Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ABD’de Memleketler arası Finans Enstitüsü’nün (IIF) Yıllık Üye Toplantısı’nda Türkiye iktisadının durumuna ait sorulara karşılık verdi.
‘YILI MUHTEMELEN YÜZDE 30 CİVARINDA KAPATACAĞIZ’
Türkiye iktisadının mevcut durumuna ait bir soruya Şimşek, “Bir programımız var ve sonuç veriyor. Elbette her vakit planladığımız ve arzuladığımız süratte ilerlemiyor ama gerçek dünyada hiçbir şey eksiksiz değildir, kıymetli olan ilerlemedir. Enflasyon düşüyor. Yılı muhtemelen yüzde 30 civarında kapatacağız. Geçen yıl yüzde 44, evvelki yıl da yüzde 65 civarındaydı. Hasebiyle âlâ bir ilerleme kaydediyoruz. Beklentimiz enflasyonun gelecek yılın sonunda enflasyonu yüzde 10’lu sayılara, ondan sonraki yıl ise tek haneli düzeyler gerilmesi yönünde” dedi.
Deprem sonrası tekrar inşa için yaklaşık 90 milyar dolar harcanmasına karşın mali alanda ilerleme sağlandığını vurgulayan Şimşek, “Bütçe açığı, birkaç yıl evvelki yüzde 5 düzeyinden artık yüzde 3,5 civarına geriledi. Yani bir mali konsolidasyon süreci yaşanıyor” sözlerini kullandı.
‘BU ÇOK ÖNEMLİDİR’
Türkiye’nin Borç/GSYİH oranının yüzde 25 civarında olduğunu ve bunun gelişmekte olan piyasalar için epeyce düşük bir düzey olduğunu vurgulayan Şimşek, “Ancak mali konsolidasyonu yönlendiren asıl etken, enflasyonu düşürmek için Merkez Bankasına negatif mali tesir yoluyla dayanak olma gereksinimidir ve bu çok değerlidir. Bu politikayı, 2028 yılına kadar sürdüreceğiz” dedi.
‘YENİ BİR GELİŞME’
Dış istikrarın tarihi olarak Türkiye’nin zayıf noktası ve Türk lirasının istikrarsızlığının sebebi olduğunu vurgulayan Şimşek, “Açık, geçtiğimiz yıl GSYİH’nin yüzde 0,8’i idi ve altın hariç tutulduğunda kayda bedel bir fazla oluşmuştu. Altın yenilebilir bir şey değil, bu yüzden onu portföy dışı değerlendirmeliyiz. Bu yıl da durum benzeri ve açık yaklaşık yüzde 1,4 seviyesinde mütevazı kalacak. Fakat altın hariç tutulduğunda tekrar fazla vermesi hayli olası. Gördüğünüz üzere bir tıp dönüşüm yaşanıyor ve bu büyük ölçüde yerli petrol ve doğalgaz üretiminin artmasından kaynaklanıyor. Bu yeni bir gelişme. Elbette büyümedeki yavaşlama da bariz bir etken. Son iki yılda büyüme ortalama yüzde 3,3 civarında seyretti. Bu son 20-25 yılındaki ortalama yüzde 5,5 büyümenin altında. Lakin yapısal dönüşümü sürdürmemiz halinde, daha sürdürülebilir, yüksek büyüme yoluna tekrar döneceğimizi düşünüyorum” dedi.
‘DIŞ BORÇ YÜZDE 36’YA DÜŞTÜ’
Şimşek, “Dış Borç/GYSİH oranı yüzde 50’nin üzerindeyken, yüzde 36’ya düştü. Brüt dış finansman gereksinimi ise yüzde 20-25 bandından yüzde 16-17 düzeylerine geriledi. Bunlar bizim çok yakından izlediğimiz, son derece değerli göstergeler” dedi.
Büyümenin epey dirençli olduğunu ve işsizlik oranının da yüzde 8 ila 8,5 düzeyinde olduğunu belirten Şimşek, “Bu da programı sürdürmek için bize alan sağlıyor. Her şey planlandığı üzere gitmiyor olsa da genel olarak enflasyon, gaye doğrultusunda ilerliyor. Bütçe açığı memleketler arası standartlara nazaran mütevazı ve dış dengesizlikler büyük ölçüde giderildi. Lakin bunu kalıcı kılmak için daha fazla yapısal ıslahat gerekiyor” tabirlerini kullandı.
‘TÜM GÖSTERGELER DAHA FAZLA DEZENFLASYON İÇİN OLUMLU BİR BİÇİMDE HİZALANMIŞ DURUMDA’
Bu yıl şiddetli kuraklık ve ziraî don yaşanmasının işlenmemiş besin fiyatlarını artırdığına ve enflasyonu makus etkilediğine dikkat çeken Şimşek, “Ancak bunun süreksiz bir tesir olacağını biliyoruz. Zira birden fazla yıl boyunca hem şiddetli kuraklık hem de don yaşanacağını sanmıyorum. Umarım da yaşanmaz. Bu yüzden optimistim. Bu yıl programımızda öngördüğümüzden daha yüksek sayılarla karşılaşsak bile bununla yaşayabiliriz. Yolumuza devam ederiz” dedi.
Şimşek, “Genel olarak petrol fiyatlarının da destekleyici seyretmesiyle, tüm göstergeler daha fazla dezenflasyon için olumlu bir biçimde hizalanmış durumda. Bu yüzden tasa edecek bir neden görmüyorum” biçiminde konuştu.
‘BENCE EN BERBAT DEVİR GERİDE KALDI’
Geçmişteki makro ihtiyati tedbirleri sadeleştirdiklerini ve mevcut makro ihtiyati tedbirlerin para siyasetinin transfer sisteminin aktifliğini artırmayı hedeflediğini vurgulayan Şimşek, “Bu programa başladığımızda bankacılık kesiminin piyasa kıymeti / defter pahası oranı yaklaşık 0,4 düzeyindeydi. Bugün ise 1’in epeyce üzerinde. Yeni makro ihtiyati çerçeve nedeniyle şu an çok para kazanmıyor olsalar bile, bence en makûs periyot geride kaldı. Uygun vakitler önümüzde. Bunu insanları geleceğe inandırmak için söylemiyorum. Zira biz hakikat olanı yapıyoruz. Ve sonuç alacağız. Biz sonuç aldıkça, bankacılık kesimi güçlenecek. Makro göstergeler uygunlaşırsa, makro finansal istikrar da sağlamlaşır. Yapısal dönüşümden herkes yarar görecek. Vatandaşlar da yarar görecek, şirketler de yarar görecek” dedi.
Türkiye’nin genç ve eğitimli nüfusunun iktisada tesirine ait bir açıklamayı yorumlayan Şimşek, “Kesinlikle. Bakın, çalışma çağındaki nüfus hala hayli süratli bir formda artıyor. Lakin daha da değerlisi, ki bu piyasanın ekseriyetle gözden kaçırdığı bir nokta, bence elimizde çok büyük, kullanılmamış bir demografik potansiyel var. Nedir bu? Bayanların iş gücüne iştirak oranı yüzde 37 düzeyinde. OECD ortalaması ise yaklaşık yüzde 67. Şu anda bu mevzuda bir programımız var. Buna kreşler, esnek çalışma modelleri, babalık ve annelik müsaadeleri, yani esnek istihdam düzenlemeleri dahil” dedi.
Şimşek, tüm bunların gelecekte iş gücüne iştiraki artırmaya ve güçlendirmeye yardımcı olacağını kaydetti.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Her yıl yaklaşık 930 bin üniversite mezunu, buna ek olarak 430 bin teknik ve meslek lisesi mezunu veriyoruz. Bu büyük bir iktisat ve büyük bir pazar. Mevcut döviz kuruyla yaklaşık 1,6 trilyon dolarlık bir iktisat. Yani geniş bir pazar, güçlü bir altyapı ve çok büyük bir yetenek havuzu var” biçiminde konuştu.
‘TÜRKİYE BÜYÜK ÖLÇÜDE YARAR SAĞLAR’
Türkiye’nin coğrafik pozisyonunun tesirlerine ait bir soruya Şimşek, “Genel olarak kutsal bir coğrafyada yaşadığımızı hissediyoruz. Kendimizi dünyanın merkezi üzere görüyoruz. Lakin bazen, son on yıllarda yaşadığımız üzere etrafımız çatışmalarla kuşatıldığında, güya şiddetli bir coğrafyada, posta kodunun makûs olduğu bir adreste yaşıyormuş üzere hissediyoruz” dedi.
‘BATILI MÜTTEFİKLERİMİZLE, ABD VE AB İLE TEKRAR BAĞ KURUYORUZ’
Suriye’de yaşananların büyük bir taşma tesiri oluşturduğunu ama artık optimist olduğunu vurgulayan Şimşek, “Batılı müttefiklerimizle, ABD ve AB ile tekrar bağ kuruyoruz zira birbirimize gereksinimimiz var. Tıpkı vakitte bölgenin istikrarına katkı sağlama uğraşlarını da takdir ediyoruz. Lider Trump’ın barış gayretlerini nitekim takdir ediyoruz ve biz de bu gayretlere dayanak veriyoruz. Bence Türkiye’nin arabuluculuk konusunda değerli bir rolü var, örneğin Azerbaycan ve Ermenistan ortasında olduğu üzere. Nihayet, Suriye konusunda da bir ilerleme kaydedildi Mezhepsel ve etnik çeşitliliğe saygılı, kapsayıcı bir toplum oluşabileceğine dair bir optimistlik var. Fakat birlik ve toprak bütünlüğü kilit değerde olacak” dedi.
Şimşek, “Eğer nihayetinde bölgeye daha fazla barış ve istikrar gelirse, Türkiye büyük ölçüde yarar sağlar. Zira global müteahhitlik liginde Türkiye, Çin’in akabinde ikinci sırada yer alıyor. Türkiye, Ukrayna, Libya ya da öteki yerlerde genel olarak tüm bölgenin yine inşasında yardımcı olabilir” dedi.
Türkiye’nin Savunma endüstrisinin de büyük ilerleme kaydettiğini vurgulayan Şimşek, “Türkiye, 1990’larda en büyük ithalatçılardan biri iken, bugün global ölçekte birinci 10-11 ihracatçı arasında” dedi.
Şimşek, “Türkiye, Avrupa’nın savunma ekipmanı açığını ve başka alanlardaki eksiklerini kapatmasına yardımcı olabilir. Piyasa şu anda bu avantajları tam olarak fiyatlamıyor ya da hesaba katmıyor olabilir” sözlerini kullandı.
