Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünün literatür taramaları, düzenlenen çalıştaylar, kurumsal anket ve TÜİK tarafından gerçekleştirilen kamuoyu anketi sonuçlarına dayanarak hazırladığı aksiyon planında 22 kamu kurum ve kuruluşu kapsayacak, 44 aksiyon yer alıyor.
Yol haritasıyla tek kullanımlık plastiklerin geri dönüşümle üretilmesinin yaygınlaştırılması, tıpkı vakitte tüketiminin azaltılmasına yönelik adımların hayata geçirilmesi sağlanacağı belirtilen açıklamada, mikroplastikler de dahil olmak üzere ekosisteme deniz çöpü girdilerini azaltmak, deniz ve kıyı ekosistemleri üzerindeki deniz çöpü baskısını hafifletmek için izlenecek adımlar belirlendiği aktarıldı.
Bu kapsamda, yol haritasında plastik dalından başlanarak üretim ve kullanımda kısıtlamalar ile etraf dostu alternatiflerin yaygınlaştırılmasını sağlayacak yasal düzenlemeleri de içeren hareket adımları sıralandı.
KISA VADEDE TEK KULLANIMLIK PLASTİK ESERLERİ KISITLAMA
Açıklamada, birinci etapta 2025-2027 yıllarını kapsayan kısa vadeli aksiyon planı hayata geçirileceği belirtildi.
Bu kapsamda, “Ulusal Plastik Stratejisi ve Hareket Planı” hazırlanıp, tek kullanımlık plastiklere yönelik mevzuat hazırlanacak.
Listelenecek tek kullanımlık plastik eserlerin kısıtlanması ve yasaklanması, besin ambalajları ve içecek kapları için tüketimin azaltılmasına yönelik mevzuat çalışması yürütülecek. Fiyata Dayalı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) planları belirlenecek.
Plastik bölümünün üretim basamağında sorumluluklarını yerine getirmekle yükümlü olacağı belirten açıklamada, yeniden üretim basamağında geri dönüştürülmüş plastik ham unsurla içecek kapları ve şişeler için özel dizaynlar oluşturulup otel, restoran ve kafe üzere hizmet sağlayan tesisler ile turizm dallarında sürdürülebilir, tekrar kullanılabilir, doldurulabilir alternatiflerin yaygınlaştırılması sağlanacağı kaydedildi.
Bununla birlikte tek kullanımlık plastikler ve tesirleri konusunda kamu şuurunu geliştirmek hedefiyle her yaşa her kesite hitap eden farkındalık ve bilinçlendirme faaliyetleri, irtibat kampanyaları kamu, özel dal, sanayi ve STK’ların iş birliğiyle oluşturulacak.
ORTA VADEDE AMBALAJ ATIKLARININ DENETİMİNDE AB KRİTERLERİNE UYUM
Orta vadeli aksiyon planın ise 2028-2032 yıllarını kapsayacağını aktarılan açıklamada, bu kademede “Ambalaj Atıklarının Denetimi Yönetmeliği”nin AB düzenlemelerine uyumlu olarak revize edileceği, pet şişelerin farklı toplanma oranının yüzde 77’ye akabinde yüzde 90’a çıkarılması hedefleniyor.
Orta vadeli hareket planı kapsamında içecek kapları, tekli eserler, ıslak mendiller ve tütün eserleri için etiketleme zaruriliği getirilip, tek kullanımlık plastik tesirleri ve tekrar kullanılabilir alternatifler konusunda bilinçlendirme faaliyetleri yürütülecek.
Bu kapsamda, mikroplastik kaynaklarının haritalanması, izlenmesi ve denizler için izleme programı geliştirilmesi, tesirli azaltma tedbirleri oluşturmak emeliyle kara ve deniz kökenli kaynaklardan salınan mikroplastik ölçüsünün tespit edilmesi, sistemli izlenmesi ve sıcak noktaların bölgesel haritalandırılması sağlanacak.
Öte yandan kamu kurumlarında, akademide, özel dalda ve STK’larda mikroplastikler konusunda kurumsal ve teknik kapasitenin geliştirilmesi için çalışmalar yürütülecek.
UZUN VADEDE “TEK KULLANIMLIKLAR” YERİNE “YEŞİL ALTERNATİF” HEDEFİ
Uzun vadeli aksiyon planının ise 2033 ve sonrasını kapsayacak halde hazırlandığı belirtilen açıklamada, tekrar kullanım ve doldurma üzere döngüsel iş modellerinin yaygınlaştırılmasının sağlanacağı kaydedildi.
Bu kapsamda, biyobozunurluk ve kompostlanabilirlik test kapasitesi milletlerarası standartlara uygun hale getirilip, tek kullanımlık plastik alternatiflerinin tekrar kullanılabilir, doldurulabilir olarak tasarımı, geri dönüştürülmüş alternatif materyal kullanımı için araştırma-geliştirme ve ürün-geliştirme dayanağı sağlanarak 12’inci Kalkınma Planı’nda bahsi geçen Yeşil Kamu Alım Stratejileri’ne satın alımlarda mikroplastiklerin kısıtlanmasına yönelik kriterler eklenecek.
Mikroboncuk içeren dudak eserleri, tırnak eserleri ve makyaj eserlerinin yasaklanması için yasal düzenleme çalışmaları hazırlanan hareket planı içeriğinde yer alacak.
Uzun vade planıyla “Su Kirliliği Denetimi Yönetmeliği ve Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği” izleme parametreleri ortasına mikroplastiklerin eklenmesi ve AB mevzuatı ile uyumlu olacak biçimde güncellenmesi için yasal alt yapı hazırlanacak. Evsel ve kentsel arıtma çamurlarında mikroplastiklerin izlenmesi için yasal düzenleme yapılması sağlanacak.
“TEK DEĞİL SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM DİYORUZ”
Bakan Kurum da Next Sosyal’deki hesabından bahse ait yaptığı paylaşımda, yol haritasının hazırlandığını belirterek, şu sözleri kullandı:
“Sıfır atık vizyonumuzla tarihi bir adımı daha atıyoruz. Tek kullanımlık plastiklerde kısıtlamaya gidiyor. Denizlere ve ekosisteme sahip çıkıyoruz. Dalı döngüsel iktisada yönlendirip ‘tek’ değil sürdürülebilir üretim diyoruz. Depozito Sistemi üzere uygulamalarla destekleyeceğimiz ‘Tek Kullanımlık Plastikler, Deniz Çöpleri ve Mikroplastikler Yol Haritamız’ güzel olsun.”
