Güney Kıbrıs Rum İdaresi, 5 Ağustos günü yayımladığı yasadışı bir seyir ikaz duyurusuyla (NAVTEX) Cebelitarık bayraklı geminin “EMC” sualtı fiberoptik kablo projesi için yürüteceği deniz bilimsel araştırma faaliyetleri için Türk kıta sahanlığını da kapsayan bir alan yayımladı. Rum tarafının teşebbüsü Türkiye tarafından hızla boşa çıkarıldı. Türk Deniz Kuvvetleri, bölgeye hızla donanma ögelerini sevk ederken, bir deniz karakol uçağıyla da “Fugro Gauss” isimli Cebelitarık bayraklı gemiye gerekli ikazları yaptı. Gemi, Türkiye’nin onayı olmadan Türk kıta sahanlığında bilimsel faaliyet yürütemeyeceği konusunda ikaz edildi. Eş vakitli olarak Rum tarafının gayrihukuki NAVTEX’inin geçersiz olduğu ilan edildi.
Daha evvel de 2024 Temmuz ayında bu kere Yunanistan’ın Kerpe açıklarındaki gibisi bir teşebbüsü Türk donanma unsurlarınca önlenmişti.
Dışişleri uyardı
Diplomatik kaynaklar, sözkonusu fiberoptik kablo projesi ile (Yunanistan ve Kıbrıs adası arasındaki) “Great Sea” elektrik enterkoneksiyon projelerinin birbirinden farklı olduğunu vurgularken, her iki projenin de birebir hukuksal prosedüre tabi olduğuna dikkat çekti. Kaynaklar, 18 Mart 2020’de Birleşmiş Milletler’e kaydettirilen Türk kıta sahanlığından geçecek her türlü proje için milletlerarası deniz hukuku uyarınca kıyı devleti olan Türkiye’nin muvafakatının alınması gerektiğini belirtti. Kaynaklar, proje sahibi Alman şirketin, bayrak ülkesinin bağlı bulunduğu Birleşik Krallık’ın ve bilfiil geminin işbirliği içinde davrandığının altını çizerek, Rum tarafının herkesçe bilinen oldubitti uğraşlarının ne alanda ne hukuken hiçbir sonuç doğurmayacağını anlaması gerektiğini hatırlattı.
2024 yılında Türk kıta sahanlığından geçen “Blue Raman” isimli fiberoptik projesi, gerekli diplomatik prosedürlerin takip edilmesi sonucunda Türkiye’nin de onayıyla muvaffakiyetle sonuçlanmıştı. Yunanistan’ın gibisi prosedürleri tâkip etmekten kaçınması nedeniyle Girit ve Kıbrıs adaları ortasına döşenmesi planlanan “Great Sea” enterkoneksiyon sınırı ise Türkiye’nin kararlı duruşu nedeniyle sonuçsuz kalmıştı.
Bu cins sualtı projelerinde memleketler arası hukuka riayet kadar ekonomik fizibilitenin de kıymetli olduğuna dikkat çeken uzmanlar, kağıt üzerinde görünen fakat alternatiflerine oranla yüklü bütçeler gerektiren projelerin işbirliği değil gerginlik doğurduğuna işaret ediyor.
