Belçika’nın başşehri Brüksel’de düzenlenen “Avrupa Bölgeler ve Kentler Haftası” kapsamında Avrupa Komitesi’nin “Avrupa Bölgeleri ve Kentlerinin Durumu 2025” raporu yayımlandı.
Raporda, güç dönüşümünün kalbinde yer alan bölgelerin ekonomik ve toplumsal direnç kapasitesine dair bulgulara yer verildi.
Buna nazaran, 47 milyon Avrupalı konutunu hala gereğince ısıtamıyor ve bölgede güç yoksulluğu son 5 yılda keskin biçimde arttı. Raporda, bilhassa kırsal ve düşük gelirli bölümlerde güç maliyetlerinin “sosyal kriz” düzeyine ulaştığı belirtildi.
Rapora nazaran, AB’deki iklim değişimine tedbir için atılan adımların yüzde 70’i, iklim ahenk siyasetlerinin ise yüzde 90’ı direkt bölgeler ve belediyeler tarafından yürütülüyor. Lakin 2028-2034 bütçe devrinde AB fonlarının ulusal seviyede merkezileştirilmesi planı, lokal idarelerin yetkisini zayıflatma riski taşıyor. Bu durum, “enerji ve iklim siyasetlerinin alandaki uygulanabilirliğini tehlikeye atabilir” ihtarıyla raporda bilhassa vurgulandı.
Raporda, Milletlerarası Güç Ajansının (IEA) bilgilerine dayanan iddialara yer verilerek, 2030’a kadar global yenilenebilir güç kapasitesinin 5 bin 500 gigavat artması beklendiği kaydedildi.
AB’de ise bu dönüşümün büyük kısmının kent ve bölge idarelerinin elinde olduğu söz edildi. Ama yatırım ve bürokrasi dengesizliği nedeniyle doğu ve güney Avrupa’daki birçok bölgenin “elektrik şebekesi modernizasyonu, güç depolama ve nitelikli iş gücü eksikliğiyle” boğuştuğuna dikkat çekildi.
“ADİL GEÇİŞ” VURGUSU
Raporda, güç dönüşümünün sadece teknik bir geçiş süreci değil, toplumsal tesirleri de olan bir “adil geçiş” sorunu olduğu vurgulandı.
Enerji yoksulluğunun Avrupa genelinde yapısal bir toplumsal sorun haline geldiği belirtilen raporda, AB’de hanelerin yüzde 10’undan fazlasının, gelirlerinin yüzde 40’ını konut masraflarına ayırmak zorunda kaldığı bilgisi paylaşıldı.
Yerel idarelerin isteklerinin de belirtildiği raporda, yenilenebilir güç projelerinde müsaade süreçlerinin dijitalleştirilip hızlandırılması, kırsal alanlarda güç ajansları kurulması ve teknik işçi dayanağı sağlanması, “temiz geçiş” kavramının tekrar “adil geçiş” çerçevesine oturtulması davetinde bulunuldu.
SİMGESEL ÖRNEKLER
Raporda, Fransa’nın Occitania bölgesinde 1 milyar avroluk “hidrojen koridoru” yatırımı ve İspanya’nın Andalucia bölgesinde ise geri dönüştürülmüş atık sularla tarım sulama gereksiniminin yarısının karşılanması üzere projeler, lokal dönüşümün Avrupa genelindeki potansiyeline örnek gösterildi.
Ancak, yeşil geçiş için mevcut finansman düzeylerinin yetersiz kaldığı ve bölgesel kapasitenin güçlendirilmesi gerektiği öne sürüldü.
Rapor, Avrupa’nın güç dönüşümünde en kırılgan halkasının “yerel kapasite” olduğunu ortaya koydu. İklim nötr gayelerine ulaşmanın sırf Brüksel’in değil, belediyelerin ve bölgesel ajansların ellerinin güçlenmesiyle mümkün olacağı söz edildi.
