İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, İstanbul’da toplu ulaşımı hızlandırmak hedefiyle planlanan “otobüs öncelikli yol” uygulamasının gerekli tahlillerin ve planlamanın yapılmasının akabinde kentin her yerinde uygulanabileceğini söyledi.
AA’da yer alan habere nazaran megakent İstanbul’da trafik her geçen gün artarken, vatandaşların toplu ulaşımı kullanma oranlarını artırmak üzere yeni bir proje hazırlandı. Kentte toplu ulaşımı hızlandıracak 120 kilometrelik otobüs öncelikli yol planlandı.
Lastik tekerlekli toplu ulaşımda bekleme ve seyahat müddetinin azaltılması ve seyahat kalitesinin artırılması amaçlanan projede 80 kilometrelik güzergah belirlenirken, birinci pilot uygulamanın bu yıl hayata geçirilmesi hedefleniyor.
“YOL KAPASİTELERİNİ TOPLU ULAŞIM LEHİNE KULLANMAK LAZIM”
Projenin ayrıntılarına ait AA muhabirine konuşan İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, bu planın 5-6 sene evvel yapılması için gerekli altyapının olduğunu, zira otobüs öncelikli yollar için eski İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş döneminde çalışmaların yapıldığını ve UKOME kararlarının alındığını söyledi.
İstanbul’da her geçen gün trafiğin berbata gittiğini belirten Ilıcalı, okullar tatil olmasına karşın yoğunluğu hissettiklerini, okullar açıldığı vakit trafiğin durma noktasına geleceğini, ticari suratın 10 kilometre/saatin altına düştüğünü ve yaya suratının 5 kilometre/saat olduğunu lisana getirdi.
Ilıcalı, önlem alınması için her ortamda bu durumu lisana getirdiğini ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) yetkililerine söylediğini kaydederek, “İstanbul’daki yollarda yüzde 85’i, bir yolculu arabalar var. Otobüs de bu yollardan geçiyor, toplu ulaşım araçları, minibüs, ticari taksi hepsi bu yollardan geçiyor. Hasebiyle da yollar tıkanıyor. Ne yapmak lazım? Yol kapasitelerini toplu ulaşım lehine kullanmak lazım. Otobüs öncelikli şeritler çizmemiz lazım.” dedi.
Son olarak 40 yılı aşkın bir müddettir bu işlerle ilgilenen bir uzman olarak belediyeye bir sunum yaptıklarını anlatan Ilıcalı, şu bilgileri verdi:
“Bu yolların artık kapasitesini artıralım. Okullar açıldığı vakit yeniden büyük düşünceler olacak. Vatandaş rahatsız, konforsuz, inançsız seyahat yapıyor. Biz de sunumumuzda İstanbul’daki birtakım yollar, UKOME kararı alınmış, otobüs şeridi uygulamasına müsait. Bunun haricinde bisiklet yolu uygulaması, müsait yerlerde yol kenarı parklar yapılabilir. Biz bunu yeni keşfetmiyoruz, dünya uyguluyor. Bu yılın başında Los Angeles’ta kendi kullandığımız araçla bu yolları gördüm. Ne kadar hoş çalıştığını gördüm. Aracın içinde suratı ölçüyorum, İstanbul’da da tıpkı suratı ölçüyorum. Biz burada 10 kilometre/saati güç yakalarken ortalama sürat olarak, 30 kilometre sürat, yani 3 katı daha süratli. Sistem çalışıyor, sağa dönüşlerde tek şeridi alıyor. Biz oradan örneklerle, hatta bir yol enkesiti çizerek dedik ki ‘İstanbul’da da müsait olan yerlerde hem otobüs yolu yapabiliriz hem bisiklet yolu hem de bunun haricinde müsaitse yol kenarı parka müsaade verebiliriz.’ Bu yol kapasitelerinin seyahatler lehine kullanılmasını sağlar. Vatandaşın toplu ulaşıma olan ilgisini artırır. Ferdi seyahatlerde azalma olur. Bu acil bir trafik tahlili için çok değerli bir formül.”
Ilıcalı, projenin yapılmaması durumunda trafiğin çok daha sıkışıp durma noktasına geleceğini vurguladı. Orta ve uzun vadede yeniden Kadir Topbaş vaktinde yapılan master planda İstanbul’un 1200 kilometre raylı sisteme, metroya muhtaçlığı olduğunun tespit edildiğini lisana getiren Ilıcalı, metro projelerini hızlandırmak, bütçe önceliklerinde de bunlara yer vermek gerektiğini söyledi.
“BUGÜN 9 MİLYON YOLCUNUN 1 MİLYONUNU METROBÜS TAŞIYOR”
Metrobüsün İstanbul’un ulaşımında çok değerli bir yere sahip olduğunu kaydeden Ilıcalı, “Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığı vaktinde ben de Ulaşım Daire Lideriydim, müsaade alamamıştık, yapamamıştık. Kadir Topbaş’a lider olunca önerdik, çok ilgisini çekti, yaptı. Bugün 9 milyon yolcunun 1 milyonunu metrobüs taşıyor. Bu çok değerli sayı. Ancak artık kapasitelerinin çok üstünde. Güvenlik riski var. Bunun haricinde konfor açısından sorunlu.” diye konuştu.
İETT’ye metrobüsün otonom hale getirilmesini söylediklerini tabir eden Ilıcalı, bir yıldır ASELSAN’ın iştirakiyle kısmi otonom hale getirmek için çalışmalar yaptıklarını, bu sistemin teknolojiyle yalnızca sürücüyü uyarmadığını ve gerektiğinde devreye girdiğini lisana getirdi.
Ilıcalı, Beyoğlu’nda 22 Temmuz’da meydana gelen ve 1 kişinin hayatını kaybettiği kazada sürücünün ayağa kalkıp, cebinden bir şeyler almaya çalıştığını anımsatarak, “Bu sistem yalnızca ona ihtar vermiyor, tıpkı vakitte fren yapması lazım, fren yapamıyor, zincirleme kaza oluyor. Sistem frenleme yapıyor. Hasebiyle toplu ulaşımın güvenliğini teknolojiyle artırma ve toplu ulaşım öncelikli yollar son derece kıymetli. Bir an evvel bunun yapılması lazım.” diye konuştu.
Belediyeyle gerçekleştirdikleri toplantıdan birkaç gün sonra bu açıklamanın yapılmasının değerli olduğunu belirten Ilıcalı, şöyle devam etti:
“İBB’nin bilgi notunda, 2024 yılında şoförlerin ortalama trafik sıkışıklığından 105 saat etkilendiği yazıyor. 2025’te ne olacak önlem almazsanız? 105 saatin üstüne çıkacak. Zira trafik talepleri, yol üzerindeki araç sayıları artıyor, kapasiteler sabit. Sıkışıklık saatlerde yollardaki kalma süremiz de artacak. Bir an evvel bu otobüs tercihli yolların öbür sistemlerle entegre edecek biçimde geniş bir bakışla birlikte hayata geçirilmesi İstanbul’da yaşayan vatandaşlarımız için İstanbul’a yurt dışından, yurt içinden gelen bireyler için toplu ulaşım açısından kıymetli bir rahatlık ve kişisel seyahatlerde da azalmaya, trafiğin biraz da olsa rahatlamasını sağlayacaktır.”
“İSTANBUL’UN HER YERİNDE UYGULANABİLİR”
Ilıcalı, tercihli otobüs yolunda bir şeridin otobüse ayrıldığını, başka yolların araçların kullanımında olduğunu lakin tercihli yolun otobüslerin suratını üçe katladığını belirterek, “Metrobüsün suratı en az 30 kilometre/saat. Yandaki araçların suratı 10 kilometrenin altına düşüyor. Vatandaş burada tercihini yapacak. Avrupa’da herkesin aracı olmasına karşın toplu ulaşım sistemi çok güçlü olduğu için tercih etmiyor. Hasebiyle buradan daha konforlu, daha süratli hareket ettiği için buradaki trafikte de azalma olacak.” sözlerini kullandı.
Önemli olanın ünite vakitte en fazla aracı değil yolcuyu geçirmek olduğunu kaydeden Ilıcalı, bu açıdan projenin değerli bir uygulama olduğunu, Avrupa ve ABD’de bir çok kentte uygulandığını belirtti.
Otobüs öncelikli yolun iki şeritli her yolda uygulanabileceğini ve bir şeridin otobüslere öteki şeridin ise karma trafiğe verilebileceğini belirten Ilıcalı, şöyle konuştu:
“Üç şeritliyse oldukça epey uygulanabilir. Bunun sağa dönüşü, sola dönüşleri çok rahat planlanabiliyor. Ortak şerit uygulaması yapılıyor. İBB’nin tespit ettiği 80 kilometre, 40 kilometre bunlar çok çok az. İstanbul’un her yerinde uygulanabilir. Mesela İstanbul Ticaret Üniversitesi önü İmrahor Caddesi, gereksinim varsa burada bir tahlil yapılır, yolun geometrisi kaç şerit, 2 şerit, rahat uygulanabilir. Beşiktaş Ayazağa, 3 şerit, rahat uygulanabilir. Öbür sistemlerle de bunun bir entegrasyonu sağlanabilir. Pratik olarak baktığımız vakit bugün için İBB’nin evvelce alınan kararların, kilometre olarak çok azaldığını düşünüyorum. Binlerce kilometre ana arteri olan İstanbul’da en az 2 şeridi olan her yolda uygulanabilir. Kâfi ki yeterli planlayıp yeterli bir tahlil yapalım, talep tahlili, güzel bir geometrik planlama, yeterli bir elektronik kontrol sistemi denetimi ile her yerde uygulayabilirsiniz. İhlal edenler EDS kameralarıyla anında tespit edilir.”
