İsrail’in 7 Ekim 2023’te başlattığı Gazze soykırımında iki yıl geride kaldı. Katil İsrail, her gün Gazze’ye mevt yağdırdı. 67 binden fazla Filistinliyi katletti. Çocukları anne-babasız, anne-babaları da evlatsız bıraktı. Filistinlileri hem bombalarla hem de silah olarak kullandığı açlıkta öldürdü.
KATİL İSRAİL 2 YILDIR HER GÜN GAZZE’YE MEVT YAĞDIRIYOR
İki yıl boyunca her gün Gazze’den feryatlar yükseldi. İsrail, 7 Ekim 2023’ten itibaren Gazze’ye vefat yağdırdı.
İsrail’in iki yıldır devam eden soykırımı, Gazze’yi yerle bir etti. Konutların yüzde 92’si yıkıldı yahut hasar gördü. 38 hastane ve 125 sıhhat merkezi hizmet dışı kaldı. 165 eğitim kurumu, 835 cami ve 3 kilise yıkıldı.
2 BİNDEN FAZLA AİLE YOK OLDU
Dünyanın gördüğü en büyük katliamlardan birine imza atan soykırımcı İsrail ordusu, 67 binden fazla Filistinliyi öldürdü. 2 bin 700 aile büsbütün yok edildi. Yaklaşık 170 bin Filistinli yaralandı.
Katledilenlerin 20 bini bebek ve çocuk… Binlercesi ampute edildi. 50 bine yakın çocuk, ebeveynlerinden en az birini kaybetti.
Gazze Şeridi’nde binlerce Filistinli kayıp; pek birçoklarının enkaz altında olduğu düşünülüyor.
AÇLIĞI SİLAH OLARAK KULLANDI
İsrail, Gazze Şeridi’ne yardımların girişini engelleyerek hayatta kalanları da açlığa mahkum etti. Yetersiz beslenme nedeniyle 500’e yakın Filistinli ömrünü yitirdi. Yüz binlerce Gazzeli ise açlık hududunda hayatta kalmaya çalışıyor.
Soykırımcı İsrail, memleketler arası reaksiyonlar üzerine kelamda yardım dağıtım merkezleri kurdu. Lakin bu merkezleri de vefat tuzağına çevirdi; katliam yaptı. 27 Mayıs’tan bu yana bu noktalarda 2 bin 570’ten fazla Filistinli öldürüldü, yaklaşık 19 bin kişi yaralandı.
İsrail ayrıyeten Gazzelileri konutlarından kopardı. 2 milyon Gazzeli en az bir defa yerinden edildi. Binlercesi hâlâ bilinmezliğe sürükleniyor.
GAZZE’DE 2 YILDIR DEVAM EDEN İSRAİL HÜCUMLARINDA ÖLEN ÇOCUK SAYISI 20 BİNİ AŞTI
İsrail ordusunun yaklaşık iki yıldır Gazze Şeridi’nde sürdürdüğü taarruzlarda 20 bini aşkın çocuğun öldüğü belirtildi.
Gazze’deki hükümetin medya ofisinden yapılan açıklamada, 7 Ekim’de 2 yılı dolacak olan soykırıma ait şimdiki sayılar paylaşıldı.
Buna nazaran, 19 bin 450’si hastanelere ulaşanlar olmak üzere hayatını kaybeden çocuk sayısı 20 bini aştı. Hayatını kaybeden bayanların sayısı da enkaz altında kalanlar ve kayıplar da dahil olmak üzere 12 bin 500’ü geçti. 154’ü çocuk olmak üzere 460 kişi de açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle hayatını yitirdi. 14’ü çocuk olmak üzere 17 kişi soğuktan donarak öldü. 7 Ekim’den bu yana ölen Filistinli sayısı 67 bin 139 olurken, kayıplarla birlikte bu sayı 76 bin 639’a ulaştı.
SAĞLIK BÖLÜMÜNE YÖNELİK SALDIRILAR
Açıklamaya nazaran, İsrail akınlarında 1670 sıhhat ve 140 sivil savunma işçisi ile 254 gazeteci hayatını kaybetti, 12 bini aşkın gebe bayan besin ve yetersiz beslenme nedeniyle düşük yaptı. 38 hastane, 96 sıhhat merkezi İsrail tarafından bombalandı, yıkıldı yahut hizmet dışı bırakıldı. 197 ambulans ve 61 sivil savunma aracı da maksat alındı.
EĞİTİM SİSTEMİNİ MAKSAT ALAN SALDIRILAR
Gazze Şeridi’ndeki okulların yüzde 95’i bombalama sonucu hasar gördü. 668 okul direkt bombalandı, 165 okul, üniversite ve eğitim kurumu büsbütün, 392’si ise kısmen yıkıldı. 13 bin 500’ü aşkın öğrenci, 830 eğitimci ve 193 akademisyen ve araştırmacı taarruzlarda öldü. 785 bin öğrenci eğitimden yoksun kaldı.
İBADETHANELER
Saldırılarda 835 cami büsbütün, 180 cami kısmen yıkıldı. 3 kilise ise birden fazla kere maksat alındı. 60 mezarlıktan 40’ı yıkıldı.
İsrail ordusu hastanelerin içinde 7 toplu mezar açtı, mezarlardan 2 bin 450 kişinin naaşını çaldı.
Saldırılarda 268 bin konut büsbütün, 153 bin konut kısmen yıkıldı, 148 bin konut önemli formda hasar aldı ve yaşanmaz hale geldi, 288 bin Filistinli aile evsiz kaldı. 725 merkezi su kuyusu, 5 bin 80 kilometre elektrik şebekesi tahrip edildi. 247 hükümet binası, 292 tesis, oyun alanı ve spor salonu yıkıldı, 208 arkeolojik ve kültürel miras alanı maksat alındı.
İSRAİL, 2 YILDIR BOMBALADIĞI GAZZE ŞERİDİ’NİN TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRASINI YOK ETTİ
İsrail’in 8 Ekim 2023’ten bu yana Filistin halkına karşı yürüttüğü soykırım, sırf çağdaş yapıları, altyapıyı ve konutları değil, binlerce yıllık medeniyetlerin izlerini taşıyan Gazze Şeridi’ndeki tarihi yapıtları ve kültürel mirası da yok etti.
İsrail ordusu, 2,3 milyon nüfusa sahip Gazze Şeridi’ne yönelik 2 yıldır sürdürdüğü soykırımda eğitim ve öğretim kurumlarının yanı sıra tarihi ve kültürel mirası direkt maksat aldı.
Gazze’deki hükümetin Medya Ofisi datalarına nazaran İsrail, Gazze’de binlerce yıllık 325 arkeolojik ve tarihi alandan 208’ini direkt amaç aldığı hücumlarla tahrip etti.
Filistinliler ile insan hakları ve kültürel mirasla ilgilenen kurumlar, İsrail ordusunun 2 yıldan beri Gazze Şeridi’nde sivilleri tehcire zorlayan ağır bombardımanla hem altyapıyı hem de tarihi ve kültürel alanlara yönelik tahribat yaparak oluşturduğu acı verici görüntüyü, “Filistin halkının kültürel ve uygar kimliğini silmeye yönelik bir girişim” olarak yorumluyor.
Gazze’deki tarihi ve kültürel mirası tahrip etmekle sonlu kalmayan İsrail ordusunun, birtakım ender tarihi yapıtları çalarak İsrail’e kaçırdı. Bu durum, Filistinli yetkililer ve İsrail ordusu tarafından yayımlanan görüntülerle doğrulandı.
Tel Aviv idaresinin 2006 yılından beri uyguladığı ve 8 Ekim 2023’ten bu yana ağır bombardımana maruz bıraktığı Gazze Şeridi, tarihi açıdan eski bölgelerden biri olarak kabul ediliyor.
Sırasıyla Antik Mısır, Yunan, Roma, Bizans, Kenan, Fenike medeniyetlerine konut sahipliği yapan Gazze Şeridi, daha sonra İslam tarihinde de Memlük ve Osmanlı üzere medeniyetlerle tarihi ve kültürel mirasını zenginleştiren bir bölge oldu.
Bu medeniyetler, Gazze Şeridi’nin esaslı geçmişini ve Filistin halkının bu topraklardaki derin bağlarını yansıttığı üzere kültürel ve mimari açıdan varlıklı, çeşitli bir miras bıraktı. Bu miras, bölgeye tarihi ve kültürel manada büyük bir paha katıyordu.
Gazze Hükümeti Basın Ofisi Müdürü İsmail es-Sevabite, AA’ya yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun bombardımanına maruz kalan tarihi yapıtların birçoklarının Gazze kentindeki “Eski Şehir” isimli bölgede yer aldığını söyledi.
Eski Kent’in M.Ö. 1500’lü yıllara dayanan Fenike uygarlığına ilişkin antik bir kent olduğunu lisana getiren Sevabite, Eski Kent bölgesinin da 2 yıldır İsrail’in ağır bombardımanına maruz kalan eş-Şucaiyye, ez-Zeytun, et-Tuffah ve ed-Derc mahallelerini kapsadığına işaret etti.
Yıkılan tarihi yapıtlardan kimileri şöyle:
EL-ÖMERİ CAMİSİ
Gazze’nin tarihi Eski Kent bölgesinde yer alan ve bölgenin en eski ve en büyük mescidi olan Büyük Ömer Mescidi isimli yapının tarihi Hristiyanlık ve İslam’dan da öncesine dayanıyor. Tarihi Filistin topraklarında mahallî dinler için mabed olarak kurulan yapı, Bizanslılar tarafından 5. yüzyılda kiliseye, 7. yüzyılda Hz. Ömer periyodunda mescide çevrildi.
Tarih boyunca birçok kere sarsıntı ve haçlı akınları sonucu yıkılan cami, Memluk’ten Osmanlı’ya kadar çeşitli periyotlarda tekrar inşa edildi. Birinci Dünya Savaşı’nda yine hasar gören cami 1925’te restore edildi.
Ünlü seyyah İbn Batuta’nın “estetik cami” olarak nitelendirdiği, Gazze’deki Filistinlilerin, “küçük Mescid-i Aksa” olarak da tanımladığı caminin 1400 yıllık minaresi, İsrail bombardımanında yıkıldı, caminin bir kısmı de ziyan gördü.
AZİZ PORFİRİOS RUM ORTODOKS KİLİSESİ
Gazze’nin tarihi Zeytun Mahallesi’nde yer alan Aziz Porfirios Rum Ortodoks Kilisesi, M.S. 425 yılında inşa edilmiş olup dünyanın hala ayakta duran en eski üçüncü kilisesi olarak kabul ediliyor.
Gazze’deki Hristiyan toplumu için büyük manevi kıymete sahip bu kutsal yapı, yüzyıllar boyunca inanç, barış ve dayanışmanın simgesi oldu. Lakin İsrail ordusu, Gazze’ye yönelik taarruzları sırasında Hristiyanların kutsal yerlerini da gaye aldı.
Ekim 2023’te sivillerin sığındığı kilise kompleksi iki defa bombalandı. Taarruzlarda kilisenin müştemilatı büsbütün yıkıldı. Ortalarında çocukların da bulunduğu en az 19 sivil hayatını kaybetti. Atak sonrası Gazze’deki Hristiyan toplumu, “Kiliseler bile artık inançta değil” diyerek memleketler arası topluma duruma müdahale etme davetinde bulundu.
Aziz Porfirios Kilisesi’ne yapılan bu hücumlar, sırf Gazze’deki Hristiyan azınlığa değil, tıpkı vakitte insanlığın ortak kültürel mirasına da vurulan ağır bir darbe olarak görülüyor. Kilisenin taş duvarları yıkıldı, çan sesleri sustu, geriye yalnızca Gazze’nin acı ve yıkımla örülü sessiz tanıklığı kaldı.
ESKİ KENT BÖLGESİNDEKİ ANTİK ES-SAMRA HAMAMI DA YOK EDİLDİ
Gazze kentinin Eski Kent bölgesindeki Ez-Zeytun Mahallesi’nde yer alan ve inşası M.S 14. yüzyıla kadar uzanan tarihi Es-Samra Hamamı ile etrafındaki çok sayıda bina da İsrail’in ataklarında yıkılan tarihi yerlerinden biri.
Samra Hamamı, İsrail’in kasıtlı hücumları sonucu tahrip edildi. Böylelikle İsrail, Gazze Şeridi’ndeki son tarihi hamamı da yok etmiş oldu.
Es-Samra Hamamı, Gazze Şeridi’ndeki Büyük Ömer Mescidi’nden sonra ikinci en büyük arkeolojik anıt ve Filistin’deki en değerli Osmanlı mimari yapılarından biri olarak, Osmanlı hamamlarının süper örneklerinden biri kabul ediliyordu.
SEYYİD HAŞİM CAMİ
Seyyid Haşim Mescidi, Gazze kentinin doğusundaki Ed-Derac Mahallesinde bulunuyor.
Hz. Muhammed’in büyük dedesi Haşim bin Abdulmenaf’ın mezarının bulunduğu rivayete edilen yere yapılan Seyyid Haşim Cami ve türbe nedeniyle bölge “Gazze Haşim” olarak isimlendiriliyor.
Cami, 7 Aralık 2023’te İsrail savaş uçaklarının bombalaması sonucu ağır hasar gördü.
KATİB VİLAYET CAMİ
Tarihi Memlük devrine uzanan cami Porphyrius Kilisesi ile tıpkı duvarı paylaşıyor ve Gazze’deki kıymetli arkeolojik mescitlerden biri olarak kabul ediliyor.
Cami, 17 Ekim 2023’te İsrail topçu saldırısına maruz kaldı ve ağır hasar aldı.
KUTSAL AİLE KİLİSESİ
Gazze kentindeki Kutsal Aile Kilisesi (Latin Manastırı) İsrail’in akınlarında Hıristiyanlar ve Müslümanlar için bir sığınak haline gelmişti.
Kilise, İsrail bombardımanına maruz kalarak ağır hasar aldı. Kelam konusu kilise 20.yüzyılın başlarında Fransiskan rahipleri tarafından kurulmuş ve klasik Katolik mimari biçiminde inşa edilmiş.
Kilise, hem ibadet hem de Filistinli Hıristiyan toplumuna manevi takviye sağlamak gayesiyle kullanıldığı için Gazze’deki Hıristiyanlar için değerli bir yer. Birebir vakitte, bölgedeki Hıristiyan cemaatine birçok dini ve toplumsal aktivite sağlayan bir kültür ve toplum merkeziydi.
EHLİ BAPTİST KİLİSESİ
El-Ehli Baptist Hastanesi bünyesinde bulunan kilise, Anglikan Kilisesi’nin, Kilise Misyoner Topluluğu (CMS) aracılığıyla 1882’de kuruldu ve Kudüs’teki Anglikan Piskoposluk Kilisesi’ne bağlı bulunuyor.
Anglikan Kilisesinin Canterbury Başpiskoposu Justin Welby’nin açıklamasına nazaran hastane ve kilise 14 Ekim’de İsrail tarafından yapılan roket taarruzunda ziyan gördü, hastanenin 4 sıhhat çalışanı yaralandı.
İsrail’in 17 Ekim’deki atağında hastane ve kilisede bulunan bireylerden yaklaşık 500 kişi ömrünü yitirdi.
PAŞA SARAYI’NIN BÜYÜK KISMI YOK EDİLDİ
Gazze kent merkezinin kalbinde bulunan yüzlerce yıllık bir kültürel mirasa sahip olan Eski Kent bölgesi; Şucaiyye, Durc, Tuffah ve Zeytun olmak üzere dört ana mahalleden oluşuyor. Bu mahalleler, 8 Ekim 2023’te başlayan soykırım boyunca İsrail tarafından kasıtlı olarak ağır taarruzlara maruz kaldı.
Eski Kent’in ed-Durc Mahallesi’ndeki “Paşa Sarayı” medeniyetler boyunca Gazze Şeridi’nde kalan son saray örneklerinden biri.
Memlük ve Osmanlı mimarisinin bir karışımı olan bu saray, İsrail tarafından moloz haline getirildi.
Saldırıları sonrası saraydan geriye yalnızca, Memlük devrinde kumtaşı, Osmanlı devrinde ise kaya ve kireçtaşından yapılmış birtakım duvar kalıntıları kaldı.
GAZZE’NİN TARİHİ ÇARŞILARI GAYE ILINDI
Bir vakitler Gazze kentinin kalbinde hayatın, ticaretin ve kültürün merkezi olan tarihi çarşılar bugün enkaza dönmüş durumda. Filistin Meydanı’ndan doğuya ilerleyenleri karşılayan Zaviye Çarşısı, baharat, et, balık, zerzevat, meyve ve oyuncak üzere eserlerin satıldığı dar sokaklarıyla Gazze halkının en uğrak noktalarından biriydi.
Özellikle ramazan aylarında çarşı, renkleri ve kokularıyla kenti adeta canlandırırdı. Lakin bugün bu sokaklarda ticaretin değil, yıkımın sessizliği karar sürüyor. Dükkanların birçok ya yandı ya da bombalarla yerle bir oldu. Artık bu sokaklardan, açlıktan ya da akınlarda ölen hayvanlardan gelen ağır bir vefat kokusu yayılıyor.
Gazze iktisadının “atan kalbi” olarak bilinen Kaysariyye Çarşısı ise tarihin şahidiydi. Rivayete nazaran temelleri Roma devrine kadar uzanan bu yapı, birinci olarak atlar için ahır olarak inşa edilmiş, Memlük periyodunda ise kubbeli mimarisiyle bugünkü halini almıştı. 1948’deki Nekbe öncesine kadar “dericiler çarşısı” olarak hizmet veren Kaysariyye, daha sonra altın ve mücevher satılan bir merkez haline geldi ve “Kuyumcular Çarşısı” olarak tanındı.
Ancak İsrail’in süregelen taarruzları, Gazze’nin bu kadim mirasını da amaç aldı. Bombardımanlar sonucu Kaysariyye Çarşısı’nın etrafında büyük yıkım meydana geldi. Zaviye, halk pazarı ve etrafındaki tarihi yapılar kullanılamaz hale geldi. Gazze’nin yüzyıllardır süregelen ticaret damarları, bugün sessiz taş yığınlarına dönmüş durumda.
DİĞER BÖLGELERDEKİ TAHRİBAT
Deyr el-Belah’taki Hızır Makamı (Saint George Manastırı) Filistin’de inşa edilen birinci Bizans devri Saint George Manastırı olan bu yapı, İsrail taarruzlarında kısmen yıkıldı.
GAZZE ARKEOLOJİ DEPOSU
Farklı medeniyetlere ilişkin binlerce yapıtın bulunduğu bu depo, Ocak 2023’te İsrail ordusu tarafından tahrip edilip yağmalandı.
ANTHEDON LİMANI
Gazze’nin bilinen birinci limanı ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası ön listesinde yer alan Gazze’nin 3 değerli alanından biri olan Anthedon Limanı da İsrail’in taarruzlarına maruz kaldı.
Milattan evvel 800’lerde Kenanlılar tarafından kurulan bu antik liman, İsrail ordusunun kara akınları sırasında büsbütün tahrip edildi.
