Gizli şeker hastalığı nedir, nasıl anlaşılır?

Halk arasında “gizli şeker hastalığı” olarak adlandırılan ve diyabet öncesi anlamına gelen pre-diyabet hastalığı, ilerleyen evrelerinde diyabetle sonuçlanan, ilk dönemlerinde ciddi bulgular göstermeyen ve erken fark edildiğinde tedavisi mümkün olan bir hastalık olarak tanımlanıyor. Gizli şeker hastalığı nedir? Gizli şeker hastalığı nasıl anlaşılır? Gizli şeker hastalığı tedavi yöntemleri nelerdir?

Günlük hayatta benimsenen hareketsiz yaşam tarzı ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları birçok sağlık sorununa yol açıyor. Hareketsiz yaşamın ve sağlıksız beslenmenin sebep olduğu şeker hastalığı (diyabet) Türkiye’de son dönemde en çok artış gösteren hastalık olarak biliniyor. Uzmanlar, diyabetin birdenbire ortaya çıkan ve ilerleyen bir hastalık olmadığı, erken döneminde vücutta çeşitli sorunlar görüldüğü ve bunun sonucunda glikoz seviyesinin olması gereken seviyenin üstüne çıktığı konusunda uyarıyor. Ancak bazı özel durumlarda, kan şekeri ölçümünde değerler şeker hastalığı teşhisi konulacak kadar yüksek olmuyor. Bu durum ise “gizli şeker” olarak adlandırılıyor. Peki gizli şeker hastalığı nedir? Gizli şeker hastalığı belirtileri neler? Şeker hastalığı nasıl tedavi edilir?

GİZLİ ŞEKER TANISI NASIL KONULUR?

Açlık-tokluk kan testlerine bakılarak yapılıyor ancak “gizli şeker tanısı” konulması için hastayı doktora müracaat etmeye dolayısıyla da bu teste itecek belirtiler mevcuttur. Kişide gözlemlenen, çok sık acıkma, hızlı yemek yeme, açlığa tahammülsüzlük gibi belirtiler; bir nevi diyabet hastası adayları oldukları için, diyabetik belirtilerdir.

GİZLİ ŞEKERİN BELİRTİLERİ

* Susuzluk, ağızda kuruluk hissi

* Su tüketiminin normalin üzerinde olması

* Bulanık görme

* Uyku sorunları

* Ciltte meydana gelen koyulaşmalar, renk değişiklikleri

* Vücut ağırlığında meydana gelen artış, obezite

* Sık açlık hissetme ve çok yemek yeme ihtiyacı

* Yüksek kan basıncı

* Ani sinir, öfke atakları

* Kolesterolünün artması

* Halsizlik, yorgunluk hali

*Odaklanmakta zorluk

TATLI KRİZLERİ VE GİZLİ ŞEKER HASTALIĞI

Gizli şeker, açlık ve tokluk kan şekeri arasında dalgalanmalara sebep olmaktadır. Bu etkisi göz önünde bulundurulduğunda, kan şekerindeki dengesizlik tatlı yeme krizleri ile baş gösterecektir.

Gizli şekerin en önemli semptomlarından biri de halsizlik ve uyuklama halidir. Gizli şeker belirtilerinin bir de gözle görülür boyutu vardır. Baş, boyun ve ense bölümlerinde terlemeler, ani öfke krizleri de karakteristiktir. Bu süreçte normal dışı kilo alışverişi gündemde olabilmektedir. Gizli şeker hastalarının en yaygın hastaneye başvurma nedenleri, ani şeker düşmesi ataklarıdır. Normal bir bireyin, öğün aralıkları yaklaşık 4 ila 5 saat arasında seyrederken, gizli şeker beraberinde bu süre 2 saate kadar inmektedir. Eğer hastada gizli şeker varsa ve normal bir bireyin yeme aralığında besin tüketiyorsa, öğün saatinde şekeri düşmüş olabilir. Bu da hastanın ya çok hızlı yemek yemesine ya da tatlı krizin girmesine sebep olabilir.

GİZLİ ŞEKER RİSKİ

Vücut yağ oranı fazlalığı: Fazla kilolu olmak, prediyabet için birincil risk faktörüdür. Vücutta var olan fazla yağ dokusu (özellikle iç ve karın çevresindeki yağlanma) hücrelerin insüline daha dirençli hale gelmesine neden olur.

Bel çevresi: Büyük bir bel çevresi, insülin direncini gösterebilir. Bel çevresi, kadınlarda 80 cm ve erkeklerde 94 cm’nin üzerine çıktığında insülin direnci riski artmaktadır.

Diyet: Basit şekerli yiyecek ve içecekler prediyabet riskini artırır. Akdeniz tipi beslenme prediyabet riskini düşürür.

Hareketsizlik: Fiziksel aktivite ne kadar azalırsa, prediyabet riski o derece yükselir. Hareketlilik hem kilo kontrolüne yardımcı olur, hem enerji için şeker kullanımına yardımcı olur hem de insülin direncini azaltır.

Yaş: Diyabet her yaşta gelişebilse de, 45 yaşından sonra gizli şeker riski artar.

Aile öyküsü: Tip 2 diyabetli bir ebeveyn ya da kardeş olması gizli şeker riskini artırır.

Irk veya etnik köken: Nedeni tam olarak belirlenememekle beraber siyahi, hispanik, kızılderili ve Asyalı Amerikalılar dahil bazı etnik gruplarda prediyabet geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Gestasyonel diyabet: Hamileyken şeker hastalığının varlığı (gebelik diyabeti), anne ve bebeğin prediyabet geliştirme riskini daha fazla yükseltir. Gestasyonel diyabeti olan kişinin en az 3 yılda bir kan şekeri seviyesinin ölçülmesini gerektirir.

Polisiktik Over Sendromu: Düzensiz adet dönemleri, aşırı tüylenme ve genellikle kilo fazlalığı ile karakterize bu yaygın duruma sahip kadınlar, daha yüksek prediyabet riskine sahiptir.

Uyku apnesi: Uyku kalitesini bozan bir durum olan obstrüktif uyku apnesi olan kişilerde insülin direnci riski artar.

Tütün dumanı: Tütün ürünleri kullanmak insülin direncini artırabilir.

Bu faktörler gizli şeker riskini oluşturmaktadır. Uzmanlar, risk grubundaki bireyleri, düzenli şeker kontrolü yaptırması gerektiği konusunda uyarıyor.

GİZLİ ŞEKER TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR?

Gizli şeker uygun yaşam tarzı değişikliği ile geri döndürülebilir bir durumdur.

Gizli şeker tedavisi de şeker hastalığı tedavisi gibi öncelikle yaşam tarzı değişikliği (sağlıklı beslenme ve hareketli bir yaşam) ve gerekli durumlarda ilaç tedavisi ile yapılır. Sağlıklı beslenmeye ve hareketli bir yaşam sürmeye dikkat edilmelidir. Bunun için sebze, meyve, yağsız kırmızı etler, tavuk eti ve balık, bakliyat ve tahıllar gibi pek çok çeşitli yiyecek doğru biçimde yeterli miktarda tüketilmelidir. Sağlıklı beslenme hem kilo kontrolünde hem de gizli şekerin şeker hastalığına dönüşümünün engellenmesinde rol oynar. Hareketli bir yaşam için pratik bir gösterge olarak günlük adım sayısının 7500’ün üzerinde olması (mümkünse 10 bin adım) düşünülebilir.

İNSÜLİN DİRENCİ, GİZLİ ŞEKER VE VÜCUDA ETKİLERİ

İnsülin direnci ile gizli şeker farklı durumları ifade etmektedir. İnsülin direncinde henüz açlık ve/veya toklukta kan şekerleri yükselmemiştir. Ancak yüksek olan ve müdahale edilmeyen insülin direnci bir süre sonra önce gizli şeker sonra da aşikar şeker hastalığına doğru ilerler. Gizli şeker vücut üzerinde şeker hastalığının zararlarına benzer zararlar oluşturmaktadır. Bu durum göz, böbrek, sinir hasarı, damar sertliği ve bununla ilişkili kalp damar hastalıklarının oluşumuna zemin hazırlar.

İnsülin direncinin zemininde gelişen gizli şeker, kilo vermede zorluğa yol açabilir. Kilo alımı da gizli şekere zemin hazırlayan faktörler arasında yer almaktadır. Kilo alımında gizli şeker ile insülin direnci arasında tavuk yumurta ilişkisi vardır.