Avrupa Birliği ülkeleri ortasındaki ayrışma derinleşiyor. AB’nin iki ana eksen ülkesi Almanya ve Polonya arasında İkinci Dünya Savaşı’nın gölgesinde kalan tarihi bir hesaplaşma yine alevlendi.
İŞGALİN FATURASINI ÖDEYİN
Polonya, Nazi Almanyası’nın 86 yıl evvelki işgalinin yıldönümünde, savaşta uğradığı kayıplar için Almanya’dan 1,3 trilyon dolarlık devasa bir savaş tazminatı talebini resmi olarak masaya yatırdı.
Polonya Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki, bu talebin iki ülke bağlantıları için ‘adaletin tesisi’ kuralı olduğunu vurguladı.
1 Eylül’de Nazi Almanyası’nın Polonya’yı işgalinin 86’ncı yıldönümünde düzenlenen anma merasiminde konuşan Polonya Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki, Almanya’nın tarihi mesuliyetlerini yerine getirmesi gerektiğini söyledi. Nawrocki, “Batı komşumuzla düzgün bağlar kurabilmek için, adaletin tesis edilmesi şarttır” tabirlerini kullandı.
ALMANYA İKTİSADINI SARSACAK 1.3 TRİLYONLUK TALEP
Polonya’nın bu daveti birinci sefer yapılmış bir teşebbüs değil….
Eylül 2022’de Varşova idaresi, Almanya’dan yaklaşık 1,3 trilyon dolar (yaklaşık 6,2 trilyon PLN) fiyatında savaş tazminatı talep etmişti.
Polonya, talebini destekleyen 3 ciltlik rapor yayımlamıştı.
Almanya ise 1953 ve 1990 yıllarındaki mutabakatlara işaret ederek bu talebi kesin lisanla reddetti.
BERLİN’İN ELİNİ GÜÇLENDİREN KARAR
Almanya’nın en güçlü argümanı, 23 Ağustos 1953 tarihinde Sovyet etkisindeki Polonya Halk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun aldığı “tazminattan feragat” kararı. Berlin idaresi bu kararı elinde tüzel destek olarak tutuyor.
Fakat Polonya tarafı farklı bir tablo çiziyor.
Varşova idaresi, 2022’de yayımlanan resmi evraklarda, 1953 kararının Sovyet baskısı altında alındığı, 1952 Anayasası’na muhalif olduğu ve sırf Doğu Almanya’yı kapsadığı, Batı Almanya ya da birleşmiş Almanya için bağlayıcı olmadığını ileri sürüyor.
ALMANYA’NIN GÜVENDİĞİ MUTABAKATTA POLONYA’NIN İMZASI YOK
Almanya’nın dayandığı bir öbür hukuksal taban, 12 Eylül 1990 tarihli “2+4 Anlaşması”.
Doğu Almanya, Batı Almanya, ABD, Fransa, İngiltere ve SSCB tarafından imzalanan muahede ile Almanya birleşti, hudutları katılaştı ve taraflar yeni tazminat taleplerinin olmayacağı konusunda mutabık kaldı.
Berlin idaresi, bu muahedeyi temel alarak Polonya’nın taleplerini geçersiz sayıyor. Lakin Polonya, muahedenin imzacısı olmadığını vurguluyor ve yükümlülüklerin kendisini bağlamadığını öne sürüyor.
SOVYET İŞGALİ TARTIŞMASI
Tarihİ art plan, iki AB ülkesi ortasındaki tansiyonu daha da karmaşık hale getiriyor.
1 Eylül 1939’da Almanya’nın Polonya’yı işgalinin çabucak akabinde, 17 Eylül’de Sovyetler Birliği doğudan saldırmış ve Polonya topraklarını paylaşmıştı.
Nürnberg yargılamaları sırasında da ortaya çıkan evraklar, Molotov-Ribbentrop Paktı ile Polonya’nın Almanya ve SSCB ortasında bölündüğünü ortaya koymuştu.
Buna karşın Polonya, bugün sadece Almanya’dan tazminat talebinde bulunuyor.
