’de hava kalitesi âlâ olan hiçbir vilayet bulunmadı. Havası en kirli vilayetler Iğdır, Erzincan ve Kütahya olarak sıralandı. Partikül husus kirliliğinde Osmaniye, Iğdır ve Malatya da en yüksek bedellere sahip vilayetler ortasında yer aldı. Kirliliğin ana kaynakları ortasında trafik, sanayi tesisleri ve termik santraller gösterildi.
Özellikle sanayi ağır bölgelerde, halkın yılın yüzde 70’inden fazlasında sıhhatsiz hava soluduğu tespit edildi. Osmaniye’de 2024 yılı boyunca ortalama PM2.5 pahası 83,6 µg/m³ olarak ölçülürken, bu oran Dünya Sıhhat Örgütü’nün önerdiği üst sonun 5 katından, Türkiye’de ise yasal sonun 2 katından fazla.
İSTANBUL VE ANKARA’DA HAVA ‘HASSAS’ DÜZEYDE
İstanbul ve Ankara’da hava kirliliği 2024 boyunca “hassas” düzeyde seyretti. İstanbul’un Sultangazi ilçesinde Cebeci taş ocakları nedeniyle halkın yılın 263 gününde kirli hava soluduğu belirtildi. İzmir’de ise Bakanlığa bağlı istasyonlardan kâfi bilgi alınamadığı için hava kalitesi tam olarak kıymetlendirilemedi.
HAVA KİRLİLİĞİNE BAĞLI MEVT ORANININ EN YÜKSEK OLDUĞU İL
2024’te hava kirliliğine bağlı mevt oranının en yüksek olduğu vilayet Osmaniye (yüzde 33,8) olurken, toplam ölümlerin sayısal olarak en fazla görüldüğü vilayetler İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara oldu. PM2.5 hava kirliliği, Türkiye’deki en değerli önlenebilir vefat nedenlerinden biri.
62 BİNDEN FAZLA KİŞİ HAVA KİRLİLİĞİNDEN ÖLDÜ
Hava kirliliğinin sıhhat üzerindeki tesirleri de çarpıcı datalarla ortaya kondu. Türkiye’de 2023 ve 2024 yıllarında sırasıyla 63 bin 851 ve 62 bin 644 erken vefatın PM2.5 kirliliğine bağlı olduğu hesaplandı. Bu, 30 yaş üstü nüfusta tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 13’üne karşılık geliyor.
KOAH’a bağlı ölümlerin yüzde 41,3’ü, kalp hastalıklarının yüzde 27,7’si, inme olaylarının yüzde 27,4’ü ve akciğer kanseri ölümlerinin yüzde 18,6’sı hava kirliliğiyle ilişkilendirildi. Ayrıyeten demans riskinin yüzde 8 arttığı belirtildi.
“HAVA KALİTESİ DSÖ DÜZEYİNE İNERSE 60 BİN HAYAT KURTARILIR”
Temiz Hava Hakkı Platformu Yürütme Kurulu Üyesi ve Etraf İçin Doktorlar Derneği Temsilcisi Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan, “Eğer PM2.5 seviyesi Dünya Sıhhat Örgütü’nün önerdiği yıllık ortalama 5 µg/m³ düzeyine indirilebilseydi, yılda 60 binden fazla vefat önlenebilirdi” dedi.
