Mevduat faizleri yüzde 25-40 arasındayken tüketici kredilerinde yüzde 60’lar görüldü. Uzmanlar, enflasyona karşı borçla korunan yurttaşın 2024’te ödeme krizine gireceğini öngörüyor.
Yeni ekonomi yönetiminin sıkı para politikası kararları piyasada etkisini göstermeye başladı. İhracatın dışında düşük faizli krediye ulaşmak imkânsız hale gelirken özellikle ihtiyaç kredilerinin yüzde 60’lara kadar çıkması yurttaşı korkutuyor. Bankalar küçük mevduat sahibine ise hâlâ yüzde 25 oranını uyguluyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Faiz sebep enflasyon sonuçtur” teziyle başlayan faiz indirimlerinin bedelini bugün “akılcı politikalar” söylemiyle tüm kesimler ödüyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in tüketimi kısmak ve kaynakları sadece ihracata yöneltmek hedefiyle başlattığı politikalar özellikle para piyasalarını altüst etti. Politika faizini sürpriz kararla yüzde 25’e çıkarmasıyla birlikte tüm faiz oranları hızla artışa geçti.
İhtiyaç kredileri yüzde 60’a kadar yükselirken ticari krediler de yüzde 50 seviyesine geldi.
‘SEFALETİ KÖRÜKLEYECEK’
Kredi faizlerini hızla arttıran bankaların yurttaştan topladığı mevduata ödediği faiz ise yüzde yüzde 25-40 aralığına sıkıştı.
Bankacılık uzmanı Prof. Dr. Şenol Babuşcu, ani poltika değişiklikleri sebebiyle piyasada faizlerin dengesizleştiğini belirtti. Merkez Bankası’nın halen faiz kararını tek başına alamadığını iddia eden Babuşcu, şu yorumu yaptı:
“Yeni faiz kararını tahmin etmek zor. Yapay olarak dibe çekilen faizin bozduğu ayarların dengelenmesi uzun sürer. Ama piyasada ihtiyaç kredisi faizlerinin artacağı kesin. Bu da kredilerle ayakta durabilen büyük bir halk kesiminde sefaleti körükleyecek. Bu yılsonuna kadar bir sorun görünmese de 2024’te mevcut kredilerin ödenememesinden doğan bir kriz bizi bekliyor olacak.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2024’te düze çıkılacağına ilişkin mesajlarını da değerlendiren Babuşcu, “OVP’de bile 2026 işaret edilmişken 2024’e dair böyle bir beklenti nereden geliyor” dedi.
İHRACATA VAR İÇ PAZARA YOK
Sanayicinin krediye ulaşımını değerlendiren Yemek Sanayicileri Federasyonu Başkanı Hüseyin Bozdağ ise sanayicinin ihracat taahhüdü ile krediye erişebildiğini belirtti. Bozdağ, “Direkt iç pazara çalışanlar yararlanamıyor maalesef. Ama ihracatçı için musluk açıldı” dedi. Kredi politikasındaki değişiklikleri yorumlayan İstanbul Tüccarlar Klübü Başkanı İlker Önel ise şunları söyledi:
“Seçim öncesi ticari kredi faizleri kamu bankalarında yüzde 20, özel bankalarda ise yüzde 70’ler civarındaydı. Seçim sonrası bu oranlar kamuda yüzde 40’a yükselirken özelde yüzde 50’ye geriledi. Faizlerde değişik bir oynaklık var. Finansmana erişim sorunu ise halen sürüyor. Özellikle işletme sermayesinde muslukların açılması lazım. Küçük ve mikro işletmeler zor durumda kaldı. Enflasyonla birlikte maliyetlerinin yükselmesi işletmelerin hareket alanını çok daralttı, o da nakit akışını vurdu. Acil işletme kredisi lazım. Aksi takdirde bu işletmelerin var olan kredilerini ödeme sıkıntıları artabilir. Ekimden itibaren başlayan dönem işletme sermayesine ihtiyacın daha yüksek olduğu bir dönem.”
‘BİRKAÇ YIL SÜRECEK ACILI BİR DÖNEM’
Piyasalar Merkez Bankası’nın perşembe günü açıklanacağı faiz kararına odaklanırken beklentiler de yükseldi. HSBC, Türkiye’de politika faizi için yılsonu tahminini yüzde 30’dan yüzde 32.5’e yükseltti. Bankadan yapılan açıklamada:
“Türkiye’nin yakın vadeli görünümü son dört ayda önemli ölçüde iyileşti. Buna rağmen riskler devam ediyor. Ülkedeki dengesizlikler (enflasyon, döviz yükü, düşük rezervler) büyük ve bunların azaltılması muhtemelen birkaç yıl süren acı bir dönem olacak” denildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise dün yaptığı açıklamalarda ekonomi politikalarında yürütülen rasyonel program sayesinde ülkeye olan güvenin giderek arttığını ve bu sebeple de dış finansman sorununun çözüldüğünü söyledi.
