Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın önemli bir parçasını oluşturan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Tüzüğü’ne geçiş dönemi bugün başlıyor. İhracatçı şirketler yasaların zorunlu hale geleceği 2026’ya kadar, AB’nin 2030 ile 2050 yılları arasında hedef olarak belirlediği sera gazı hedeflerine uygun biçimde dönüşmezse karbon vergisi ödemek zorunda kalacak.
İnsan
eylemleri sonucunda her yıl atmosfere doğanın kaldırabileceğinden
daha fazla karbondioksit salınıyor. Bunun sonucunda da atmosferdeki
karbondioksit miktarı artık Sanayi Devrimi öncesine göre yüzde
50 daha yüksek. Küresel ortalama karbondioksit oranı 2022’de
yeni bir rekora imza atarak milyonda 417.06 parça (ppm) olarak
ölçüldü.
En yüksek seviyeye geldik demek isterdim ancak Mayıs
2023’te NOAA Küresel İzleme Laboratuvarı’ndan alınan verilere
göre bu miktar artarak 424 ppm’y e ulaştı.
GEÇİŞ
DÖNEMİ
Son
60 yılda atmosferik karbondioksitteki yıllık artış oranı, 11
bin-17 bin yıl önce son buzul çağının sonunda olanlar gibi
önceki doğal artışlardan yaklaşık 100 kat daha hızlı. İnsan
kaynaklı bir iklim krizini deneyimlerken karbon sınırlaması adına
yapılan her bir davranış değişikliği ve/veya yasa tasarısı
insan ve gezegen sağlığı adına paha biçilemez bir değer
yaratıyor.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın önemli bir parçasını
oluşturan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Tüzüğü’nün
(SKDM) geçiş dönemi 1 Ekim 2023’te yani bugün başlıyor.
Dünyanın ilk büyük karbon piyasasını oluşturan bu mekanizma
ile AB’nin 2030 ile 2050 yılları arasında sera gazı hedeflerine
ulaşabilmesi ve buna ek olarak diğer ülkelerde de yeşil dönüşüme
katkı sunmak, AB üreticilerinin rekabetçiliğini korunmak
hedefleniyor.
ÜLKEMİZ
DE ETKİLENECEK
Karbon
kaçağı ve yüksek karbon emisyonu riski nedeniyle SKDM başlangıçta
çimento, demir ve çelik, alüminyum, gübreler ve elektrik gibi
endüstrilere uygulanacak. AB’ye ihraç ettiği ürünlere
bakıldığında SKDM’den en fazla etkilenmesi beklenen ülkeler
arasında ülkemiz de yer alıyor.
Türkiye’nin 2022 yılındaki
ihracatının yüzde 40.6’sı (103.1 milyar dolar) AB’ye
yapılmıştır. SKDM ürünlerinin Avrupa Birliği ile olan
ticaretteki payı 2021 yılı itibari ile ülkemizin toplam
ihracatının yaklaşık yüzde 42’sini oluşturmaktadır.
2026’DA
YÜRÜRLÜKTE
2025
yılının sonuna kadar sürecek olan geçiş döneminde AB
ithalatçıları herhangi bir mali yükümlülük altına girmeyecek,
SKDM mekanizmasına bağlı ithal ürünlerde gömülü emisyonları
raporlayacak. SKDM, 2026 yılında tam olarak uygulamaya geçtiğinde
AB ithalatçıları, SKDM havuzundaki ithal malları için SKDM
sertifikası satın almak zorunda kalacak.
Sertifika fiyatları AB
emisyon ticaret sistemindeki fiyatları yansıtacak şekilde
hesaplanacak. AB ithalatçıları bir yıl önce ithal ettikleri mal
ve toplam gömülü emisyon miktarını her yıl 31 Mayıs tarihinde
beyan edecek ve bu miktarlara tekabül eden SKDM sertifikalarını
teslim edecekler.
3
ADIMDA ŞİRKETLER İÇİN SKDM REHBERİ
–
Ana karbon salınım kaynaklarını tespit etmek için doğrudan ve
dolaylı karbon salımlarını hesaplatmak.
–
Yeni yasal düzenlemeleri göz önüne alarak karbon salımını
azaltma konusunda stratejiler oluşturmak ve uygulamak.
–
Yeşil dönüşüm için rasyonel sürdürülebilir üretim hedefleri
belirlemek.
