Elektrikli araçlar ve batarya teknolojilerindeki gelişmelerin güç depolama sıkıntısını gündeme taşıdığını belirten Prof. Dr. Zeki Poyraz, ender elementlerin global ölçekte kıymet kazandığını söyledi. Çin’in dünya rezervlerinin büyük kısmını elinde tuttuğuna dikkat çeken Poyraz, Türkiye’de Eskişehir ve Malatya-Kuluncak’ta MTA tarafından sondaj çalışmaları yürütüldüğünü belirtti.
İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısım Lideri Prof. Dr. Zeki Poyraz, teknolojinin süratle gelişmesiyle birlikte dünyada “enerji depolama” meselesinin baş gösterdiğini ve bu nedenle az elementlere olan ilginin arttığını söyledi. Elektrikli araçların bataryalarından cep telefonu teknolojilerine kadar pek çok alanda bu elementlerin kritik hale geldiğini kaydeden Prof. Dr. Poyraz, Eskişehir ve Malatya’da Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından çalışma yürütüldüğünü söyledi.
Türkiye’de maden araştırmalarının Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından yapıldığını belirten Prof. Dr. Poyraz, bu çalışmalarda Malatya’nın kıymetli bir yere sahip olduğunu “Türkiye’de madencilikle ilgili araştırma yapan Maden Tetkik ve arama diye bir enstitümüz var. Bu kurumumuz Türkiye’deki madenler üzerine çalışmalar yapıyor. Bunlarla ilgili oluşturulmuş haritalar mevcut. MTA’nın bir bölge müdürlüğü de aslında Malatya da bulunuyor. Hasebiyle Malatya madenciliği üzerine konuşacak olursak Malatya’da bu MTA’nın araştırmaları içerisinde kıymetli bir yere sahip” kelamlarıyla anlattı.
Teknolojideki değişimlerle bir arada madenciliğin daha çok konuşulduğunu söyleyen Prof. Dr. Poyraz, “Özellikle son vakitlerde madencilik basında da yer almaya başlandı. Teknolojide değişmeler ve gelişmeler meydana gelmeye başladı. İşte cep telefonlarımızdan bataryalarda tutun da araçlardaki değişim dönüşüm var. Dikkat ederseniz bunlar elektrikli otomobiller. İşte bu elektrikli otomobillerin menzilleri ve bataryaları, kullandığımız cep telefonlarının bataryaları üzere. Dünyada aslında güç depolanma sorunu başladı” dedi.
‘ÇİN İNHİSAR OLMAYA BAŞLADI’
Güç depolama sıkıntısıyla birlikte az elementlerin artık dünyada konuşulduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Poyraz, “Toprak elementi ya da az element diye isimlendirmeler başladı. Bunların artık rezervleri dünyada konuşulmaya başladı. Çin burada inhisar olmaya başladı. Aslında en büyük sorun bu. Yalnızca yüzde 38 ile bu nitelikli toprak elementlerine sahip ülke olarak şu anda rezerv elinde bulunduruyor. Daha sonra Vietnam var ki ona yakın bir yüzde 26’lık bir rezervi var. Bunlar çok bedelli. Brezilya var ve geride Rusya yüzde 6’lık ve Hindistan Avustralya üzere yüzde 5’lik rezervler var” biçiminde konuştu.
Eskişehir ve Malatya-Kuluncak’ta çalışmalar var
Az elementlerin Türkiye’deki rezerv durumu üzerinden açıklamasına devam eden Prof. Dr. Poyraz, “Türkiye’de var mı kısaca da ben ona değineyim. Eskişehir’de var. Cumhurbaşkanı’nın kararnamesi ile kurulmuş Nitelikli Toprak Elementleri Enstitüsü var. Türkiye’de de bununla ilgili çalışmalar var. Eskişehir’deki rezervlerin tespiti var. Malatya ise Kuluncak ve etrafında nitelikli toprak elementlerinin olduğu söyleniyor. Bununla ilgili MTA’nın da çok önemli sondaj çalışmaları yapıldı. Yaklaşık 4 yıldır da buralarda sondaj çalışmaları var. Bunlar stratejik madenler statüsündedir ve devlet lakin çalıştırabilir. Eti Madencilik bunlarla ilgileniyor ve devletten öteki özel dalda çalıştırması kelam konusu değil. Bilhassa nitelikli toprak elementlerinin bunların en başta uranyum ve toryum geliyor. Bunlar gücün kullanılabilirlik alt yapısını oluşturuyor. Şu anda uranyum işletilebilir seviyede lakin toryum uranyum kadar kolay işletilebilir seviyede bir element şimdi değil. Bunların işletilmesi için de yüksek teknoloji muhtaçlığı duyuluyor, dediğim üzere stratejik konumda” diye konuştu.
