Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, başbakanlık misyonunda bulunduğu 2005’te birinci sefer Birleşmiş Milletler (BM) 60. Genel Kurulu görüşmelerine katıldı.
Erdoğan, Genel Şuradaki hitabında, “Her şeyden evvel kendini yenileyen, daha demokratik ve şeffaf, tüm üyelerin ortak iradesini temsil kabiliyetine sahip, milletlerarası ihtilafların tahlil tabanı olan, dünya barışının teminatı olarak görülen, saygınlığı, tüm üyeleri tarafından yüceltilen, daha etkin ve daha dirayetli bir BM teşkilatı, insanlığın ortak faydasınadır.” iletisini verdi.
Erdoğan’ın katıldığı sonraki BM Genel Kurulu ise 2007’deki 62. Genel Şura görüşmeleri oldu.
Erdoğan, konuşmasında terörle gayret konusuna dikkati çekerek “Dünyanın rastgele bir köşesinde yaşanan terör hareketi hepimizi amaç alan bir insanlık kabahatidir. Hudut tanımayan terörü lanetliyor, terörün acı deneyimini şahsen yaşamış bir ülkenin başbakanı olarak tüm insanlığa yönelik bu tehditle uğraşta dayanışma ve daha aktif işbirliği davetini buradan yineliyorum.” tabirlerini kullandı.
Erdoğan, 2009’da katıldığı BM 64. Genel Heyetinde ise BM’nin yapısının reforme edilmesi gerektiğine işaret etti.
Adil ve iştirakçi bir global sistemin kurulması için BM’nin aktifliğinin artması gerektiğini lisana getiren Erdoğan, “Temsil kabiliyeti güçlendirilmiş, demokratik, şeffaf, adil ve faal bir Birleşmiş Milletlerin, global barış ve istikrara daha fazla katkı yapacağına inanıyoruz. Birleşmiş Milletler, iklim değişikliği, sürdürülebilir kalkınma, yoksullukla çaba, kadın-erkek eşitliği, insan hakları ve insan onurunun korunması mevzularında, daha faal bir kurum haline gelmelidir. Bu emele matuf ıslahat teşebbüslerine tam dayanak veriyoruz. Ama Birleşmiş Milletler sistemindeki ıslahatın, Güvenlik Kurulu de ıslahata tabi tutulmadığı surece başarılmış sayılamayacağı muhakkaktır.” değerlendirmesine bulundu.
2011’deki BM 66. Genel Heyetinde bölgesel bahislere değinen Erdoğan; Suriye, Libya, Somali, Filistin’e ait bildiriler verdi, Azerbaycan topraklarının yıllardır süren haksız işgalinin sona ermesi gerektiğini belirtti.
Erdoğan, “Karabağ probleminin bu formda tahlilsiz kalması asla kabul edilemez, milletlerarası sıkıntılara, kangren haline gelmeden tahliller bulunması, hepimizin siyasi ve ahlaki sorumluluğudur.” dedi.
“DÜNYA BEŞTEN BÜYÜKTÜR”
Erdoğan, cumhurbaşkanı sıfatıyla birinci sefer 2014 yılındaki BM 69. Genel Heyetine hitap etti.
BM’nin ıslahat muhtaçlığını, “Dünya beşten büyüktür” tabiriyle lisana getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
“Daha fazla gecikmeden, daha fazla mazlum insan, temiz insan hayatını kaybetmeden, global vicdan daha fazla yaralanmadan, Birleşmiş Milletler meselelere yükünü koymalıdır. Altını çizerek söz etmek isterim ki, dünya beşten büyüktür. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu daimi üyesi 5 ülkenin dünya gerçekleriyle bağdaşmayacak halde Birleşmiş Milletleri etkisiz hale getirmesi, global vicdanın kabul edebileceği bir durum değildir. Tüm alınan kararlar, bakıyorsunuz bir ülkenin iki dudağı ortasındadır. Şayet ‘hayır’ derse hayır, ‘evet’ derse o vakit icraata geçilebiliyor. Filistin’de yalnızca birkaç ay içinde 2 binden fazla günahsız insan katledilirken Birleşmiş Milletler beklenen tahlili üretememiştir. Suriye’de 4 yıldır 200 binden fazla kişi katledilirken, 9 milyona yakın insan yer değiştirirken, Birleşmiş Milletler tekrar tesirli tahliller sunamamıştır.”
FETÖ’YE KARŞI TEDBİR ÇAĞRISI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, FETÖ’nün 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminden yaklaşık 2 ay sonra BM 71. Genel Konseyine katıldı.
Burada dost ülkeleri FETÖ’ye karşı tedbir almaya çağı
ran ve terörle uğraş konusunda kıymetli bildiriler veren Erdoğan, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu darbe teşebbüsü, milletimizin demokrasisine, hükümetine, özgürlüklerine, geleceğine ve anayasal sistemine kahramanca sahip çıkmasıyla bertaraf edildi. Bu bakımdan milletimle iftihar ediyorum. Demokrasisine sahip çıktığı için iftihar ediyorum. 29 gün, gece sabahlara kadar demokrasi nöbetleri tuttukları için iftihar ediyorum. Hain darbe teşebbüsünü canını hiçe sayarak vücudunu tankların önüne siper ederek engelleyen milletimle iftihar ediyorum. Şayet bugün karşınızda bulunuyorsam, milletimizin işte bu mert ve asil duruşu sayesindedir. Unutulmasın ki Türkiye’deki darbe teşebbüsü, tıpkı vakitte dünya demokrasisine de yapıldı. Milletimiz o gece darbe heveslilerine tarihi bir ders verirken demokrasiye inanan tüm halklar için de ilham kaynağı oldu. Bu yeni kuşak terör örgütü, yalnızca Türkiye’nin değil, varlık gösterdiği 170 ülkenin tamamı için bir ulusal güvenlik tehdididir. Başka bir deyişle, bugün bu Genel Konseyde temsil edilen ülkelerin büyük kısmı bu yapılanmanın tehdidi altındadır. Bu örgüt Türkiye’nin ötesinde tüm dünyayı boyunduruğu altına almak üzere derin bir zihni sapkınlık içindedir.”
SURİYE VE TERÖRLE UĞRAŞ MESAJLARI
2017’de yapılan BM 72. Genel Konseyi’ndeki konuşmasında ise Erdoğan’ın, Suriye ve terörle çaba iletileri öne çıktı.
Türkiye’nin, Suriye ve Irak’taki istikrarsızlıktan beslenen DEAŞ ve PKK üzere bölgenin en eli kanlı terör örgütleriyle kıyasıya bir çaba içinde olduğuna vurgu yapan Erdoğan, “Bunun yanında ülkemizin legal, demokratik rejimini kanlı bir darbeyle değiştirmeye teşebbüs eden FETÖ terör örgütüyle çabamız de devam ediyor.” dedi.
Erdoğan, Suriye’nin kuzeyinde başlatılan Fırat Kalkanı Operasyonu’nun, bölgenin işgalinden bu yana DEAŞ’a karşı elde edilen en büyük muvaffakiyet olduğunu vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2018’deki BM 73. Genel Şurasında, BM’ye yönelik tenkitlerde bulunarak Filistin sorununu gündeme getirdi.
“Birleşmiş Milletlerin insanlığın barış ve refah beklentilerini karşılamaktan uzaklaştığı da bir gerçektir” diyen Erdoğan, BM Güvenlik Kurulunun yalnızca veto hakkına sahip 5 üyenin çıkarlarına hizmet eden, dünyanın öteki bölgelerine, yaşanan zulümlere seyirci kalan bir yapıya büründüğünü belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
“Geçmişte Bosna’da, Ruanda’da, Somali’de, yakın tarihte Myanmar’da, hala Filistin’de yapılan katliamlar daima Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun gözü önünde gerçekleşmiştir. Filistinlilere uygulanan zulme ses çıkarmayanların, onlara yapılan yardımları kısma konusundaki çabaları yalnızca zalimlerin hamasetini artırmaktadır. Tüm dünya ardını dönse bile, Türkiye olarak biz mazlum Filistinlilerin yanında yer almaya, birinci kıblemiz Kudüs’ün tarihi ve türel statüsüne sahip çıkmaya devam edeceğiz.”
DÜZENSİZ GÖÇ SORUNU
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2019’daki BM 74. Genel Heyeti’nde ise sistemsiz göç meselesini “Aylan bebek” örneğiyle anlattı.
Muğla’nın Bodrum ilçesinde, kıyıya vuran minik vücuduyla sistemsiz göç probleminin sembolü haline gelen Aylan bebeğin fotoğrafını gösteren Erdoğan, “Dünya, canlarını kurtarmak için çıktıkları seyahatleri ya Akdeniz’in karanlık sularında, ya da hudutlara gerilen tel örgülerin önlerinde sonlanan milyonlarca mazlumu maalesef çok çabuk unuttu. Bilhassa işte gördüğünüz üzere Aylan bebeği dünya çok çabuk unuttu. Unutmayın ki, bir gün ola ki birebir durum sizlerin de başına gelebilir. Zira Aylan bebekler bir değil binler, milyonlar, bütün bunlara karşı önlemimizi almak durumundayız.” mesajını verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 1947’den bu yana Filistin haritasındaki değişimi anlatan görselle Filistin sıkıntısına işaret ederek şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ben merak ediyorum, bu İsrail neresidir? Sanki bu İsrail’in toprakları nereleri kapsıyor? 1947’de İsrail neresiydi, bunun akabinde sanki 1949, 1967’de İsrail neresiydi ve şu anda İsrail neresi? Bakınız sene 1947, neredeyse burada İsrail yok üzere, tamamı Filistin. Sene 1947, paylaşım planı var ve Filistin küçülüyor, İsrail büyüyor. Geliyorum 1967’ye 1949’la birlikte, İsrail büyüyor, Filistin küçülüyor. Ve geliyorum bugüne, şimdiki durum şu: Artık adeta Filistin yok, neredeyse tamamına yakını İsrail… İsrail doyuyor mu? Hayır, doymuyor. İsrail artık de kalanını almanın uğraşı içerisinde. Pekala, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun, Birleşmiş Milletlerin İsrail’le ilgili almış olduğu epey kararlar var, bu kararlar uygulamaya geçiyor mu? Hayır, geçmiyor. Pekala, o vakit Birleşmiş Milletler ne işe yarıyor? O vakit bu çatının altında bizler aldığımız kararla etkili olamıyorsak, adalet nerede temerküz edecek? İşte derdimiz burada.”
DÜNYANIN FARKLI BÖLGELERİNDEKİ SICAKLIK ARTIŞININ NEDEN OLDUĞU AFETLER
BM 75. Genel Kurulu, 2020’de tüm dünyayı etkileyen Kovid-19 salgını nedeniyle görüntü konferans aracılığıyla düzenlendi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM Genel Şurasına 10’uncu hitabını, görüntü konferans tekniğiyle gerçekleştirdi.
BM’nin yapısına yönelik tenkitlerini yineleyen Erdoğan, konuşmasında şunları lisana getirdi:
“Birleşmiş Milletler başta olmak üzere çok taraflı örgütlerin ıslahat muhtaçlığı bulunuyor. Mevcut global sistemlerin bu krizde ne kadar etkisiz kaldığını gördük. O denli ki Birleşmiş Milletlerin en temel karar alma organı olan Güvenlik Kurulunun salgını gündemine alması haftalar, hatta aylar sürdü. Salgının başlarında ülkelerin kendi hallerine terk edildiği bir görünüm ortaya çıktı. Böylelikle yıllardan beri bu kürsüden ısrarla lisana getirdiğim, ‘Dünya beşten büyüktür’ tezinin haklılığını bir sefer daha görmüş olduk. İnsanlığın yazgısı hudutlu sayıdaki ülkenin keyfine bırakılamaz. Milletlerarası örgütlerdeki prestij kaybının önüne geçmek için öncelikle zihniyetimizi, kurumlarımızı ve kurallarımızı gözden geçirmeliyiz.”
2021’deki BM 76. Genel Kurulu konuşmasında dünyanın farklı bölgelerindeki sıcaklık artışının neden olduğu afetlere işaret eden Erdoğan, Asya ve Avrupa’da seller, Amerika’da kasırgalar, Afrika’da kuraklık, Akdeniz ülkelerinde yangınlar, Grönland’ın doruğunda yağmur, çöllerde kar görülmesi üzere alışık olunmayan hadiseler yaşandığına dikkati çekti.
Erdoğan, şöyle konuştu:
“Bu afetler etrafa ve ekosisteme verdiği ziyanlar yanında, insanların can ve mal güvenliğini de tehdit ediyor. Pek çok yerde beşerler, toplu olarak öteki yerlere gitmeye, göç etmeye hazırlanıyor. Halbuki dünya şimdi Suriye ve Afganistan gibi çatışma kaynaklı kriz bölgelerinin yol açtığı mülteci sorununa tahlil bulamadı. Bu türlü bir devirde kuraklık, gıda sıkıntısı, hava olayları üzere bu çeşit sebeplere dayalı yüzlerce milyonluk göçlerle nasıl baş edileceği meçhuldür.”
KARADENİZ TAHIL KORİDORU
Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM 77. Genel Konseyi’nde Rusya-Ukrayna Savaşı ile ilgili gelişmelere değinerek Karadeniz Tahıl Koridoru ve taraflar ortasındaki müzakerelere ait Türkiye’nin çalışmalarını anlattı.
Anlaşma kapsamında tahıl taşıyan bir geminin İstanbul Boğazı’ndaki fotoğrafını gösteren Erdoğan, “Sayın Genel Sekreter ile yürüttüğümüz ağır uğraşlar sonucunda, Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden dünyaya ulaşmasını temin ettik. Bu gelişmeyi sağlayan İstanbul Mutabakatı’nın ikinci ayı dolarken, sevkiyatın her geçen gün ivme kazanmasını memnuniyetle izliyoruz. Tahıl arzının sürdürülmesinin sağlanmasında kritik değere sahip bu mutabakat Birleşmiş Milletlerin son yıllarda imza attığı en büyük başarılardan biridir. Dünyanın dört bir yanında memleketler arası topluluktan medet umanların Birleşmiş Milletlere besledikleri itimat, bu muvaffakiyetle tekrar tazelenmiştir. İstanbul Mutabakatı, taraflar açısından hayati kıymet arz eden sıkıntılarda müzakerelerin sonuç verdiğini de ispatlamıştır.” sözlerini kullandı.
“ULUSLARARASI TOPLUMU KKTC’NİN BAĞIMSIZLIĞINI TANIMAYA DAVET EDİYORUZ”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, evvelki yıl düzenlenen BM 78. Genel Şurası’nda da BM’ye yönelik tenkitlerini sürdürdü. Terörle çaba, İslam düşmanlığı ve ırkçılık üzere bahislerde iletilerini paylaşan Erdoğan, Rusya-Ukrayna Savaşı, Filistin sıkıntısı, Doğu Akdeniz’deki gelişmelere de değindi.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’yle ilgili de iletiler veren Erdoğan, “Uluslararası toplumu, KKTC’nin bağımsızlığını tanımaya, bu ülkeyle diplomatik, siyasi ve ekonomik bağlar kurmaya davet ediyoruz.” tabirleriyle dünya devletlerini KKTC’yi tanımaya çağırdı. Erdoğan, ayrıca “Ada’daki BM Barış Gücü’nden tarafsızlığa riayet bekliyoruz. Prestiji zedelenen bu gücün, Kıbrıs’ta yeni prestij kaybıyla karşı karşıya kalmasını istemeyiz.” dedi.
Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki görüşme sürecini başından beri destekledik. Lakin Ermenistan’ın, bu tarihi fırsatı gereğince değerlendiremediğini görüyoruz. Ermenistan’ın başta Zengezur Koridoru’nun açılması olmak üzere verdiği sözleri yerine getirmesini bekliyoruz. Artık herkesin kabul ettiği üzere Karabağ, Azerbaycan toprağıdır. Bunun dışında bir statünün dayatılması asla kabul edilmeyecektir.” diye konuştu.
ULUSLARARASI TOPLUMA İSRAİL’İN AKINLARINA KARŞI DURMASI İÇİN ÇAĞRI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen yıl 24 Eylül’de BM 79. Genel Konseyi’ne 14’üncü defa hitap etti.
Uluslararası topluma İsrail’in ataklarına karşı durma davetinde bulunan Erdoğan, “Filistin’i tanımayan başka devletleri, bu kritik devirde tarihin yanlışsız tarafında yer alarak Filistin devletini bir an önce tanımaya davet ediyorum. 1967 sonları temelinde, başşehri Doğu Kudüs olan, bağımsız, hükümran ve coğrafik bütünlüğü haiz bir Filistin Devleti’nin beden bulması artık daha fazla ertelenemez. Bundan 70 sene evvel nasıl Hitler, insanlığın ittifakıyla durdurulmuşsa, Netanyahu ve cinayet şebekesi de insanlığın ittifakıyla durdurulmalıdır.” diye konuştu.
BM’nin yapısına yönelik tenkitlerini yineleyen Erdoğan, “Üzülerek görüyoruz ki son yıllarda Birleşmiş Milletler kuruluş misyonunu ifa etmekte yetersiz kalıyor. Giderek fonksiyonsuz, hantal ve atıl bir yapıya dönüşüyor. ‘Dünya Beşten Büyüktür’ şiarının temsil ettiği bedellere, bugünlerde daha çok daha fazla gereksinim duyuyoruz.” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM 79. Genel Şurasında yaptığı ve Gazze konusunda milletlerarası topluma, artık harekete geçme davetinde bulunduğu konuşma, yabancı basında da geniş yer buldu.
15’İNCİ SEFER HİTAP EDECEK
Her yıl dünya başkanlarını ABD’nin New York kentinde bir ortaya getiren BM Genel Kurul’unda yüksek seviyeli hafta olarak bilinen ve önderlerin konuşmalarına mesken sahipliği yapılan oturum, bu yıl 23 Eylül’de başlayacak.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, oturumda dördüncü sırada kelam alması öngörülüyor. Genel Konseye 195 ülkeden üst seviye iştirak sağlanması bekleniyor.
BM 80. Genel Konseyi’ne 15’inci kere hitap edecek Erdoğan’ın konuşmasının ana gündem unsuru ise İsrail’in Gazze’de uyguladığı soykırım, Filistin’in devlet olarak tanınması ve milletlerarası alanda İsrail’e karşı atılacak adımlar olacak.
Erdoğan’ın bilhassa Gazze’deki duruma dikkati çekmesi, üye ülkelerden İsrail’in akınlarına karşı durmalarını talep etmesi öngörülüyor.
Zirve kapsamında devlet ve hükümet liderleriyle da görüşmeler gerçekleştirecek Erdoğan’ın, 22 Eylül’de Filistin Konferansı’nda, 24 Eylül’de ise BM İklim Doruğu’nda konuşma yapması bekleniyor.
