Hallerden Türkiye’nin dört bir yanına yollanan sevkiyatlar durdu. Kamyonlarla hallere ürün yollayan çiftçiler uzun kuyruklar oluşturdu. Geri dönüş için nakliye masrafını karşılayamayan çiftçinin ürünleri çöpe döküldü. Bazı üreticiler ise kendi kamyonlarında çürüyen ürünlerini ormanlık alanlara döktüler. Hallerden, “ürün getirmeyin” çağrıları gelirken, çiftçiler açık havada bulaş riskinin az olduğunu belirterek, semt pazarlarının HES kodu uygulamasıyla açılmasını talep etti. Ayrıca sokak arasında sebze meyve satışına izin verilmesi de istendi.
Semt pazarlarının daha çok dar gelirli vatandaşlar tarafından tercih edildiğini belirten üreticiler, tam kapanma sırasında çifte mağduriyet olmaması için Ankara’ya çağırıda bulundu. Çiftçiler, “Bize verilen muafiyet, ürün satılmadığında işe yaramıyor, pazarlar açılsın hem üretici, hem pazarcı hem de vatandaş zarar görmesin. Yüksek sezonda ürün satamazsak zor durumda kalırız” dedi. Bir süre önce üreticinin elinde kalan patates ve soğan depolardan alınarak, ihtiyaç sahiplerine dağıtılmıştı. Bursa’daki salatalık üreticilerinden de benzer talep geldi. Ancak Antalyalı üretici, sebze meyvede raf ömrünün patates soğan kadar olmadığını söyleyerek, acil önlem talebinde bulundu. En çok patlıcan, salatalık, biber, domates ve çilek gibi ürünlerde sıkıntı var. A kalite ürünün yollandığı ihracatta ise sorun yaşanmıyor.
KÖKÇE: DAR GELİRLİ VATANDAŞ ZORDA
Dünya gazetesinden Fikri Cinokur’un haberine göre, Türkiye’nin dört bir yanına tarım ürünleri satışı yapılan Kumluca’nın Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökçe, ilçelerinde çiftçinin elinde kalan sebzeleri çöpe dökmek zorunda kaldıklarını söyledi. Kökçe, dar gelirli vatandaşların semt pazarlarından alışveriş yaptığını ancak 17 günlük tam kapanma nedeniyle hem çiftçinin hem dar gelirlinin zorda olduğunu söyledi. Kökçe, havaların ısınması nedeniyle tam bu dönemde ürün bolluğu olduğunu, bu durumun da çiftçiyi daha çok zora soktuğunu söyledi. Semt pazarlarının mutlaka açılması gerektiğine dikkat çeken Kökçe, birinci kalite sebzenin zincir süpermarketler ve ihracatçılar tarafından alındığını ifade ederek, şunları bildirdi:
“Şu anda ihracatta ve zincir süpermarket alımlarında sorun yok. Bu gruplar birinci kalite ürün alıyor. Zincir marketler 1-2 liraya aldığı sebzeyi marketlerde 10-15 liraya satıyor. Dar gelirli vatandaş ikinci kalite ve çıkma ürünü pazardan temin ediyor, bu da zor bir durum. Semt pazarları da açık olmayınca tüketici pahalı tüketmek zorunda kalıyor.”
DURDAŞ: MARKETLERDE BULAŞ RİSKİ AÇIK HAVADAN DAHA ÇOK
Kumluca Ticaret Borsası Başkanı Fatih Durdaş da ısınan hava nedeniyle ürünün hızla olgunlaştığını ve çok çabuk bozulduğunu söyledi. Tam kapanma nedeniyle Türkiye’de vatandaşların bir hafta önceden stok yaptığını, bir kısım vatandaşın aileleriyle birlikte memleketlerine gittiğini, bir kısmının da tatile çıktığına dikkat çeken Durdaş, şunları kaydetti:
“Bu 17 günlük tam kapanma döneminde semt pazarları açık olsa idi üreticinin elinde ürün kalmazdı. Alışverişin ve tüketimin en fazla yapıldığı alanlar semt pazarları… Semt pazarları pandemi sürecinde her gün açık olsaydı kalabalık olmaz, sıkıntı yaşanmazdı. Zincir marketlerde pandemi bulaşı daha tehlikeli. Açık semt pazarları daha iyi… Vatandaş pazar yerlerinde daha ucuza alışveriş yapabiliyor, zincir marketlerde daha pahalıya alıyor.”
OĞUZ: ÇİFTÇİ SEZONU 1,5 AY ERKEN KAPATMAK ZORUNDA
Demre Ziraat Odası Başkanı İbrahim Oğuz, tam kapanmada semt pazarlarının kapalı tutulması nedeniyle satış yapılamadığını, bu nedenle ürünün üreticinin elinde kaldığını belirtti. Üreticinin emeğinin heba olduğunu ifade eden Oğuz, şöyle konuştu:
“Üretici tam para kazanacağı zaman, borçlarını ödeyeceği zaman bu durumla karşılaştık. Semt pazarları kapalı. Tüccar mal satacak pazarcı bulamıyor. Hem üretici hem pazarcı hem de tüketici çok mağdur. Süpermarketlerde domates 10 lira iken pazarlarda bu 5 lira idi. Fiyatlar süpermarketler ile pazar arasında yarı yarıya fark ediyordu. Domates satamıyoruz. Böyle giderse sezonu 1,5 ay erken kapatıp seraları sökmek zorunda kalacağız. Üretici maliyet artışları nedeniyle zaten mutsuzdu, şimdi mutsuzluğu katmerleşti. Üretici sadece kendisi için üretmiyor. Ülkesi milleti için üretiyor. Çiftçiye destek verilmeli.”
ÇİFTÇİYE ÜRÜN GETİRMEYİN ÇAĞRISI
Türkiye’nin dört bir yanına sebze gönderen Kumluca Toptancı Hali’nde satış yapamayan üreticilerin sebze yüklü kamyonları uzun kuyruklar oluşturdu. Öte yandan Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali yetkililerinden edinilen bilgilere göre, tüccar ve komisyoncuların, sebze ürünlerinin satılamaması nedeniyle çiftçiden Toptancı Hallerine ürün getirmemeleri çağrısı yaptıkları belirtildi.
FİYATLAR YARI YARIYA UCUZLADI, ALICI YOK
Türkiye’nin sebze üretim merkezlerinden Kumluca ilçesi toptancı halinde tam kapanmanın başladığı 28 Nisan ile 03 Mayıs 2021 pazartesi günü sebze fiyatları yarı yarıya ucuzladı. 28 Nisan’da 3,20-4,20 TL arasında işlem gören domates 3 Mayıs Pazartesi günü 2,50-3,50 TL arasında alıcı buldu. Salatalık 1,40-1,80 liradan 50 kuruşa düştü. 28 Nisan’da 3 liradan satılan sivri biber ise 1,50 liradan işlem gördü. Ucuzlamaya rağmen hal esnafı alıcı bulamamaktan şikayetçi.
ÇANDIR: ÜRÜN YOĞUNLAŞTI, SICAK SEBZELERİ BOZDU
Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır, yeme içme yerleri, semt pazarları ile seyyar satıcıların tam kapanma nedeniyle kapalı olması ve mevsimsel sıcaklar nedeniyle üretimin yoğunlaşmasıyla satışlarda düşüş üretimde artış olduğunu söyledi. Çandır, “Halkın yoğun olarak tüketim yaptığı satış kanallarının kapalı olması nedeniyle satışlarda düşüş var” dedi.
YILMAZ: SIKINTILAR ARTARAK DEVAM EDİYOR
Antalya Komisyoncular Derneği Başkanı Hasan Ali Yılmaz ise semt pazarlarının kapalı olmasından dolayı toptancı hallerinde sıkıntının büyük olduğunu kaydetti. Satışların kötü gittiğini, satılamayan ürünlerin çabuk bozulmasından ve alıcı bulunmamasından çöpe döküldüğünü ifade eden Yılmaz, şöyle devam etti:
“Sıkıntılar artarak devam edecek gibi görünüyor. Gidişat iyi değil. Semt pazarlarının yeniden açılması için uğraşıyoruz.”
DOĞAN: SEBZENİN RAF ÖMRÜ PARATESTEN DAHA KISA
Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi ve Özdoğanlar Gıda Limited Şirketi Sahibi Cüneyt Doğan ise tek çözümün semt pazarlarının açılması olduğunu söyledi. Doğan, “Devlet raf ömrü uzun olan patates soğan aldı ama sebzenin raf ömrü kısa. Çürüyen ürün çöpe gidiyor. Çöp yerine dar gelirli ihtiyaç sahibine dağıtılsa onun da nakliye bedeli var. Komisyoncu, üretici bu parayı bile ödeyemez. Tek çare semt pazarlarının açılması” dedi.
ALP: SOKAKLARDA SATIŞA İZİN VERİLMELİ
Antalya Ziraat Odaları Koordinasyon Başkanı Nazif Alp, Antalya Komisyoncular Derneği, Pazarcılar Odası ve Tüccarlar Derneği başkanlarıyla birlikte sorunlarını Antalya Valisi Ersin Yazıcı’ya ilettiklerini belirtti. Alp, “Ankara’dan sorunların çözümünü bekliyoruz. Antalyalı Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu’na da durumu anlattık. Pazarların açılmasını bekliyoruz. Sokaklarda belirli sayıda pazarcının satış yapmasına izin verilmeli.”
ÇİFTÇİNİN MUAFİYETİNİN ANLAMI KALMADI
Tarsus Ziraat Odası Başkanı Veyis Avcı: Semt pazarlarının kapanması nedeniyle sebze ve meyve üreticilerinin günlük üretim kaybı yüzde 35’e kadar çıktı. A kalite ürünler zincir marketlerde satılırken 2’nci ve 3’üncü kalite ürünlerin tamamı ülkemiz genelindeki semt pazarlarında değerlendiriliyordu.
Tam kapanma sürecinde semt pazarlarının yasaklanması bölgemizde de başta patlıcan, salatalık, biber, çilek gibi kısa aralıklarla hasat yapılması gereken diğer ürünlerin fiyatlarında üreticiler aleyhine ciddi düşüşlere neden oldu. Muz bile talebin azlığı nedeniyle halde 5 TL’ye kadar geriledi.
Mersin Akdeniz Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz: Mersin Hali tıkanmış durumda. Sebze ve meyvenin yarısı ya çiftçinin elinde ya da komisyoncuların elinde çürüyor. Ayrıca marketlerde 8 ile 9 TL arasında satılan biber Mersin Hali’nde 1 ile 1,5 TL’ye kadar geriledi. Semt pazarları açılmazsa bizi bekleyen en büyük tehlike; sadece pahalı ürüne ulaşılması ve tüketici fiyatlarının artması olacaktır.
Anamur-Bozyazı Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş: Salatalık fiyatları 10 kuruşa kadar geriledi. Semt pazarlarının acilen kontrollü bir şekilde açılması lazım. Eğer 2 hafta kapalı kalırsa telafisi mümkün olmayan bir sıkıntıya düşeriz. Ayrıca bu şartlarda tam kapanmadan dolayı çiftçinin muaf olmasının da hiç bir önemi yok. Çünkü çiftçi ürettiği ürünü satamıyor.
