SON DAKİKA HABERİ: Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK), İran’ın nükleer taahhütlerine bağlılığını teyit eden ve ülkeye yönelik BM yaptırımlarının kalıcı olarak kaldırılmasını öngören karar tasarısını reddetti.
İRAN’A YAPTIRIMLAR TEKRAR UYGULANACAK
Böylece İran’a yönelik yaptırımların yine uygulanması süreci resmen başlamış oldu. Kurulda yapılan oylamada tasarıya sırf Çin, Rusya, Pakistan ve Cezayir dayanak verirken, İngiltere, Fransa, ABD, Sierra Leone, Slovenya, Danimarka, Yunanistan, Panama ve Somali aleyhte oy kullandı. Guyana ve Güney Kore ise çekimser kaldı.
Öte yandan, İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan “Avrupa Üçlüsü” (E3) ülkeleri ortasında 28 Eylül’e kadar bir muahedeye varılamaması halinde, BM yaptırımlarını devreye sokacak “snapback” (Tetik) sistemi işletilecek.
İRAN: DOĞACAK TANSİYONDAN İNGİLTERE, FRANSA VE ALMANYA SORUMLU
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Buyruk Said İrevani ise karara reaksiyon gösterdi. E3 ülkelerinin nükleer mutabakattaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini vurgulayan İrevani, “Attıkları adımlar milletlerarası hukuka ve direkt BMGK’ya karşıttır. Üç ülke, savunduklarını tez ettikleri çerçeveyi kendileri yıktı” dedi.
İngiltere, Fransa ve Almanya’nın yaptırımları geri getirmeye dönük her teşebbüsünün “uluslararası hukuka direkt saldırı” olduğunu vurgulayan İrevani, İran’ın nükleer programının hiçbir vakit barışçıl rotadan sapmayacağını belirtti.
İranlı Temsilci, BMGK’nin diyalog ve uzlaşma fırsatını kaybettiğini söyleyerek, başlayan her türlü tansiyondan ve doğacak krizden üç Avrupa ülkesinin sorumlu olacağını tabir etti.
İran, BMGK’nin nükleer taahhütlerine bağlılığını teyit eden ve yaptırımların kalıcı olarak kaldırılmasını öngören karar tasarısını reddetmesini sert bir lisanla kınarken, İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan “Avrupa Üçlüsü” (E3) ülkelerinin 2015’te imzalanan nükleer mutabakatla kaldırılan BM yaptırımlarını geri getirme teşebbüsüne de reaksiyon gösterdi.
İran Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, 2231 sayılı BMGK kararının nükleer muahedenin ayrılmaz bir modülü olduğu hatırlatılarak, bu karar ile İran’ın nükleer programının barışçıl niteliğinin teyit edildiği belirtildi. Ayrıyeten, 2006-2009 yıllarında alınan tüm BMGK kararlarının sona erdirildiği ve nükleer belgenin Eylül 2025’te Kurul gündeminden çıkarılmasının kararlaştırıldığı vurgulandı.
‘YIKICI BİR ADIM’
Açıklamada, E3 ülkelerinin kaldırılmış yaptırımları geri getirme teşebbüsünün, İsrail ve ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik yasa dışı taarruzlarının yaşandığı bir devirde atılan “yıkıcı bir adım” olduğu kaydedildi. Açıklamada, “Bu ataklar memleketler arası hukuku ihlal etmiş, barış ve güvenliği tehlikeye atmış ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’nı (NPT) önemli halde zayıflatmıştır. Avrupa ülkeleri ise bu taarruzları kınamak yerine hukuksuzluğa ortak olmuştur” ifadelerine yer verildi.
‘MUTABAKAT GÖRMEZDEN GELİNDİ’
Açıklamada ayrıyeten, “Bu ülkeler, 9 Eylül 2025’te İran ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ortasında varılan ve memleketler arası toplum tarafından olumlu karşılanan mutabakata dahi değer vermedi. Meğer ‘snapback’ (tetik) düzeneği için öne sürdükleri en büyük münasebet İran’ın Ajans’la işbirliği yapmadığı teziydi. Ayrıyeten İran’ın sunduğu mantıklı öneriyi de temelsiz mazeretlerle reddettiler zira başından beri siyasi çıkarlarını öncelediler” sözlerine yer verildi.
‘KARAR BMGK’NIN PRESTİJİNİ ZEDELEMİŞTİR’
İran’ın her vakit diplomasi ve diyalog yolunu açık tutmaya çalıştığının vurgulandığı açıklamada, Avrupa ülkelerinin ise tezlerine karşın bağımsız bir tavır sergileyemediği ve ABD’nin tek taraflı, hukuksuz siyasetlerinin peşinden gittiği belirtildi. Açıklamada, “E3 ülkelerinin bugün BMGK’daki tavrı, kaldırılmış yaptırımların geri getirilmesini amaçlayan hukuksuz, temelsiz ve provokatif bir adımdır. Bu teşebbüsün doğuracağı sonuçlar ABD ile E3 ülkelerine aittir. Bu adım BMGK’nın prestijini zedelemiş ve diplomasiye ziyan vermiştir” denildi.
TÜM DÜNYAYA ÇAĞRI
Açıklamada, İran’ın barışçıl nükleer programının halkın iradesine dayandığı ve bu yolda kararlılıkla ilerleyeceği vurgulanarak, hukuksuz her adıma karşılık verme hakkının gizli tutulduğu belirtildi. Ayrıyeten memleketler arası topluma davet yapılarak, E3 ülkelerinin attığı adımın reddedilmesi ve buna hiçbir formda meşruiyet kazandırılmaması istendi.
SNAPBACK MEKANİZMASI
E3 ülkeleri, 28 Ağustos’ta BM Güvenlik Kurulu’na İran ile dünya güçleri ortasında 2015’te imzalanan nükleer mutabakat kapsamında geri adım atma sistemini harekete geçirdiklerini bildirmişti. Bu adımla birlikte BM’nin İran’a yönelik yaptırımlarının 30 gün içinde yine yürürlüğe girme ihtimali gündeme gelmişti. Kelam konusu yaptırımlar, nükleer muahede çerçevesinde İran’ın mutabakata uymaması halinde öteki tarafların tüm memleketler arası yaptırımları yine uygulamasına imkan tanıyor.
İran, 2015 yılında İngiltere, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve ABD ile Ortak Kapsamlı Aksiyon Planı’nı (JCPOA) imzalamıştı. Muahedeye nazaran İran, yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer programını kısıtlamayı kabul etmişti. ABD’nin 2018 yılında muahededen tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları tekrar uygulamaya koyması, İran’ın nükleer taahhütlerine uymayı kademeli olarak azaltmasına yol açmıştı.
