Hristiyanlıkta kiliseye bağlı bütün piskoposların iştirakiyle 325 yılında düzenlenen ve değerli dini mevzuların tartışılıp karara bağlandığı Birinci Konsil’in yapıldığı bazilikada (kilise), Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı ismine Prof. Dr. Mustafa Şahin’in başkanlığında ve Bursa Büyükşehir Belediyesinin takviyesiyle 2015’te başlatılan su altı arkeolojik hafriyat ve araştırmaları sürüyor.
İznik’te 11 yıl evvel göl kıyısının 20 metre açığında, 1,5-2 metre derinlikte bulunan bazilikayı Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Lideri Papa 14. Leo’nun Birinci Konsil’in 1700. yılında, 28-30 Kasım tarihleri ortasında ziyaret etmesi bekleniyor.
Bazilikada, etraf düzenlemesi ve sergileme çalışmaları da devam ediyor.
Kazı Başkanı Şahin, AA muhabirine, bu yıl hafriyat döneminde çalıştıkları 60 kişilik grupta antropologlar, restoratörler, arkeologlar ve sanat tarihçilerinin yer aldığını söyledi.
Kazı çalışmalarını kasım sonuna kadar devam ettirmeyi planladıklarını belirten Şahin, “Çünkü kasım ayı sonu, epeyce değerli bir tarih, 28-30 Kasım tarihleri arasında Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Lideri Papa’nın bu alanı ziyaret etme programı var. Bu ziyarete kadar alan ve etraf düzenlemesi ile standa yönelik çalışmalarımız devam edecek. Hazırlıklarımız, büsbütün sergilemeye yönelik.” dedi.
Şahin, kilisenin 20 metreye 40 metre ölçülerinde, yaklaşık 800 metrekarelik büyüklüğe sahip olduğunu, bu kadar büyük bir kilisenin neden sur duvarlarının dışında, savunmasız bir alana yapıldığını araştırdıklarını söyledi.
Kilisenin İznik’in bilinen en büyük kilisesi olduğuna dikkati çeken Şahin, bugüne kadar yapılan hafriyatlarda elde edilen dataları, bulguları, kalıntıları, kültür varlıklarını da bir ortaya getirip kıymetlendirerek, buranın yüzyıllardır varlığı bilinen lakin bir türlü keşfedilememiş Kutsal Pederler Kilisesi olduğunu öne sürdüklerini ve bu hipotezin Hristiyan aleminde kabul gördüğünü vurguladı.
“BU YAPININ VARLIĞI, ÇOK DEĞERLİ BİR UNSUR”
Prof. Dr. Şahin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bundan ötürü da Katoliklerin ruhani lideri Papa, Vatikan’dan ilk yurt dışı ziyaretini önümüzdeki ay İznik’e yapacak. Şu anda bulunduğumuz alanı ziyaret ederek, bu kiliseyi bir manada tahminen Hristiyanlar açısından hac merkezi haline getirilebilir. Bu kilise, Papa’nın ziyaretinden sonra değerli bir uğrak yeri olabilirse ülkemiz, inanç turizmi açısından çok değerli bir destinasyona sahip olacak.”
Papa’nın alanda ibadet etmesinin kıymetli olduğunu vurgulayan Şahin, “Hristiyanlar açısından kutsal yer, yer ve kutsal nesne çok değerli. Burası, üçünü de karşılayan bir yer. Bir tane taş bile olsa ziyaret için çok kıymetli bir neden. Hasebiyle o denli görkemli binalar, stantlar, göstermemize gerek yok. Bu yapının varlığı, çok değerli bir öge.” değerlendirmesinde bulundu.
Prof. Dr. Şahin, ön kullanım evresinde Aziz Neophytos ismine küçük bir kilise olarak inşa edilen yapının 358 zelzelesinde yıkıldığını, 380 yılından sonra ikinci evresinde Kutsal Pederler Kilisesi olarak inşa edildiğini ortaya çıkardıklarını söz etti.
İznik’te 20 Mayıs-25 Temmuz 325’te düzenlenen Birinci Konsil’in Hristiyanlığın bütün mezhepleri tarafından kabul edilen bir toplantı olduğunu lisana getiren Şahin, yazılı kaynakların Birinci Konsil’in yapıldığı yer için İznik’te küçük bir kiliseye işaret ettiğini, yaptıkları çalışmalar sonucunda toplantının gerçekleştirildiği bu küçük kilisenin bazilikanın birinci evresindeki hali olduğunu tespit ettiklerini söyledi.
”MEZARLARI ESKİ HALİNE GETİRİP SERGİLENEBİLECEK HALE GETİRDİK”
Şahin, bu yıl kazılara martta başladıklarını ve en uzun çalışma dönemini geçirdiklerini belirterek, devam eden hafriyatlarda kilisenin içinde güney nefte ve dışında apsisin doğusu ve kuzeydoğusundaki mezarlara ağırlaştıklarını vurguladı.
Genellikle kiliselerin etrafında mezarlık olduğunu söz eden Şahin, “Burada yaptığımız çalışmalar sırasında kimi farklılıklar ortaya çıkardık. Bunlar içinde en dikkati çeken, iskeletlerin bilhassa kollarında ya da bacaklarında kırıklar, omurgalarında deformasyonlar olanlar. Daha da ilginci kimi mezarlarda birden fazla bireye ilişkin iskeletin bir yerden toplanıp getirilip defnedilmesi.” dedi.
Din uğruna ölenlerin o devir kilisenin içine ya da etrafına defnedildiğini, burada da emsal bir durumun kelam konusu olduğunu lisana getiren Şahin, kilisenin bu özelliğiyle 13. yüzyıl ortalarına kadar ziyaret edildiğini kaydetti.
Şahin, hafriyatlarda 37 mezarı açığa çıkardıklarını belirterek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Cappucino ya da semerdam tekniğiyle yapılmış mezarlar, kiremit plakalar birbirinden dayanak alacak halde birleştirerek yapılan mezarlar. Hafriyatlarda, mezarların yüzeye yakın olduğu için tahrip olduğunu gördük. Tahrip olan kiremit kesimlerini titizlikle topladık, onarımlarını yaptık ve aslına uygun halde yerlerine yerleştirdik. Yeni bir uygulama olarak, alanın ehemmiyetinden ötürü iskeletleri yerinden almadık. Belgeledikten ve fotoğrafladıktan sonra tekrar özgün yerlerine defnettik. Mezarları eski haline getirip sergilenebilecek hale getirdik.”
