İSO Türkiye İmalat PMI anketinin Eylül 2025 devri sonuçları açıklandı.
Eşik kıymet olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların kesimde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, ağustosta 47,3 olan manşet PMI eylülde 46,7’ye gerileyerek imalat bölümünün yavaşlamaya devam ettiğini gösterdi. Böylelikle faaliyet şartlarındaki bozulma eğilimi 1,5 yıla ulaştı.
Anket iştirakçilerinin geri dönüşleri, firmalar açısından zorlayıcı talep şartlarının sürdüğüne işaret ederken bu durum, yeni siparişler ile ihracatın daha da yavaşlamasına yol açarak imalat endüstrisinin üretiminde besbelli düşüşle sonuçlandı.
Yeni siparişlerdeki zayıflama, imalatçıların birikmiş iş yüklerini azaltabilmelerine imkan tanıdı ve bu azalış yaklaşık bir yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Firmalar satılamayan kesin eserlerini stoklarına ekledi ve böylelikle üretim sonrası stoklar son üç ayın birinci artışını kaydetti.
İş yüklerindeki hafiflemeye bağlı olarak firmalar eylülde yeni işçi alımı konusunda isteksiz davrandı. Bunun yanı sıra üretimde kullanılmak üzere yeni girdi alımı yapmak yerine mevcut stokların değerlendirildiği gözlendi. Sonuç olarak, istihdam, girdi alımları ve üretim öncesi stoklar eylülde besbelli düştü.
Liradaki zayıflık, eylülde de girdi maliyetlerinin yükselmesinde tesirli oldu. Enflasyon son 3 ayın en keskin suratına ulaştı ve seri ortalamasının altında kalmasına karşın yüksek seviyede gerçekleşti. Bu durum son eserler için de geçerli oldu ve satış fiyatlarında nisandan bu yana en süratli artış gerçekleşti.
SEKTÖRLERİN BÜYÜK KISMI ÜRETİM VE İSTİHDAM HACMİNİ AZALTTI
Rapora nazaran, besin eserleri dışındaki tüm faaliyet alanlarında firmalar yeni sipariş almakta zorlandı. Bu nedenle dalların büyük kısmı üretim ve istihdam hacmini azalttı. Genel olarak sakin seyreden talep ortamına karşın satış fiyatları sırf dokuma eserlerinde düştü. Bu durum, dalların çoğunluğunda girdi maliyetleri enflasyonunun ivme kazanmasından kaynaklandı.
Geçen ay anket kapsamında izlenen 10 kesimin yalnızca ikisi (gıda eserleri ile ağaç ve kağıt ürünleri) üretim hacmini artırdı.
En sert üretim düşüşü ağustosa nazaran hafiflemekle birlikte dokumacılık eserlerinde gerçekleşti. Besin eserlerinde yeni siparişler keskin arttı ve bu artış evvelki periyoda nazaran ivme kazanarak son 19 ayın en yüksek oranında gerçekleşti. Buna bağlı olarak dalın üretimi de toparlandı.
Öte yandan, yeni siparişlerde düzgünleşme eğilimi sadece besin imalatçılarıyla sonlu kaldı. Üretimde olduğu üzere, yeni siparişlerde de en sert yavaşlama dokumada görüldü. Misal bir tablo yeni ihracat siparişlerinde de gözlendi fakat bu alanda güzelleşme sağlayan tek kesim makine ve metal eserleri oldu.
Genel olarak müşteri talebi ve üretim ihtiyaçlarındaki zayıflık, üçüncü çeyrek sonunda birçok bölümün istihdam azaltmasına neden oldu. Çalışan sayısı sadece “gıda ürünleri” ile “elektrikli ve elektronik ürünlerde” artarken yükseliş epey ölçülü seviyede gerçekleşti.
İstihdamda da en besbelli düşüş dokuma kesiminde gerçekleşti. Besin dalındaki olumlu seyir, satın alma faaliyetlerine ve girdi stoklarına da yansıdı. Lakin her iki kalemde de artış kaydeden tek bölüm besin eserleri oldu.
SATIŞ FİYATLARINI DÜŞÜREN TEK KESİM DOKUMACILIK ESERLERİ OLDU
Anket kapsamında takip edilen 10 bölümün 8’inde girdi maliyetleri enflasyonu bir evvelki aya nazaran yükseldi.
En yüksek oran, enflasyonun son 11 ayın en keskin seviyesine ulaştığı besin eserlerinde ölçüldü. En yavaş artış ise ağustosa nazaran hafif hızlanmaya karşın ağaç ve kağıt eserlerinde kaydedildi.
Eylülde satış fiyatlarında da en süratli yükseliş besin eserlerinde gerçekleşti ve kesimde enflasyon Nisan 2024’ten bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Dokumacılık kesimi, talebi canlandırmak maksadıyla son eser fiyatlarında üst üste 7’nci defa aylık bazda indirime gitti. Böylelikle satış fiyatlarını düşüren tek kesim dokuma eserleri oldu.
“SONUÇLAR YILIN GERİDE KALAN KISMI İLE PARALELLİK GÖSTERDİ”
Açıklamada endekse ait değerlendirmesine yer verilen S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, İSO Türkiye İmalat PMI sonuçlarında tanıdık temaların ön plana çıktığını ve 2025 yılının geride kalan kısmı ile paralelliklerin görüldüğünü bildirdi.
Harker, “Talep şartları zorlayıcı olmaya devam etti ve buna bağlı olarak üretim, istihdam ve satın alma faaliyetleri düştü. Öte yandan, liradaki zayıflık sonucu enflasyon oranlarında bir ölçü artış kaydedilse de fiyat baskıları nispeten ölçülü düzeylerde kaldı.” sözlerini kullandı.
