-
Haber7-ÖZEL
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Osmanlı Devleti devrinde Kudüs’te bulunan Siloam Yazıtı’nı Türkiye’den istediğini fakat periyodun Başbakanı Mesut Yılmaz’ın o zamanki İBB Başkanı ‘Erdoğan’ın seçmeni rahatsız olur’ diyerek talebi reddettiği açıkladı. Netanyahu’nun açıklamasının akabinde Siloam tableti gündeme otururken, İlahiyatçı ve tarih araştırmacısı Prof. Dr. Nuh Arslantaş söz konusu tabletle ilgili tüm ayrıntıları Haber7′ye anlattı.
KUDÜS’TE MUSEVİLERİN HAKİMİYETİ YALNIZCA 521 YIL SÜRDÜ
Kudüs’ün Museviler için kutsallaşmasının sürgünlerle başladığını söyleyen Arslantaş, kentteki Yahudi hakimiyetinin yalnızca 521 yıl sürdüğünü bu sonlu periyodun dışında Musevilerin Kudüs’te farklı imparatorlukların tebası olarak yaşadığını söyledi. Kudüs’ün birçok din için kutsal bir yer sayıldığını da tabir eden Arslantaş, “Bu nedenle Kudüs’ün kutsiyetini tek bir dine yahut millete indirgemeye çalışan siyasetler, dün olduğu üzere bugün de kente huzur değil, kan ve gözyaşı getirmektedir. Halbuki Kudüs’ün tarihî ve teolojik manası, onun “bütün semavî dinlerin ortak kutsal merkezi olduğu”dur. Bu gerçeği yok saymak, Kudüs’ün kimliğini zayıflatmakla kalmaz; bugün olduğu üzere, tarih boyunca tekraren yaşanan trajedilerin yine tekerrür etmesine de sebep olur.” dedi.
KİTABEYİ TÜRKİYE’DEN 5 DEFA İSTEDİLER
Binyamin Netanyahu’nun Türkiye’den talep ettiği Siloam Yazıtı’na ait de ayrıntılı bilgiler aktaran Prof. Arslantaş, bu yazıtın yalnızca 1998 yılında değil, sonraki yıllarda da birçok sefer istendiğini söyleyerek taleplerin geri çevrildiğini şu sözlerle aktardı;
- 2007’de Kudüs Belediye Başkanı Uri Lupolianski, Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçisi Namık Tan’a “iyi niyet göstergesi” olarak kitâbenin verilmesini talep etmiş; ama Türkiye bu isteği reddetmiştir.
- Bir öbür vesile ile İsrail tarafından yapılan emsal bir talebe, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, kitâbenin kısa müddetliğine sergilenmesine müsaade verilebileceğini söz etmiş, fakat İsrail’in o devirde sürdürdüğü Gazze ablukası sonrası artan gerginlik nedeniyle talep gerçekleşmemiştir.
- 2017’de ise İsrail Kültür Bakanı Miri Regev, Gaziantep Belediye Lideri Fatma Şahin’e kitâbe karşılığında Gaziantep Hayvanat Bahçesi’ne iki fil verebileceklerini söz etmiştir.
- Son olarak, 9 Mart 2022’de İsrail Cumhurbaşkanı Yitzhak Herzog’un Ankara ziyareti sonrasında İsrail kamuoyuna, kitâbenin Türkiye tarafından İsrail’e verilmesi ve karşılığında Türkiye’nin İsrail’den öteki bir arkeolojik eser alması tarafında prensipte bir mutabakata varıldığı duyurulmuştur. Fakat Türkiye, kitâbenin Doğu Kudüs’te bulunduğunu hatırlatarak, “Filistin topraklarında keşfedilmiş bir yapıtın üçüncü bir ülke olan İsrail’e iadesinin asla kelam konusu olamayacağını” belirtmiştir.
KİTABEYİ 16 YAŞINDA BİR ÇOCUK BULDU
Silvan Kitabesi‘nin farklı bir kıssası olduğunu da aktaran Nuh Arslantaş, kitabenin Kudüs’ün Eski Şehri’ne bitişik, bugün Arap nüfusun ağır yaşadığı Silvan köyünde yer alan tünelin duvarına kazındığını, Yahuda Hükümdarı Hizkiya devrinde (MÖ 727–697) kentin su gereksinimini karşılamak gayesiyle açılan yeraltı tünelinde bulunduğunu söyledi.
Arslantaş, altı satırdan oluşan ve MÖ. 8. yüzyıla tarihlenen kitâbenin bulunmasının farklı kıssasını ise şu sözlerle anlattı;
Silvan Tüneli birinci kere 1838’de Amerikalı araştırmacı Edward Robinson tarafından fark edildi. 19. yüzyılda Robinson’un yanı sıra Charles W. Wilson ve Charles Warren da tüneli ayrıntılı biçimde incelediler. Lakin tünel duvarında yer alan kitâbe, mineral birikintileri nedeniyle gözden kaçtığından bu araştırmacılar tarafından fark edilememişti.
Kitâbe, 1880 yılında tüneli gezen 16 yaşındaki bir öğrenci tarafından tesadüfen bulundu. Öğrencinin hocası, Kudüs’teki Alman misyoner ve arkeolog Conrad Schick, kitâbeyi inceleyerek birinci tespitleri yaptı. Kitâbe, Silvan Havuzu’ndan yaklaşık altı metre içeride, doğu duvarına kazınmıştı. Aslında Kitâbe, sadece mühendislik tarihinin değil, tıpkı vakitte Kudüs tarihinin de en kıymetli arkeolojik evraklarından biri özelliği taşıyordu.
BİR YUNANLI KİTABEYİ SATMAYA ÇALIŞTI
Silvan Kitabesi‘nin keşfinin akabinde 1890 yılında Kudüs’te yaşayan bir Yunanlı aracılığıyla kitâbe tünelden sökülerek satılmak istendiğini söyleyen Prof. Arslantaş, bu sırada taşın 7 modüle ayrıldığını ve kimi harflerin ziyan gördüğünü belirtti. Yaşanan olayın akabinde ise 1891 yılında hem özgün kitâbe hem de replikası bulunup yetkililere teslim edildiğini, daha sonra ise İstanbul’a gönderildiğini tabir etti.
KİTABEDE NE YAZIYOR?
Silvan Kitabesi’nin 72 cm eninde 32 cm uzunluğunda olduğunu ve Kudüs tarihinin en değerli arkeolojik kalıntılarından biri olduğunu belirten Arslantaş, kitabenin yazı tarzının 8. yüzyıla dayandığını tabir ederek, yazım usulünün işaretsiz yazıdan işaretli yazıya geçişin erken bir örneği kabul edildiğini söyledi. Arslantaş, kitabenin MÖ 800–660 ortasına tarihlendiğini de kelamlarına ekledi.
Kitabede anlatılan olayın devrin ileri mühendislik muvaffakiyetini ölümsüzleştirmek gayesiyle hazırlandığını ve tünelin iki ucundan eşzamanlı başlayan hafriyat çalışmalarını ve emekçilerin ortada buluşarak kazıyı tamamladıkları anı canlı bir üslupla tasvir ettiğini söyleyen Arslantaş, altı satırlık kitabede şu sözlerin yazdığını açıkladı;
“…Tünel kazma işi tamamlanmıştı. Tünel kazma işi şöyleydi: [Kazıcılar] balyoz ve keskilerini birbirlerine gerçek sallarken, geriye sırf üç arşın hafriyat kalmıştı. O sırada, bir adamın arkadaşına seslendiği duyuldu; zira sağdaki ve soldaki kayada bir çatlak zuhur etmişti. Tünel açma işi bittiğinde, kazıcılar balyozlarını birbirlerine gerçek sallayarak karşılaştılar. Böylelikle kaynaklardan rezervuara kadar bin iki yüz arşın boyunca su aktı. Ve kazıcıların başlarının üzerindeki kayanın yüksekliği yüz arşındı.”
