Reddet, azalt, yeniden kullan, geri dönüştür, çürüt. İklim krizine karşı yaşamsal önemde olan sıfır atık hedefi için hepimiz birlikte eyleme geçmeliyiz.
İnsanlık
olarak ne kadar çöp üretiyoruz? Apartmandaki komşuların kapılarından
sokaklardaki çöp yığınlarına, kıyı şeritlerindeki plastiklerden Şili’deki
Atacama Çölü’nde yer alan tekstil atıklarına kadar gezegenin neredeyse her
yerinde insan kaynaklı bir stres yaratmanın eşiğindeyiz. Hem insan hem de
gezegen sağlığı için tehlike çanları gümbür gümbür çalarken “küresel ısınma
çağı bitti, küresel kaynama çağı başladı” demek abartısız olur.
Bunca
çöpün veya atığın içerisinde bu hafta sizlerle sıfır atık konusunu paylaşmak
istiyorum. Sıfır atık, iklim krizi ile mücadelede sıkça karşımıza çıkan
kelimelerden biri. Hakemli değerlendirmeden geçirilmiş, uluslararası sıfır atık
tanımı şu şekilde:
“Ürünlerin,
ambalajların ve malzemelerin yanmadan ve toprağa, suya veya havaya tehdit
oluşturacak şekilde deşarj edilmeden sorumlu bir şekilde üretilmesi,
tüketilmesi, yeniden kullanılması ve geri kazanılması yoluyla çevre veya insan
sağlığının tüm kaynakların korunması.”
“Nasıl
sıfır atık hareketinin parçası olabiliriz” sorusunun yanıtından önce küresel
ölçekte oluşan bazı atık miktarlarına yakından bakmakta fayda var.
E-ATIK
TEHLİKESİ
2019
yılında küresel ölçekte 53.6 milyon metrik ton e-atık üretildi. Bu ağırlık
yaklaşık olarak 4 bin 500 Eyfel Kulesi‘ne ve 350 yolcu gemisine eşit. E-atıklar
dünyanın en hızlı büyüyen atık akışı olarak da tanımlanıyor. 2030 yılına kadar
ise e-atık miktarının 74.7 metrik tona ulaşacağı öngörülüyor.
Dünyada
her yıl yaklaşık olarak 350 milyon ton plastik üretiliyor. Her hafta yaklaşık
olarak 2 bin parça mikroplastik yutuyoruz yani yaklaşık bir kredi kartı büyüklüğünde.
Ocean Crusaders’ın verilerine göre plastik kirliliği nedeniyle her yıl 100 bin
deniz memelisi ve yaklaşık 1 milyon deniz kuşu plastik yüzünden ölüyor.
GIDA
VE TEKSTİL İSRAFI DURMUYOR
Gıda
ve Tarım Örgütü’nün verilerine göre küresel ölçekte 1.3 milyon gıda çöpe
atılıyor ve ne yazık ki atılan gıdaların en az yüzde 40’ı yenilebilecek
durumda.
Dünyada
her yıl 92 milyon ton tekstil atığı üretiliyor. İlk sırada Çin (20 milyon ton)
ve ikinci sırada ABD (17 milyon ton) ile yer alıyor. Tekstil şu anda küresel
depolama alanındaki toplam atık miktarının en az yüzde 7’sini oluşturuyor.
Bazen de bu tekstil atıkları gözden uzak bölgelere gönderiliyor. Şili’deki
Atacama Çölü’ne yılda yaklaşık 59 bin ton giysinin geldiği iddia ediliyor.
ATIK
KAVANOZU
Elbette
sıfır atığın birçok savunucusu sıfır atık üretmenin şu anki teknolojilerle
neredeyse imkânsız olduğunu vurguluyor. Ancak önemli olan neredeyse sıfır atığa
yaklaşabilmek. Bunun için de adım adım sıfır atık yolculuğuna katılmak en
etkili yollardan biri.
2008
yılında eşi ve iki çocuğuyla birlikte sıfır atık yaşam tarzını benimseyerek
yaşamaya başlayan Bea Johnson’ın “trash jar” (atık kavanozu) hareketin
toplumsal olarak deneyimleye başlamasında önemli bir yere sahip kanımca.
Yıl
boyunca dönüştüremeği atıkları bir kavanoza sığdıran Bea Johnson’ın kavanozu
zamanla negatif eleştiriler de almadı değil. Kendisinin 2013 yılında yayımlanan
kitabı “Sıfır Atık Ev” böyle bir yaşam için güzel bir kılavuz.
SIFIR
ATIK İÇİN 5R
Sıfır
atığın 5R’si (Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Rot) olarak bilinen adımlar ise
şöyle:
İhtiyacın
olmayanı reddet: Bu, istenmeyen öğelerin evinize girmesini engeller ve önemsiz
posta ve plastik pipetler gibi şeylerin yanı sıra size sunulan tüm promosyon
ürünleri için geçerlidir.
Kullandıklarını
azalt: Bu, genel olarak daha az atık demektir.
Yapabildiğin
her şeyi yeniden kullan: Bir şeyin ömrünü onararak, devrederek veya tamir
ederek uzatabilir misiniz? İkinci el alabilir veya satabilir misiniz? Yeniden
kullanım aynı zamanda tek kullanımlık ürünlerin, atılmak yerine kolayca
yıkanabilen yeniden kullanılabilir ürünlerle değiştirilmesi anlamına da gelir.
Reddedemediğin
veya azaltamadığın şeyleri geri dönüştür: Geri dönüşüm yoluyla kaynakları atık
akışından kurtarmak bir seçenektir. Ancak bazı öğelerin süresiz olarak geri
dönüştürülmeyeceğini ve (genellikle kısa) ömürlerinin sonunda çöplükte sona
ereceğini unutmayın. Bunlar, sıfır israfçının kaçınmaya çalıştığı öğelerdir.
Geriye
kalanları çürüt: Yiyecek artıklarını, kağıt parçalarını ve tahta veya bambu diş
fırçalarını kompostlamak, besinleri ve lifleri toprağa geri döndürür.
Reddet, azalt, yeniden kullan, geri dönüştür, çürüt. İklim krizine karşı yaşamsal önemde olan sıfır atık hedefi için hepimiz birlikte eyleme geçmeliyiz.
İnsanlık
olarak ne kadar çöp üretiyoruz? Apartmandaki komşuların kapılarından
sokaklardaki çöp yığınlarına, kıyı şeritlerindeki plastiklerden Şili’deki
Atacama Çölü’nde yer alan tekstil atıklarına kadar gezegenin neredeyse her
yerinde insan kaynaklı bir stres yaratmanın eşiğindeyiz. Hem insan hem de
gezegen sağlığı için tehlike çanları gümbür gümbür çalarken “küresel ısınma
çağı bitti, küresel kaynama çağı başladı” demek abartısız olur.
Bunca
çöpün veya atığın içerisinde bu hafta sizlerle sıfır atık konusunu paylaşmak
istiyorum. Sıfır atık, iklim krizi ile mücadelede sıkça karşımıza çıkan
kelimelerden biri. Hakemli değerlendirmeden geçirilmiş, uluslararası sıfır atık
tanımı şu şekilde:
“Ürünlerin,
ambalajların ve malzemelerin yanmadan ve toprağa, suya veya havaya tehdit
oluşturacak şekilde deşarj edilmeden sorumlu bir şekilde üretilmesi,
tüketilmesi, yeniden kullanılması ve geri kazanılması yoluyla çevre veya insan
sağlığının tüm kaynakların korunması.”
“Nasıl
sıfır atık hareketinin parçası olabiliriz” sorusunun yanıtından önce küresel
ölçekte oluşan bazı atık miktarlarına yakından bakmakta fayda var.
E-ATIK
TEHLİKESİ
2019
yılında küresel ölçekte 53.6 milyon metrik ton e-atık üretildi. Bu ağırlık
yaklaşık olarak 4 bin 500 Eyfel Kulesi‘ne ve 350 yolcu gemisine eşit. E-atıklar
dünyanın en hızlı büyüyen atık akışı olarak da tanımlanıyor. 2030 yılına kadar
ise e-atık miktarının 74.7 metrik tona ulaşacağı öngörülüyor.
Dünyada
her yıl yaklaşık olarak 350 milyon ton plastik üretiliyor. Her hafta yaklaşık
olarak 2 bin parça mikroplastik yutuyoruz yani yaklaşık bir kredi kartı büyüklüğünde.
Ocean Crusaders’ın verilerine göre plastik kirliliği nedeniyle her yıl 100 bin
deniz memelisi ve yaklaşık 1 milyon deniz kuşu plastik yüzünden ölüyor.
GIDA
VE TEKSTİL İSRAFI DURMUYOR
Gıda
ve Tarım Örgütü’nün verilerine göre küresel ölçekte 1.3 milyon gıda çöpe
atılıyor ve ne yazık ki atılan gıdaların en az yüzde 40’ı yenilebilecek
durumda.
Dünyada
her yıl 92 milyon ton tekstil atığı üretiliyor. İlk sırada Çin (20 milyon ton)
ve ikinci sırada ABD (17 milyon ton) ile yer alıyor. Tekstil şu anda küresel
depolama alanındaki toplam atık miktarının en az yüzde 7’sini oluşturuyor.
Bazen de bu tekstil atıkları gözden uzak bölgelere gönderiliyor. Şili’deki
Atacama Çölü’ne yılda yaklaşık 59 bin ton giysinin geldiği iddia ediliyor.
ATIK
KAVANOZU
Elbette
sıfır atığın birçok savunucusu sıfır atık üretmenin şu anki teknolojilerle
neredeyse imkânsız olduğunu vurguluyor. Ancak önemli olan neredeyse sıfır atığa
yaklaşabilmek. Bunun için de adım adım sıfır atık yolculuğuna katılmak en
etkili yollardan biri.
2008
yılında eşi ve iki çocuğuyla birlikte sıfır atık yaşam tarzını benimseyerek
yaşamaya başlayan Bea Johnson’ın “trash jar” (atık kavanozu) hareketin
toplumsal olarak deneyimleye başlamasında önemli bir yere sahip kanımca.
Yıl
boyunca dönüştüremeği atıkları bir kavanoza sığdıran Bea Johnson’ın kavanozu
zamanla negatif eleştiriler de almadı değil. Kendisinin 2013 yılında yayımlanan
kitabı “Sıfır Atık Ev” böyle bir yaşam için güzel bir kılavuz.
SIFIR
ATIK İÇİN 5R
Sıfır
atığın 5R’si (Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Rot) olarak bilinen adımlar ise
şöyle:
İhtiyacın
olmayanı reddet: Bu, istenmeyen öğelerin evinize girmesini engeller ve önemsiz
posta ve plastik pipetler gibi şeylerin yanı sıra size sunulan tüm promosyon
ürünleri için geçerlidir.
Kullandıklarını
azalt: Bu, genel olarak daha az atık demektir.
Yapabildiğin
her şeyi yeniden kullan: Bir şeyin ömrünü onararak, devrederek veya tamir
ederek uzatabilir misiniz? İkinci el alabilir veya satabilir misiniz? Yeniden
kullanım aynı zamanda tek kullanımlık ürünlerin, atılmak yerine kolayca
yıkanabilen yeniden kullanılabilir ürünlerle değiştirilmesi anlamına da gelir.
Reddedemediğin
veya azaltamadığın şeyleri geri dönüştür: Geri dönüşüm yoluyla kaynakları atık
akışından kurtarmak bir seçenektir. Ancak bazı öğelerin süresiz olarak geri
dönüştürülmeyeceğini ve (genellikle kısa) ömürlerinin sonunda çöplükte sona
ereceğini unutmayın. Bunlar, sıfır israfçının kaçınmaya çalıştığı öğelerdir.
Geriye
kalanları çürüt: Yiyecek artıklarını, kağıt parçalarını ve tahta veya bambu diş
fırçalarını kompostlamak, besinleri ve lifleri toprağa geri döndürür.