Bu sene 29 Ekim’de Cumhuriyet’imizin 102. yılını kutluyoruz. Her sene büyük bir coşkuyla kutladığımız Cumhuriyet’i daha uygun anlamak için o yıllara dönüp bakmak kâfi oluyor. Bu özel günü hepimiz birbirinden hoş kutlama bildirileriyle ve fotoğraflarıyla kutluyoruz. Bu fotoğraflardan en meşhuru de hiç elbet ‘Cumhuriyeti biz bu türlü kazandık’ fotoğrafı.
Peki bu fotoğrafın kıssasını hiç merak ettiniz mi?
Türkiye Cumhuriyeti, 29 Ekim 2025 Çarşamba günü 102. yaşını kutluyor.
Bundan 102 yıl evvel 29 Ekim günü TBMM’ye sunulan anayasa değişikliğinin kabul edilmesi ile ilan edilen yeni idare biçimi Cumhuriyet, bugün tam 102 yaşında. Cumhuriyet coşkusunu içinde taşıyanlar, toplumsal medyada bugün özelinde paylaşımlar yapmaya devam ediyor.
Mesajlar, fotoğraflar, karikatürler, görüntüler ve aklınıza gelebilecek pek çok paylaşım toplumsal medyada karşımıza çıkıyor. Herkes Atatürk’ü, silah arkadaşlarını ve bu memleket için varını ağırı ortaya koyan Türk halkını minnetle anıyor.
Sosyal medyada karşımıza en çok çıkan paylaşımlardan bir tanesi de “Cumhuriyeti biz bu türlü kazandık” fotoğrafı.
Bu fotoğraf 1933 yılında Uşak’ta çekiliyor. Kurtuluş Savaşı’nda Yunan işgaline dur demeyi başaran kahraman Uşak halkı, topraklarını vermemiş olmanın gururunu ve memnunluğunu yaşıyor. Yazmış oldukları destanın 10. yılını davullu zurnalı bir merasimle kutluyorlar.
Cumhuriyet’i kutladıkları bu fotoğrafı da, Uşak’ın birinci fotoğrafçısı Hüsnü Kazım Özler, yani Foto Kazım çekiyor. Tarihe miras kalan bu kare onun elleriyle ölümsüzlük kazanıyor.
Peki bu fotoğrafın yepyenisi nerede sergileniyor?
Bu fotoğrafın özgün hali Uşak Belediyesi Kent Tarihi Müzesi’nde sergileniyor. Yıllar içerisinde popülerleşen bu fotoğraf ise yepyeni fotoğrafın renklendirilmiş hali.
Gelin, artık de bu duygusal fotoğrafın öyküsünü öğrenelim.
Bu fotoğrafın asıl kıssasını 2015 yılında Gülse Birsel’den öğrenmiştik. Kendisi ‘Uşaklı bir ailenin öyküsü… Benim ailemin…’ başlığı attığı yazısında, bu manalı ikonik fotoğrafın tozlu öyküsünü anlatmıştı.
‘Cumhuriyeti biz bu türlü kazandık’ başlıklı, Kurtuluş Savaşı’nın sembollerinden biri haline gelmiş bu meşhur fotoğrafı biliyorsunuz. Bu fotoğraf 1933 yılında çekilmiş. O fakir, Cumhuriyeti küçük imkanlar lakin gururla kutlayan kent, Uşak. Yani babamın memleketi.’
‘Onun babası, yani dedem, İstiklal Savaşı’nda 4 madalya almış Asım Beyefendi. O vakit Kurtuluş Savaşı’nda uğraş edenlere çokça dendiği üzere, lakabı ‘Mücahit Asım’. ‘Cihat’ sözünün artık Ortadoğu’da olduğu üzere üzerine bomba bağlayıp saf insanların ortasında patlatmak için kullanılmadığı, bu vatanın bağımsızlığı için mertçe savaşmayı söz ettiği yıllar.’
‘Dedemin 33 kurşun deliği olan bir pelerini var, değişik bir savaş anısı olarak sonradan Tarih Kurumu’na bağışlanmış.’
Fotoğraftaki siyah ceketli, kravatlı adam Gülse Birsel’in babasının kuzeniymiş.
‘Fotoğrafın değişik ve benimle ilgili öyküsüne gelelim: 1933 yılının Cumhuriyet Bayramı’nda çekiliyor. Uşak’ın birinci fotoğrafçısı Hüsnü Kazım Özler tarafından. Babamın tabiriyle ‘Foto Kazım’.
Fotoğrafta gördüğünüz siyah ceketli, kravatlı adam, babamın kuzeni! Dedem Mücahit Asım’ın eşinin (yani babaannemin) dayısının oğlu Kamil Kabalak. Uşak o vakit Kütahya’ya bağlı bir ilçe ve Kamil Bey de o ilçenin belediye lideri.’
1990’larda arşivden çıkarmış oldukları bu fotoğrafı kazara “Ankara” olarak kaydetmişler.
‘1990’ların başında babam bu fotoğrafı meskende buluyor! Fotoğraftaki kuzeni Kamil Kabalak’ın oğlu Hasan Kabalak’a, Ankara’ya yolluyor. Onlar da Genelkurmay Başkanlığı’nın arşivine gönderiyorlar. Ama arşive kazara Ankara’da 1929’da çekilmiş diye kaydediliyor.’
Daha sonra Kamil Kabalak’ın yeğeni fotoğrafın Uşak’ta çekildiğini söyleyerek, Ankara ibaresinin değiştirilmesi için dava açıyor.
‘2007 yılında, fotoğraftaki Kamil Kabalak’ın yeğeni, (maalesef çok yakın vakitte merhum olan) Tuğgeneral Zeki Güngör, dayısının bulunduğu resmi, bir askeri tesiste ‘Ankara–1929′ yazısıyla görüyor. Düzeltilmesi için dava açıyor. Fotoğrafın Uşak’ta çekildiği tespit ediliyor.’
O vakit bir sefer daha en gür sesimizle: Cumhuriyeti Biz Bu türlü Kazandık ve Kaybetmeyeceğiz!
