İçişleri Bakan Yardımcısı Bülent Turan, Yeni Şafak gazetesinde kaleme aldığı “2018’i Yine Anlamak” başlıklı yazısında, ana muhalefet partisinin kabine üyelerine yönelik “atanmış” telaffuzunu maksat aldı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin işleyişine dair temel farkları hatırlatan Turan, “Hiçbir bakan seçimle gelmez ama hepsi milletin verdiği yetkiyle vazife yapar. Ne eski ne de yeni sistemde bakanlar, ferdi oyla seçilmez; onları vazifeye getiren irade, milletin oyuyla şekillenir” dedi.
Turan, CHP Genel Lideri Özgür Özel’in Dışişleri Bakanı Hakan Fidan için kullandığı “pabucumun atanmışı” sözüne reaksiyon göstererek, bu tıp üslupların siyaseti zayıflatmaya, kabine üyelerini baskı altına almaya çalıştığını savundu.
İşte Turan’ın kaleme aldığı yazı:
2018’i tekrar anlamak
Kronik Muhalefet çok hudutlu.
Gerçi yeni değil, çok partili siyasi hayata geçmek kimyalarını mı bozdu nedir, yıllar yılı daima birebir hal, tıpkı “kürsü efelikleri”. O denli ki, bu mizansenlerle 27 Mayıs Darbesi’ni tetiklemeyi bile başarmışlardı.
Yıllar geçti, genel liderler değişti lakin üslup değişmedi. Son olarak, Dışişleri Bakanımız sayın Hakan Fidan için kullandıkları “PABUCUMUN ATANMIŞI” tabirini, siyasi telaffuz olarak pazarlamaya çalışıyorlar. Bu tabirin piar açısından tahlili çok kıymetli değil. Fakat, iktidarın siyaset ve telaffuz alanını küçültmek için muhalefetin daima olarak “atanmış-seçilmiş” sıkıntısına atıf yapması, bizce değerlendirmeye ve -teşbihte yanılgı olmaz- “siyasi psikanaliz”e tabi tutulması gereken bir bahistir.
DÜNDEN BUGÜNE “KABİNE KURMA YETKİSİ”
Milli iradenin kararıyla, hükümet sistemi olarak “Parlamenter Sistem”den “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli” ismi verilen sisteme geçildi. Pek çok özelliği ortasından mevzumuzla ilgili olan kısmını kısaca özetleyelim: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli’nde; millet, Cumhurbaşkanını seçer, milletvekillerini seçer, Cumhurbaşkanı da ister milletvekillerinden isterse dışarıdan Bakanlar atayarak, kabineyi oluşturur. Pekala, eski sistemde nasıldı? Millet Başbakanı seçer, milletvekillerini seçer; Başbakan, milletvekilleri ortasından kabineyi oluştururdu.
Demek ki icranın başındaki kişi, her iki sistemde de millet tarafından seçiliyor ve her iki sistemde de icranın başındaki kişi, milletten aldığı yetkiye dayanarak bir kabine kuruyor. Şahısların Bakan olmasına karar veren, milletin seçtiği Cumhurbaşkanı yahut Başbakan. Bu manada her iki sistemdeki Bakanlar da aslında milletin verdiği “kabine kurma yetkisiyle” atanarak Bakan oluyor. Ne eski ne de yeni sistemde, Bakanlar, seçimlere “Bakan adayı” olarak katılmıyor. Eski sistemde Bakan olan kişiler, seçimlere katılmış milletvekilleri fakat, seçimlere “milletvekili” olmak üzere katılıyorlar, yani seçilmişlikleri, milletvekili olma açısından bir seçilmişlik. Onları Bakan yapan irade, milletin oyuyla Başbakan olarak belirlenen bireye yeniden milletin oyuyla verilen “kabine kurma yetkisi”. Bu kolay özetin bile bize anlattığı şudur: Hiçbir Bakan, sizin “PABUCUNUZUN” bakanı değildir, Milletin verdiği yetkinin Bakanı’dır. Dün Başbakan Bakanlar Kurulu’nu oluşturuyordu, bugün de Cumhurbaşkanı. Her ikisi de milletten aldığı “kabine kurma yetkisi” ile bunu yapıyor.
ALİ CENGİZ OYUNU
Nedendir bilinmez, ana muhalefet, buradan bir “siyaset yapma yetkisi yok” tezi uydurarak kabine üyelerinin siyasi kimliklerini tırpanlamaya, onları baskılamaya ve “atanmış” etiketi ile güya itibarsızlaştırmaya çalışıyor. Bu, ne hukuken ne de etik açıdan gerçek bir siyasi lisan değildir. Bu ülkenin her Bakanı ve hatta Bakan Yardımcıları, hükümetin parçasıdır, millet iradesinin bir sonucudur ve hasebiyle siyasi bir kimlikleri vardır. Zira bizatihi hükümet, siyasi tarafı olan bir yapıdır. Milletin verdiği yetkiyle ve onun siyasi tercihine nazaran “yürütme” misyonunu yerine getirir. Millet sağ siyaset tercih etmişse, hükümet sağ siyasete uygun bir yürütme yerine getirir, sol siyasi görüşe dayanak verirse de sol siyasi görüşte bir hükümet teşekkül eder. Bundan daha doğal bir şey olabilir mi?
Bakanlara “atanmış” etiketi yapıştırmak isteyenlere şunu hatırlatmak isterim: Bu ülkede Bakanlar Kpss ile atanmıyor. Kabine misyonunu tamamladığında, Bakanlar 657’ye tabi devlet memurları üzere yahut bir Genel Müdür üzere mesleklerini devam ettiremiyorlar. Hükümet düştüğünde, Bakanların da vazifesi son buluyor. Bu prestijle, kabine üyesi bir Bakan siyasi bir söylem kullandığında, keza bütçe görüşmelerinde icraatlarını anlatırken yahut sorulara yanıt verirken muhalefet sıralarından bağırıp çağırarak yüzlerine karşı parmak sallanması ve “sen atanmışsın, şunu diyemezsin, bunu söyleyemezsin” üzere bir tutumla baskılanmaya, hatta çağdaş tabirle “zorbalanmaya” çalışılması bir siyaset değil, olsa olsa yepisyeni bir Ali Cengiz oyunudur.
MİLLETİN VERDİĞİ SİYASİ KARAR
Galiba 2018’de yaşadığımız değişimi tekrar anlamaya ve anlatmaya gereksinim var. O vakit adım attığımız Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli, siyasetin alanıyla ilgili bir değişim değildir. Bu değişimin yürütme konusundaki ana teması, idarede karar alma suratını ve uygulama aktifliğini arttırmak, hükümet kurulurken faydalanılacak sahayı genişletmek, koalisyon hükümetlerinin oluşturduğu istikrarsızlıktan kurtulmak ve meclis çalışmalarının kabine üyeleri üzerine getirdiği mesai yükünü azaltarak icraya daha ağır halde odaklanmalarını sağlamaktır. Fakat bu değişim, kabine üyelerinin siyasi vasfını yok etmek, daha açık bir tabirle Bakanların siyaset yapmasını yasaklamak değildir.
Dolayısıyla bu yeni yapıya bakarak yürütmenin siyasi telaffuz ve halden uzaklaşması da bir manada muhalefetin tutunmaya çalıştığı “atanmış-seçilmiş” telaffuzuna alan açmış olabilir. Şu nokta gözden uzak tutulmamalıdır: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli’nin teorisinde, bütün siyasi yükü Cumhurbaşkanı’nın omuzlarına yüklemek, siyasi figür sayısını 1’e indirmek yoktur. Bakanlar, hükümete atanmış olmanın hakkını vermek ve siyaset üretmek durumundadır. Zira sonuçta, Bakanlar Kurulu’nun varlık sebebi, milletin verdiği siyasi bir karardır. Bakanlar bürokrat kökenli insanlardan seçilebilir ancak bir Bakan, kesinlikle yüzde 100 bürokrat değildir. Hükümet üyesi olduktan sonra her Bakan, milli iradenin oy verdiği bir siyasi görüşün kesimidir. Hasebiyle bu realiteye nazaran davranmak, o siyasi görüşe nazaran siyaset üretmek ve o siyasi görüşün, içinde bulunduğu partinin görüşleri doğrultusunda siyaset yapmak, siyasi faaliyetlerine katılmak, açıklamalarda bulunmak, işinin tabiatı gereğidir.
PABUCU ZIT GİYDİRMEYE DEVAM
Tüm bunlara bakıldığında “PABUCUMUN ATANMIŞI” söylemi, sahibinin hanesine yazılmış bir utanç ve üslupsuzluk örneği olmaktan öteye gidemez. Hiçbir siyasi kazanım getirmez. Hiçbir yolsuzluk belgesinin üstünü örtmeye de yetmez. Aslında onların ne umduğu, pek de bizim mevzumuz değil. Kıymetli olan bizim bu söylemi, icraatımızla, siyaset yapma isteğimizle ezip geçebilmemizdir.
Darbe eseri anayasalarla siyasetsizleştirilmeye çalışılan eski sistemin yerine, Ulusal İradeyi ve demokratik siyaseti güçlendiren bir hükümet sistemine geçiş yaptık. Bu kıymetli bir değişimdir. Elbette ki yerleşik alışkanlıklar, algılar ve farklı beklentiler olabilir. Keza yeni sisteme dair yeni teklifler de olabilir. Bu çok olağandır ve açık yüreklilikle karşılanmalıdır. Lakin, atılan yahut atılmak istenen adımlar siyaset alanını daraltmaya değil, genişletmeye yönelik olmalıdır. Aksi takdirde, darbe anayasalarının tuzaklarına düşeriz.
Siyasetin teorisini de pratiğini de güzel bilen bir siyasi harekete mensup beşerler olarak, kabinesiyle ve parti teşkilâtıyla, Kronik Muhalefet’e papucunu aykırı giydirmeye devam etmeliyiz.
