Wagner CEO’su Yevgeni Prigojin’in uçak kazasında hayatını kaybetmesinin ardından paralı asker şirketinin akıbetiyle ilgili soru işaretleri ortaya çıktı. Wagner’e ne olacak?
Ukrayna Savaşı’nın başından bu yana gündemden düşmeyen Wagnerler, belki de en zor günlerini yaşıyor. Paralı asker grubunun üst düzey yöneticisi olan 7 kişi Yevgeni Prigojin’le birlikte hayatını kaybetti. Peki bundan sonra Wagner var olmaya devam edecek mi?
Rusya’nın şahin kanadından Putin yönetimine giderek yükselen bir sesle yapılan eleştiriler zirve noktasına Wagner’le ulaştı. Wagner grubunun 2 ay önce başlattığı isyan hareketiyle Rusya’da bir değişim süreci başladı. Wagner grubu Belarus Cumhurbaşkanı Alexander Lukaşenko arabuluculuğu sayesinde Vladimir Putin’le barış yapmasına rağmen genel kamuoyunda Putin’in onları affettiğine dair bir algı oluşmadı. İsyan gecesinin ilk haberi, Wagnerlere yakınlığıyla bilinen meşhur komutan Sergey Surovikin’in “kışlalarınıza dönün” mesajıyla paylaştığı video olmuştu. Olay “tatlıya bağlandıktan” sonra Surovikin bir daha ortada gözükmedi. Rusya’da yasaklı yayın organı Moscow Times, Surovikin’in gözaltına alındığını iddia etti.
PUTİN’İN ZEYTİNDALI
Olay sonrası Putin’in ilk hamlesi Wagner komutanlarınaydı. Moskova’da yapılan toplantıda Putin komutanlara “ya bendensiniz ya onlardan” mesajı vermişti. Rusya Başkanı, komutanların büyük bir kısmının teklifi kabul ettiğini söyledi. Putin, anlaşmaya niyetli olan Wagner personelini ve komutanlarını Savunma Bakanlığı’nın bünyesine dahil etmek istiyordu. Peki bu personele ne oldu?
Biraz sayılardan başlayalım. “Marx” takma adlı Wagner komutanına göre Ukrayna’da “iş gezisine” toplam 78 bin personel katıldı. Bu personelin 49 bini cezaevinden toplanan mahkumlardan oluşuyordu. Wagner grubunun telegram hesapları, Ukrayna’da 22 bin personelini kaybettiğini 40 bininin de yaralandığını söyledi. Şu anda yaklaşık 10 bin Wagner üyesinin Belarus’ta olduğu söyleniyor. Putin’in teklifini kabul ettiği iddia edilen personel sayısı ise 33 bin. Kısacası, ya yaralıların ciddi bir kısmı sağlam bir şekilde göreve döndü, ya da iki taraftan biri sayısını abartıyor.
İki türlü de ciddi sayıda personelin Rus ordusuna katıldığı ortada. Rus ordusu, bu askerleri aynı Wagner gibi kullanmayı planlıyor. “Fırtına Z” birlikleri adı verilen bu grupların başında Wagner komutanları var. Personelin büyük kısmını ise aynı Wagner’deki gibi mahkumlar oluşturuyor. Fırtına Z birlikleri, Rusya’nın kuzeydeki taarruz operasyonlarında başı çekiyor.
AF YOK
Bu süre zarfında Putin’in ilgisi savaşın yönetilme biçimini sert dille eleştiren figürlere döndü. Bunların başında, uzun yıllardır Ukrayna iç savaşında savaşan Donetsk’li komutan İgor Girkin geliyor. 2014’te meşhur Malezya uçağının vurulmasından sorumlu tutulan Girkin, 2022’de başlayan işgalden kısa bir süre sonra en “karamsar” Rus figür olarak nam salmıştı. Girkin’in karamsarlığı bazen açıkça hakarete kadar gidiyordu. Girkin, “Kremlin’de bu korkaklar olduğu sürece Rusya Federasyonu 5-6 yıl ancak dayanır” çıkışı sonrası gözaltına alındı.
Rus komutan İvan Popov da hemen hemen aynı sonu yaşadı. Popov’un iddiasına göre savaşla ilgili ordunun yaşadığı sorunları üstlerine anlatması sonrası görevden alınmıştı. “Hayatını kaybeden silah arkadaşlarım için yalan söyleme ihtimalim yoktu” demişti komutan.
WAGNER’İN AKIBETİ
Olayla ilgili ilk kez konuşan Vladimir Putin, “Wagner’in Ukrayna savaşında verdiği katkıyı unutmayacağız” dedi. Buradan yapının şu an bildiğimiz halinden dönüşeceğini çıkarabiliriz. Ancak Wagner, tamamen ortadan kalkmayacaktır. Kurucusu Dimitri Utkin ve CEO’su Yevgeni Prigojin, hayatlarını kaybetmiş olsalar bile özellikle büyük isim yaptıkları Bahmut’un alınmasında rol oynamış birçok komutanı hala hayatta.
Bu komutanlardan birinin Prigojin’in koltuğuna oturması şaşırtıcı olmaz. Ya şirket Putin’e bağlı bir lider altında olduğu gibi devam eder ya da isim değişikliğine gider. Orta Afrika Cumhuriyeti güvenlik danışmanının da dediği gibi; “Rusya isterse Wagner’i çeker Beethoven’ı yollar, biz onunla da çalışmaya devam ederiz”.
Tabii Wagner’in efsaneleşmiş bir yapı olduğunu söylemek gerekir. İsyan gününde Prigojin’i sokakta alkışlayan siviller, evinden sandviç yapıp askerlere dağıtanlar vardı. Ukrayna savaşından bu yana 3 tane sinema filmi olan, isyana kadar her yerde pankartları asılı, birçok Rus’un kahraman gördüğü bir gruptan bahsediyoruz. Şu anda bile bazı Wagner personelleri Prigojin için “intikam” yeminleri ediyor. Çeşitli kentlerde Prigojin ve Utkin için anmalar düzenleniyor. İsyan gecesindeki gibi zırhlı konvoylarla olmasa da bazı “yalnız kurt” eylemleri görebiliriz. Bu eylemler, gerçekten “intikam” isteyen bireylerin yanı sıra ülkedeki sürtüşmelerden faydalanmayı uman istihbarat gruplarının kontrolünde de gerçekleşebilir. Ancak Rusya’nın Wagner meselesini ne kadar az hasarla çözdüğünü anlamak için daha çok erken.
