Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Batı Anadolu’da son günlerde meydana gelen sarsıntılara ait, “Batı Anadolu, jeotermal potansiyeli yüksek bir bölge. Faylar sarsıntı üretmeye başladığı vakit jeotermal sistemin varlığı nedeniyle sarsıntılar çabucak bitmiyor. Simav ve Sındırgı faylarında da bu türlü bir durumun yaşanıyor.” dedi.
Aynı vakitte Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı Deprem Bilim Kurulu Üyesi de olan Sözbilir, AA muhabirine, Türkiye’de 485 faal faydan 200’ünün Batı Anadolu’da yer aldığını anımsattı.
Batı Anadolu kabuğunun yılda 40 milimetre güneybatıya yanlışsız ilerlediğine dikkati çeken Sözbilir, “Bu kabuğun içinde 200’e yakın fay muhakkak periyotlarda zelzele üretme potansiyeline sahip. Bunların 6 ve 7 büyüklüğünde zelzele üretme gücü var. Bu fayların son yüzyılda 8 tanesi kırılmış durumda. Geri kalan fayların tümü kırılmayı bekliyor. Vakti geldiğinde bunlar aşikâr ölçeklerde, aşikâr büyüklüklerde sarsıntı üretecekler.” diye konuştu.
Prof. Dr. Sözbilir, Batı Anadolu’nun iç kısımlarında da zelzele hareketliliğinin sürdüğünü belirterek, “Batı Anadolu jeotermal potansiyeli yüksek bir bölge. Faylar sarsıntı üretmeye başladığı vakit jeotermal sistemin varlığı nedeniyle sarsıntılar çabucak bitmiyor. Simav ve Sındırgı faylarında da bu türlü bir durum yaşanıyor.” sözünü kullandı.
“GELENBE FAYI TANSİYON TRANSFER EDİYOR”
Simav’da sarsıntı hareketliliğinin sürdüğünü lisana getiren Sözbilir, şöyle devam etti:
- “Simav Fay Zonu yaklaşık 200 kilometre uzunluğunda ve kendi içinde farklı 7 segmente ayrılıyor. Her biri 6 ila 7,2 ortasında zelzele potansiyeline sahip. Bu fay üzerindeki en büyük sarsıntı 1970 yılındaki Gediz sarsıntısıydı, can ve mal kaybı yaşanmış. Şu anda Simav’ın kuzeyinde sarsıntılar oluyor. Fayın orta bölümlerinde çok fazla bir hareket yok. Yalnız Simav Fayı’na dik gelişen bir fay var. Gelenbe Fayı… Bu fayın özelliği transfer fayı niteliğinde çalışması. Yani üzerine gelen gerilimi kendi doğrultusu boyunca kuzeye ya da güneye transfer ediyor. Yani kendisinin kırılması yerine bu türlü bir düzenek sunabiliyor. Elbette kırılabilirdi fakat daha çok tansiyonu transfer ediyor. Hasebiyle kuzeye transfer ederse Balıkesir fayına gerçek ilerleyebilir. Güneye transfer ederse bu sefer de Akhisar ve Soma tarafları ıstıraba girebilir.”
Sözbilir, İzmir özelinde ise Ege Denizi’ndekilerle birlikte 40 fay bulunduğunu, bunların 17’sinin karada yer aldığını lisana getirdi.
İzmir merkezli en son yıkıcı sarsıntının 1688 yılında 6,8 büyüklüğünde olduğunu anlatan Sözbilir, şunları kaydetti:
- “O periyotta 10 bine yakın can kaybedilmiş. Yaklaşık 337 yıldır bu bölgede yıkıcı zelzele olmuyor. En son hatırlarsanız 30 Ekim 2020’de 6,6 büyüklüğünde sarsıntı oldu. Sisam merkezli bir sarsıntıydı. Yani o fay bizim kendi kara sularımızda olan bir fay değildi. Münasebetiyle bizim kendi faylarımız şimdi kırılma sınıfına girmiş değil. 17 fayın her biri canlı fay sınıfında değerlendirildiği için bunların bir zelzele üretme potansiyeli var. Bir zelzele üretme aralığı var. En son ürettiği sarsıntılar var lakin bunlar bilinmiyordu. Bizim son üç yıldır yaptığımız çalışmada İzmir’deki bütün fayların kaç yılda bir zelzele ürettiğini, en son zelzelesi ne vakit yaptığını, o zelzeleden sonra ne kadar müddet geçtiğini saptamış durumdayız. İzmir genelindeki faylar sismik manada etkin. İzmir’de bilhassa Tuzla Fayı, Gülbahçe Fayı, Seferihisar Fayı üzere fayların değerli ölçüde sarsıntı üretme vakitlerinin geldiğini söyleyebiliyoruz, yaptığımız çalışmalar bunu gösteriyor. Münasebetiyle bizim İzmir’i zelzeleye hazır bir kent pozisyonuna sokmamız gerekiyor.”
