Gıda enflasyonunda son periyotta yaşanan katılık sebebiyle eser fiyatlarını düşürmeye yönelik yeni formüller gündeme geliyor. Yıllık besin enflasyonunun yüzde 27,95 üzere yüksek bir düzeyde seyretmesi tüketicilerin alım gücünü zorlarken, fahiş fiyatlara karşı atılabilecek adımlar tartışılıyor. Besin enflasyonuyla uğraşta muvaffakiyet elde etmenin formülü olarak Cumhur Reyonu Projesi öne çıkıyor.
TÜM VİLAYETLERDE TEK FİYAT
Yeni model, Türkiye genelinde 55 binden fazla şubeye sahip zincir marketlerde muhakkak eserler için daha düşük fiyatlı bir alan oluşturarak, temel besin unsurlarının erişilebilirliğini artırmayı amaçlıyor. Proje kapsamında her marketin yüzde 10-15’lik kısmında Cumhur Reyonu köşesi açılacak. Eserler direkt devlet tarafından sağlanacak. Fiyatlar Türkiye genelinde sabit ve devlet etiketli olacak. Satışı market kasaları yapacak, devlet kontrol elemanı denetim edecek. Marketlere sembolik işletme kârı verilecek.
DEVLET SÜBVANSE EDECEK
Bu proje çerçevesinde büyükşehirlerde ve bölgelerde devlet depoları kurulacak. Market köşeleri, pazar esnafı ve yemek fabrikaları devletin açtığı depolardan eser alacak. Tüm eserler tek merkezden dağıtılacak. Aracı zinciri ortadan kalkacak. Eserler maliyetine yakın fiyatla satılacak. Gerekirse devlet sübvansiyonu ile fiyatlar düşürülecek. Özel marketler de fiyatlarını aşağı çekmek zorunda kalacak. Dar gelirli vatandaşın besin güvenliği güçlenecek. Yemek fabrikaları ve pazarcılar ucuz eserle halka hizmet verecek. Devlet piyasada ‘altıncı büyük market’ rolü üstlenecek.
100-150 TEMEL ESERİ KAPSAYACAK
Ucuz reyon eserlerinin daha ucuz olması için devlet sübvansiyonu verilmesi, uygulamanın yaygınlaşması ve istekli ahengin artırılması maksadıyla da şirketlere özel teşvikler sunulması gerekiyor. Türkiye’nin çabucak her yerinde geniş şube ağı olan zincir marketlerin uygulamaya dahil edilmesi sayesinde, vatandaşların en çok tükettiği un, şeker, yağ, bakliyat ve temel sebze-meyve üzere 100- 150 temel eserde fiyat istikrarı sağlanabilecek. Eczane örneğinde olduğu üzere ülke çapında tek fiyat uygulanacak. Modelin hayata geçmesiyle, Türkiye İstatistik Kurumu sepetinde yüzde 24,97 üzere büyük bir hisseye sahip olan besin kümesindeki fiyat artışlarının dizginlenmesi hedefleniyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE İŞ BİRLİĞİ ŞART
Uzmanlar, Cumhur Reyonu uygulamasının başarılı olması durumunda besin enflasyonunda kısa ve orta vadede bariz bir düşüşün görülebileceğini vurguluyor. Lakin, yeni modelin sürdürülebilirliği, tedarik zincirinde aksaklık yaşanmaması ve marketlerin uygulamaya tam ahenk sağlaması üzere faktörlere bağlı. Şayet buradaki eserler için kâfi tedarik oluşturulmazsa uygulamanın tesiri sonlu kalabilir. Projenin başarılı olması için kamu, özel bölüm ve Sivil Toplum Kuruluşları (STK) ortasında güçlü bir iş birliği koşul.
KIRMIZI ETTE BAŞARILDI
Toplumsal devlet unsuruyla uyumlu bir teşebbüs olarak dikkat çeken ucuz reyonlar, hem dar gelirli vatandaşların alım gücünü artıracak hem de enflasyonla çabada tesirli bir araç olacak. Türkiye daha evvel misal birçok uygulamaya imza attı. Et ve Süt Kurumu’nun Tarım Kredi, BİM ve A101, Şok üzere zincir marketler başta olmak üzere Türkiye genelindeki on binlerce noktada vatandaşlara uygun fiyatla kuşbaşı ve kıyma satışı yapıyor. Emsal bir öbür teşebbüs ise belediyelerin organize ettiği Tanzim Satış noktaları olmuştu. Belediye market örnekleri birçok Avrupa ülkesi ve ABD’de de var.
