Yeni Türkiye Eğitim Vakfı (YETEV) tarafından bu yıl “Felsefe ve Aile” temasıyla düzenlenen IV. Çocuklar İçin İdeoloji Çalıştayı İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde gerçekleşti. Aile kavramının etik, bedel, bilgelik ve dayanışma ışığında ele alındığı çalıştayda, akademisyenler ve uygulayıcılar bir ortaya gelerek bilgi ve tecrübe paylaşımında bulundu.
YETEV OKULLARI GENEL MÜDÜRÜ HAYATİ OKTAY: “ÇOCUKLAR İÇİN İDEOLOJİ’Yİ İKİNCİ SINIFTAN YEDİNCİ SINIFA KADAR DERS OLARAK OKUTUYORUZ”
Çalıştayın açılış konuşmasını yapan YETEV Okulları Genel Müdürü Hayati Oktay, Sokratik prosedürün ehemmiyetine değinerek, Sokrates’ten bu yana insanlığın daima neden? sorusunun peşinde koştuğunu ve insanlığın manalı hale gelmesi için bilgelik yolunda bu sorunun karşılığını aradığını söyledi.
Öğrencilerin içerisindeki “neden?” sorusunun manalı hale gelmesini sağlayan ‘Çocuklar İçin Felsefe’ dersini 2021 yılından itibaren YETEV bünyesindeki Yenidoğu okulları, Palet Okulları ve İrfan Okullarında ikinci sınıftan yedinci sınıfa kadar okuttuklarını söyleyen Oktay, “Tabii yalnızca ders olarak okutmuyoruz. Program ve Yayın Geliştirme (PROGEL) Ünitemiz bu sınıf seviyesindeki her kademenin kitaplarını, eğitim gereçlerini ve müfredatını oluşturmuş durumda. Çocuklar İçin İdeoloji kitaplarımızı, dersimizi, kendi öğretmenlerimizle öğrencilerimize aktararak geliştirmeye çalışıyoruz. Fakat bununla da yetinmiyoruz. Öğretmenlerimiz için; ‘Çocuklar İçin Öğretmenlerle Felsefe’ atölyeleri düzenliyoruz. Bu atölyeler farklı branştan öğretmenlerimize de açık. Münasebetiyle her branş öğretmeninin bu eğitim yaklaşımını, prosedürünü kendi dersine de entegre etmesi ve bu soru temelli eğitim yaklaşımını benimsemesini ve bundan faydalanmasını bekliyoruz.” diye konuştu.
“ÇOCUKLAR İÇİN İDEOLOJİ DİJİTALE DÖNÜŞTÜRECEĞİZ”
Dijital dünyanın kuşatıcı istikametine de dikkat çeken Oktay, bu alanla ilgili yeni projelerinden de şöyle bahsetti: “Çocuklar İçin Felsefe” kitaplarımızı büsbütün dijitale dönüştürme projesiyle ilgili bir çalışma başlattık. Bir uygulama platformu üzerinden hem İngilizce hem de Türkçe olarak inşallah gelecek sene bütün öğrencilerimize açacağız. Tıpkı vakitte yurt dışındaki okullara, Türkiye’deki öteki okullara, eğitim kurumlarının öğretmenlerine de bu platformu açmış olacağız. Umarım bu projeyi bitirdiğimizde bir sonraki tepemizde sizlerle paylaşmış oluruz. Doğal bu alandaki çalışmalarımızda bununla da yetinmiyoruz. Dünya İdeoloji Günü’nde Kasım ayı içerisinde bütün okullarımızda bir hafta boyunca öğrencilerimizin rol aldığı ve ön planda olduğu, felsefi düşünme biçimini ve eğitim yaklaşımını içselleştirdikleri bir haftayı da onlara yaşatıyoruz”
Oktay, “Felsefe ve Aile” temasını seçme sebeplerine de değinerek şöyle konuştu: “Neden?” sorusunun mana bulduğu, anne ve babaların çocukların “neden?” sorusuna cevap verdiği birinci ortam aile. Onun için felsefenin başlangıç okulu ailedir diyebiliriz. Cumhurbaşkanımızın bu yılı aile yılı ilan etmesi nedeniyle de “Felsefe ve Aile” temasını seçtik.
İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ PROF. DR. AHMET CEVAT ACAR: “BATI UYGARLIĞININ İNSANLIĞI NEREYE GETİRDİĞİ HEPİMİZİN MALUMU”
Çalıştayın açılış konuşmasını yapan Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar, “Felsefe dediğimiz vakit Aristo, Eflatun ve Sokrates’i hatırlıyoruz. Bir Müslüman Türk olarak ben kendi medeniyet, bilim, ideoloji ve de niyet tarihimizden başkan, sembol olarak kullanabileceğimiz, yararlanabileceğimiz kendi kıymetlerimiz de var” dedi.
İnsan olmamız hasebiyle hepimizin ortak birtakım özelliklere sahip olduğumuzu söyleyen Acar, “Korkudur, sevinçtir, mutluluktur, muvaffakiyettir, başarısızlıktır, hüzündür, düşünmektir, acıkmaktır… Bunların hepsi üniversal yani tüm insanların sahip olduğu özellikler, muhtaçlıklar yahut nitelikler. Lakin bir de kültüre has nitelikler ve kıymetler var. Münasebetiyle şu anda tırnak içerisinde ‘Batı uygarlığı’ denilen ve dünyayı şu anda nereye getirdiğini daima beraberce gördüğümüz -burada kastım öncelikle Gazze, Filistin uzunca mühlet daha geniş bir nüfusu ve etikliği ilgilendirmekle birlikte biraz sansürlü bir halde dünyaya yansıyan Doğu Türkistan, Myanmar ve öbür yerlerdeki zulümleri ve benzerini de gördüğümüzde- Batı uygarlığının insanlığı nereye getirdiği hepimizin malumu. Bilhassa İslam medeniyetinin ve bizim kıymetlerimizin hem Müslümanlar hem de tüm insanlık için çok değerli olduğunu ve bu pahaların yeni jenerasyonlara da aktarılmasının sandığımızdan büyük değer taşıdığını tabir etmek gerekiyor. Şu anda ülkemizin Türk ve İslam dünyasında öncülük ya da rehberlik yapma konusunda, benim kanaatime nazaran; alternatifi olmayan bir ülke olmak üzere bir pozisyonu var. Bu bize hem büyük bir imkan sağlıyor hem de büyük bir sorumluluk yüklüyor. Kendi kıymetimizin farkına varmamız, elbette ki temelsiz bir ekabirdik ya da büyüklük hissine kapılmadan bir şeyler yapabileceğimizi de görmemiz gerektiğini düşünüyorum” diye konuştu.
PROF. DR. YAYLAGÜL CERAN KARATAŞ: “AİLE SIRF BİR KURUM DEĞİLDİR VE BUNA İNDİRGENEMEZ”
İstanbul Medeniyet Üniversitesi İdeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaylagül Ceran Karataş, “Etik, Ekonomi-Politik ve Teknoloji Bağlamında Aile Nedir ve Ne Değildir?” başlıklı konferansında ailenin sadece bir kurum olmadığını ve ailenin kuruma indirgenemeyeceğini söyledi.
Karataş: “Hem devlet kurumlarımızda hem sosyoloji, psikoloji, edebiyat ve iktisat fakültelerinde aileyle ilgili kısım tanımlanırken karşımıza birinci çıkan epistemolojik soykırım, “Aile, bir kurumdur” tarifidir. Aile yalnızca bir kurum değildir ve buna indirgenemez. Bu yargının ardında yatan epistemolojik yer aileyi politik ve ekonomik olarak bir norma oturtma korkusuyla ortaya çıkar ve kontratlarla belirlenmiş olduğunu işaret eder. Kendi kültürel ve tarihî pratiklerimizle ilişkilendirdiğimizde aile; birlikte yaşama kültürünün inşa edildiği ilişkisel, dinamik bir varoluş modelidir. Bir kurum değildir, kontratla oluşmaz, anne ve babadan oluşmaz. Bunların hepsini içerir lakin buna indirgenemez” dedi.
Aileyi kurumsallıkla, anne-baba-çocukla ilişkilendirerek tanımladığımızda, kendi kültürel pratiğimizi dışarıda bırakmış olduğumuzu söyleyen Karataş, “Aile, büyük yapıdan oluşur. Mahalleyi içerir, var oluş biçimlerini içerir. Amcaları, dedeleri içerir. O vakit biz neden aileyi yalnızca kurum olarak ve anne-babadan oluşur diye söz ediyoruz? Bunun üzerine buradaki epistemolojik soykırımı görüp kendi tarifimizi ve kendi tartışma biçimimizi oluşturmamız gerekiyor” diye konuştu.
“BATI UYGARLIĞININ DÜNYAYA ATTIĞI EN BÜYÜK KAZIKLARDAN BİRİ PANDEMİDİR”
Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Müdürü Doç. Dr. Rıdvan Karabulut, “Çocuklarla İdeoloji ve Ailenin Rolü: Düşünen Bireyler Yetiştirme Sürecinde Aile Dayanaklı Yaklaşımlar” başlıklı ÇİFx konuşmasında çağımızda ailenin giderek gaye alınmasının nedeninin, onun rehber, destekleyici ve kuşatıcı bir okul olma rolünden kaynaklandığını vurguladı. Karabulut, ailenin insanın ilk ve son okulu olduğunu belirterek, “Aile ortadan kaldırılmak isteniyor zira o, bireye rehberlik eden, onu kuşatan ve bedelleri aktaran temel kurum. Aile varsa çocuk var, aile varsa toplum var, aile varsa gelecek var” dedi.
Çocukların sorun çözme maharetlerinin aile tavırları nedeniyle zayıflayabildiğine dikkat çeken Karabulut, ailelerin çocukları zorluklardan muhafaza eğiliminin uzun vadede gelişimlerini engellediğini tabir ederek şöyle konuştu:“Çocuğun çantasını bile anne babası taşıyor. Bu çocuk çanta taşımayı artık öğrenmeyecekse, zorluklarla çabayı ne vakit öğrenecek? Biz çocuklarımızın önündeki sorunları çözmeye çalışarak aslında onların sorun çözme fırsatlarını ortadan kaldırıyoruz.” Pandemi periyodunun insan bağlarını zayıflattığını belirten Karabulut: “Batı uygarlığının dünyaya attığı en büyük kazıklardan biri pandemidir. Pandemi, insan ilgilerini ortadan kaldırmıştır. Lakin aile içindeki küçük sohbetler, çocuklara sorduğumuz kolay sorular bile bizi hayata bağlar. Aile olduğu sürece düşünme var, aile olduğu sürece toplum var, aile olduğu sürece gelecek var” sözlerini kullandı.
DOÇ. DR. ESRA İLERİ TÜRK: “ÇOCUKLARIN KIYMETLERLE İLGİLİ YAŞADIĞI KÜLFETLER VARSA BU EKSİKLİKLERİ AİLELER OLARAK BİZİM KENDİMİZDE BULMAMIZ LAZIM”
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi İslami Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra İleri Türk, “Kökler ve Bedeller: Aileyi Yine Düşünmek” adlı ÇİFx konuşmasında, toplumda sıkça lisana getirilen ruhsal ve fizyolojik şiddetin önlenmesinde en temel ögenin ailede bedeller eğitiminin güçlendirilmesi olduğunu söyledi. “Bugün ruhsal ve fizyolojik şiddeti önlemeye yönelik pek çok çalışma yapılıyor. Lakin bu gayretlerin kalıcı olabilmesi, çocuklara küçük yaşta kıymetlerin kazandırılmasıyla mümkün” diyen Doç. Dr. Esra İleri Türk, pahalar eğitiminin ailede başlayıp ideolojiyle derinleşmesi gerektiğine dikkat çekti.
Konuşmasında kıymetlerin lisan gelişimiyle de paralel ilerlediğini söz eden Türk, Doğan Cüceloğlu’nun “Dil gelişimiyle pahalar gelişimi paraleldir” sözünü hatırlatarak, çocukların kıymetleri tıpkı lisanı öğrenir üzere, model alarak ve gözlemleyerek kazandığını tabir etti. “Biz çocukken lisan öğrenmek için bir uğraş sarf etmedik değil mi? Kimse bize gelip gramer kuralları, lisan bilgisi kurallarını öğretmedi. Kıymetler de bu halde öğreniliyor. Biz hiç fark etmeden, biz farkına varmadan öğreniliyor. Aslında orada çocukların pahalarla ilgili yaşadığı birtakım külfetler varsa buradaki eksiklikleri aileler olarak bizim kendimizde bulmamız lazım” dedi.Konuşmasını “Değer, lakin kıymetli olandan gelir” kelamıyla tamamlayan Türk, âlâ insan yetiştirmeyi tüm eğitim sistemlerinin son gayesi olarak tanımladı.
PROF. DR. ENİS DOKO: “AİLE BİTERSE TOPLUM ÇÖKER”
Çalıştayın kapanış konuşmasını İbn Haldun Üniversitesi İdeoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Enis Doko yaptı. “Bir Bilgelik Okulu Olarak Aile” adlı konuşmasında “Aile biterse toplum çöker” diyen Enis Doko, Amerika ve Çin ortasındaki aileye bakış açısından ve bunun topluma yansımalarından şöyle bahsetti: “Kapitalistler diyor ki ‘benim çalışanlarım sabırlı olsun, birbirlerine karşı şefkatli olsun, şirketin kederlerini dertlensin’ pekala bu nerede oluyor biliyor musunuz? Çin’de oluyor bu. Amerika’da olmuyor. Zira Amerikalı adam kendini şirketin çıkarlarından önde tutuyor, evvel kendini önemsiyor. Lakin Çin’deki yaklaşım bu türlü değil. Zira Çin’de güçlü bir aile yapısı var ve oradaki adam şirketini ikinci büyük aile olarak görüyor. Başka çalışanları ailenin bir modülü olarak görüyor, onların da başarılı olmasını istiyor münasebetiyle sıkıntı çekebiliyor. “Aile biterse toplum çöker” demiştim, bu bize büyük bir laf gelebilir lakin pratikteki karşılığını görebiliyoruz. Aile yapısı güçlü olan Çin, Amerika ile iktisat alanında baş başa yarışıyor. Tam da Konfüçyüs’ün dediği üzere, aile bize temel marifetleri veriyor daha sonra bu hünerleri topluma yayıyor adım adım. Ailede yoksa topluma da yayılamıyor. Hasebiyle Çin’de siz ailenizi önemsemekle başlıyorsunuz, sonra iş yerinizi bir aile olarak görmeye başlıyorsunuz, ailede öğrendiğiniz sabır, şefkat ve empati hünerinizi şirkete yayıyorsunuz. Sonra kentinize yayıyorsunuz, daha sonra devletinize yayıyorsunuz.”
AİLE VE İDEOLOJİ ODAKLI 16 ATÖLYE GERÇEKLEŞTİ
Çalıştayda; Betül Altun “Ailede Sorumluluk ve İnanç Duygusu Üzerine ÇİF Atölyesi”, Çağla Işık Ünal Öztürkci “Dijital Dünyada Eleştirel Düşünme: Çocuklara Rehberlik Etmenin Yolları”, Doç. Dr. Elif Esra Arıkan “Aksiyomlardan Değerlere”, Emine Toprak Çağlar “Evin Neresi? Nereye Aitsin, Kime, Hangisi Olay, Hangi Vakte?”, Esra Liv Erdoğan “Bağın Sessiz Dili”: Ailede Rol, Kıymet ve Sorgulama Tecrübesi Üzerine Bir Fikir Atölyesi”, Fuat Bilal Akgül “Gerçek ve Dostluk Nedir?”, H. Kübra Aras Türkcan “Yaşayan Ağaç: Sanat ve Psikoloji ile Aileye Bakış”, Dr. Kevser Yıldırım “Düşünmenin Diyalektiği: YZ Çağında Sorun Çözme, Eleştirel Düşünme ve Karar Verme Üzerine Bir Atölye”, Hande Sadı “Fare ile Dağ’ın Kıssasından Aileye Yolculuk”, Kübra Dağlar “Çocuklar İçin İdeoloji (ÇİF) Metodu ile Yetişkinlerle Varoluş Üzerine Düşünme: “Çocuk, Köstebek, Tilki ve At”, Merve Kaçmaz “Aile Üzere Olmak: Bekçi Amos’un Dostlarıyla Sımsıcak Bir Gün”, Merve Parıltı Memiş “Yöntem Olarak ÇİF: Ailenin Keşfi”, Nurcan Yıldırım “Eyvah, Çocuklar Soru Soruyor!”, Semai Sağır “Düşünme Maharetleri Yolu ile Coğrafyanın Aile Formlarına Tesirini Sorgulama” isimli atölyelerini gerçekleştirdiler.
