Geçmişte yaşanan taciz olaylarına dair bayan sanatkarlar tarafından başlatılan ifşalar, sanat topluluğunda büyük yankı uyandırdı. Bayanların arka arda gelen suçlamaları sonrası, argümanların merkezindeki ünlü erkeklerin bir kısmı bahse dair açıklama yaparken, başkaları sessiz kalmayı tercih etti.
“KADININ BEYANI ESASTIR” UNSURU YİNE GÜNDEMDE
Fotoğrafçı Mesut Adlin, oyuncular Tayanç Ayaydın ve Mehmet Yılmaz Ak, direktör Selim Konutçu ile program imalcisi Mesut Müddet, genç bayanlar tarafından ifşa edilen isimlerden yalnızca birkaçı. Ünlü isimler, tezleri mahkemeye taşıyacaklarını duyururken hem kendileri hem de yakınları savunmalarını “bunun bir prestij suikastı” olduğu üzerine kurmuşa benziyor. Ve bu durum “Kadının beyanı esastır” prensibini de yine gündeme taşımış durumda. Pekala bu, “Kadın ne derse doğrudur” mu demek ve ifşalamak masumiyet karinesine muhalif mı?
İşte hukukçularla konuşan Hürriyet’ten Fulya Soybaş’ın yazısı:
Flört ya da kur ile taciz ortasındaki ince hudut ne? Mevzuyu hukukçularla masaya yatırdım. Son söylenmesi gerekeni en başında yazayım: “Kadının beyanı esastır” demek, toplumda yaygın formda bilinenin tersine, “kadın, hangi hususta ne söylerse söylesin, doğrudur ve haklıdır” demek değil.
KAPALI KAPILAR GERİSİNDE YAŞANIYOR
Çünkü cinsel akın, çoğunlukla kapalı kapılar gerisinde yaşanır, bir şahidi de olmaz. “Kadının beyanı esastır” unsuru işte burada devreye girer; kanıt yetersizliği olan durumlarda bayan ve çocuğun beyanı temel alınır ve direkt kovuşturma etabına geçilir. Diyelim tacize uğradınız. Lakin fail sizi tehdit etti, kolluğa başvuramadınız. Ortadan ay ya da yıllar geçti, bu müddette kendinizi lakin topladınız ve bir cüret faili şikâyet ettiniz. Bu durumda karakol/ savcılık/ yetkili makam size, “İspatlayabilir misin?’ ya da ‘Raporun nerede?” üzere sorular sorulamaz. Diğer deyişle beyanınız kovuşturma için kâfi bir “delildir.” Yargılama etabında ise beyanınız tek başına kâfi olmayacak, ek kanıtlar sunmanız da istenebilecektir.
MASUMİYET KARİNESİNE ALIŞILMAMIŞ DEĞİL
Eşitlik için Bayan Platformu (EŞİK) gönüllüsü Avukat Selin Nakıpoğlu “Kadının beyanının temel alınması “masumiyet karinesine” alışılmamış mı?” sorusuna şu yanıtı verdi:
“Cinsel kabahatler, birden fazla vakit ispat olmayan, kapalı yerlerde işlenen aksiyonlardır. Birçok dava, failin maddi- manevi gücü, şiddete maruz kalanın korkması, toplumsal baskılar derken açılmadan kapanır. İfşa, bu noktada bayanların yalnız olmadığını gösterir, öbür bayanların emsal tecrübeleri paylaşmasına alan açar. Toplumsal sorumluluk ile tüzel sorumluluk ise başka şeylerdir. Hukuk, failin cezasına karar verir. Toplum ise failin davranışını sorgular ve ifşa da “güvenilir biri değil” deme hakkının kolektif biçimidir. Münasebetiyle ifşa masumiyet karinesiyle çelişmez zira tıpkı düzlemde değillerdir. Şöyle ki; ‘masumiyet karinesi’ ceza hukukunun hususudur. Yani kişi, hakkında mahkeme bir karar verene kadar, ‘suçsuzdur.’ Bu, bireylerin değil; devletin, yargının ve kolluğun uyması gereken bir unsurdur. Toplumsal alanda bir fail hakkında fikir beyan etmek ise birini ‘hukuken hatalı ilan etme’ hedefi taşımaz, yaşanan olayı kamusal alana taşıyarak dayanışma, farkındalık ve önleyicilik yaratır. İfşa, kabahatin hukuken ispatı değil; yaşanan tecrübenin görünür olmasıdır.”
“FLÖRT ETMEKLE TACİZ ORTASINDAKİ FARK”
EŞİK Gönüllüsü, Avukat Sema Yurtbilir flört etmekle taciz ortasındaki farkı şu sözlerle anlattı:
“Bu ikisini birbirinden ayırmamızı sağlayacak temel kavram ‘rıza’dır. İstek, yalnızca ‘hayır’ demek değildir, ‘evet’in de açık, net ve baskıdan uzak olmasıdır. Zira irade baskı altındayken bir istekten kelam edilemez. Mesela, bir erkeğin teklifini reddettiği takdirde işinden kovulacağı, dışlanacağı, mobbing ya da ayrımcılığa uğrayacağı baskısını hisseden bir bayanın isteğinin varlığından kelam edemeyiz. Bir tarafın kendini, ‘rahatsız’, ‘baskı altında’ ya da ‘zorlanmış’ hissettiği her durum; flört ya da kur değil, hareketin cinsine nazaran ‘taciz’, ‘cinsel saldırı’ ve ‘ısrarlı takip’tir ve Türk Ceza Kanunu’na nazaran kabahattir.
Ki istek, baştan sona kadar süreklilik de göstermelidir. Örneğin, birinci cinsel ilgiyi kabul etmek sonrakilere onay vermek manasına gelmez.”
‘AMA O KARINCAYI DAHİ İNCİTMEZ’ Mİ CİDDEN
“Ama o karıncayı dahi incitmez!” üzere kelamlar de faili aklamaya hizmet eder. Ve bu savunma, tacize uğrayanı değil, arkadaşları ya da ailesinin tecrübesi ve sonlarını merkeze almaktadır. Yani birine dışarıdan âlâ görünmek, alakada düzgün olmak manasına gelmez. Aslolan; somut olaydır, mağdurun ne deneyimlediği ne hissettiğidir. Size nazaran kur yapmak, iltifat etmek pek doğal olabilecekken karşı taraf için rahatsız edici olabilir. Flört, karşılıklı istek ve müsamahaya dayalıdır. Öteki tarafı rahatsız ettiği, hudutlarına ihlal ettiği yerde buna flört denilemez. Fail, bu mazeretlerle hareketinin hata olarak tanımlanmasından ve cezadan kurtulamaz.”
“BÖYLE BİR DURUMDA BAYANLAR NE YAPMALI?”
“Her türlü hareketin şahit ve dokümanlarla delillendirilmesi son derece kıymetli. Lakin biliyoruz ki bayanlar birçok hadisede kanıta ulaşmakta zorlanıyor. Lakin yeniden de ‘Delilim yok!’ diyerek harekete geçmekten vazgeçmeyi, failin aksiyonlarına boyun eğmeyi tavsiye etmiyoruz. Zira 6284 sayılı ‘Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’ ile bu hareketleri durdurmak ve failin cezalandırılmasını sağlamak mümkün. Bugün birçok Yargıtay kararında, mağdur beyanının muhakkak ölçütler süzgecinden geçirilerek, karara temel alındığını görüyoruz. Münasebetiyle, ‘Korkmayın! Ümitsizliğe kapılmayın. Bayan dayanışmasından güç ve takviye alın.’
