İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile birlikte gittiği Mescid-i Aksa yakınlarındaki tünellerde arkeolojik kazıların yapıldığı bir alanda konuşma yapmış ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı hedef alan sözleri olmuştu.
TARİHİ TABLETİ ALAMAYINCA ERDOĞAN’I GAYE ALDI
Netanyahu, kelamlarında 1998 yılında o devrin Başbakanı Mesut Yılmaz ile Silvan Yazıtı diyaloğunu anlatmış; tarihi evrak için tartışmalar yine başlamıştı.
O devir Türkiye’den Osmanlı periyodunda Doğu Kudüs’te bulunarak İstanbul Arkeoloji Müzesi’ne getirilen Silvan Yazıtı’nı istediğini aktaran Netanyahu; Mesut Yılmaz’ın ‘Erdoğan’ın seçmeni rahatsız olur’ diyerek talebi reddettiği belirlenmişti. Netanyahu’nun Erdoğan’ı maksat alması ve akabinde tarihi tabletin Erdoğan ‘korkusu’ nedeniyle verilmemesi Türkiye’nin gündeminde epey konuşulmaya başlandı. Tartışmalarda bahsi geçen tarihi yazıt ise, değerliliği ile tekrar gündemde…
Tarihin en değerli Yahudi yazıtı olarak kabul edilen Şiloah (Siloa) Yazıtı tam 143 yıldır İstanbul’da bulunuyor. Yıllardır çeşitli talepler olmasına karşın tablet, Türkiye tarafından İsrail’e verilmedi.
TARİHİ YAZIT YİNE GÜNDEMDE
Tarihçi Prof. Dr. Erhan Afyoncu da Siloam Yazıtına ait toplumsal medya hesabından bir açıklamada bulundu. Prof. Dr. Afyoncu, tabletin tarihi değerine vurgu yaparak; “Bu yazıt 1882’de İstanbul’a geldiğinde Kudüs Osmanlı toprağıydı. Kendi toprağımızdan çalınmasın diye başkentteki imparatorluk müzesine getirmiştik. O periyotta İsrail diye bir devlet de yoktu.” tabirlerini kullandı.
- ‘İsrail’in o periyot devlet dahi olmadığını’ söyleyen Afyoncu’nun açıklamaları şu formda;
“Şiloah/Siloa Yazıtı-Silvan Yazıtı, Türkiye’de bulunan Yahudi tarihiyle ilgili 3 kıymetli yazıtın en değerlisidir.
Yazıt, 1880’de Kudüs’te Şiloah Tüneli (Hezekiel Tüneli) içinde bulundu. Fenike Alfabesi’yle yazılan tablet tünelin duvarında bulunuyordu. Kentin dışında Kidron Vadisi’nde bulunan Gihon kaynağındaki su yaklaşık 500 metrelik bir kanalla kentte inşa edilen Şiloah Havuzu’na yönlendirilmişti. 6 satırlık yazıtın M.Ö. 8. yüzyılda yapılan bu kanalı anlattığı tez edilir.
Metin, Eski Ahit’te Kral Hezekiya periyodunda anlatılan Asur kuşatması tehlikesine karşı inşa edilen su kanalıyla ilişkilendirilmiş olsa da, tarihiyle ilgili farklı görüşler de vardır.
TÜM TALEPLER REDDEDİLDİ
Şiloah Yazıtı çıkarılırken kırıldı. 1882’de İstanbul’a Müze-i Hümayun’a gönderildi. Bugün İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ndedir. Yahudi bilim adamları yazıtın Türkiye için değerli olmadığını sav edip, değişik argümanlar ileri sürerek İsrail’e verilmesi tarafında ortam oluşturmaya çalıştılar.
“O PERİYOTTA İSRAİL DİYE BİR DEVLET DE YOKTU”
İsrailli yöneticiler ise yazıtı Türkiye’den birçok sefer talep ettiler. 1998’de Netanyahu, Başbakan Mesut Yılmaz’dan yazıtı istedi, kabul edilmedi. 2007’de Kudüs Belediye Başkanı Uri Lupoliansk, Türkiye’nin İsrail Büyükelçisi Namık Tan’dan yazıtı talep etti. Reddedildi. En son ise 2022’de İsrail Cumhurbaşkanı Herzog Türkiye’ye geldiğinde yazıt gündeme geldi. Yetkililer bu konunun sözkonusu bile edilemeyeceği karşılığını verdiler. Bu yazıt 1882’de İstanbul’a geldiğinde Kudüs Osmanlı toprağıydı. Kendi toprağımızdan çalınmasın diye başkentteki imparatorluk müzesine getirmiştik. O periyotta İsrail diye bir devlet de yoktu.”
