Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avustralya, kritik mineraller konusunda 8,5 milyar dolarlık tarihi bir muahedeye imza attı. Bu mutabakat, bilhassa yarı iletkenler, elektrikli arabalar ve savunma sanayii için hayati değere sahip minerallere inançlı erişimi garanti altına almayı hedefliyor. Kelam konusu adım, Çin’in az toprak elementleri (NTE) üzerindeki hâkimiyetini azaltma stratejisinin değerli bir modülü olarak görülüyor.
BBC’de yer alan habre nazaran, geçtiğimiz gün Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ve Avustralya Başbakanı Anthony Albanese tarafından imzalanan mutabakat, önümüzdeki altı ay içinde her iki hükümetin toplam 3 milyar dolarlık başlangıç yatırımıyla başlayacak ve 8,5 milyar dolarlık toplam proje sınırının temelini oluşturacak. Mutabakat dahilinde, Batı Avustralya’da yıllık 100 ton kapasiteli yeni bir galyum rafinerisi kurulacak. Bu ölçü, ABD’nin mevcut yıllık galyum tüketiminin yaklaşık beş katına denk geliyor. Galyum, mikrodalga devreleri ile mavi ve mor LED’ler için kritik bir hammadde olup, elektronik ve lazer teknolojilerinde kullanılıyor. ABD, galyumun tamamını şu anda ithal ediyor. Trump, yaptığı açıklamada, “Yaklaşık bir yıl içinde, o kadar çok kritik mineral ve ender toprak elementimiz olacak ki, onlarla ne yapacağınızı bilemeyeceksiniz,” tabirlerini kullandı.
ANLAŞMA SAVUNMA TEKNOLOJİLERİNİ DE KAPSIYOR
Mutabakat tıpkı vakitte savunma teknolojileri alanını da kapsıyor. Anduril savunma teşebbüsü üzerinden, 1.2 milyar dolarlık otonom denizaltı aracı (AUV) alımı gerçekleştirilecek. Ayrıyeten, farklı bir 2.6 milyar dolarlık mukavele çerçevesinde birinci Apache helikopterleri de teslim alınacak. Yetkililer, AUV alımının yeni bir program mı yoksa daha evvel duyurulan Ghost Shark teşebbüsünün bir devamı mı olduğunu şimdi netleştirmedi.
ABD LOKAL ÜRETİMİ HIZLANDIRIYOR
Avustralya mutabakatının yanı sıra ABD, kritik minerallerin yurt içi üretimini hızlandırmak için çalışmalar yapıyor. Pentagon, Teksas merkezli MP Materials şirketine 400 milyon dolar yatırım yaparak ender toprak mıknatıs üretimini büyütüyor ve NioCorp ile USA Rare Earth üzere başka firmalara da takviye sağlıyor. Bu teşebbüsler, Avustralya ile yapılan iş birliğiyle birleştiğinde, ABD’nin Çin’e olan bağımlılığını azaltmayı amaçlıyor. Çin, global ender toprak üretiminin yüzde 61’ini ve sürece kapasitesinin ise yüzde 92’sini tek başına karşılıyor. Ender toprak elementleri (NTE), lantanitlerle birlikte itriyum ve skandiyum elementlerinden oluşan bir kümesi kapsar ve toplam 17 adet NTE mevcuttur. Çin, son atağıyla artık tüm NTE’ler için ihracat lisansı zaruriliği getirmiştir. NTE’ler, güçten elektroniğe, savunmadan elektrikli araçlara kadar birçok alanda kritik kıymete sahiptir.
Lantan (La)
Seryum (Ce)
Praseodim (Pr)
Neodimyum (Nd)
Prometyum (Pm)
Samaryum (Sm)
Europiyum (Eu)
Gadolinyum (Gd)
Terbiyum (Tb)
Disprozyum (Dy)
Holmiyum (Ho)
Erbiyum (Er)
Tulyum (Tm)
İterbiyum (Yb)
Lutesyum (Lu)
İtriyum (Y)
Skandiyum (Sc)
TÜRKİYE’DE ENDER TOPRAK ELEMENTİ REZERVİ VAR MI?
Enerji Bakanlığı verilerine göre, Eskişehir’in Beylikova ve Sivrihisar ilçeleri ortasındaki bölgede 694 milyon ton az toprak elementi (NTE) rezervi bulunuyor. Bu sahanın, Çin’den sonra dünyanın en büyük ikinci rezervi olduğu bildiriliyor. 2023 yılında, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne bu alanda gerekli hazırlama, zenginleştirme ve depolama tesislerinin kurulması için çalışma ve inşaat lisansı verilmiştir. Kurulacak bu tesislerde, cevherin açık işletme metoduyla çıkarılması, zenginleştirilmesi ve hidrometalürji süreçleri uygulanarak NTE, barit, florit ve yan eser olarak toryum üretimi hedefleniyor.
