Osmanlı devrinde Kudüs ve Mescid-i Aksa
İsrail ile Hamas ortasında varılan Gazze Şeridi’ndeki ateşkes ve esir değişimi muahedesiyle Türkiye’nin ‘Barış Gücü‘ olarak bölgeye adım atacak olması, dikkatleri bölgenin tarihi seyrine çevrildi.
KRALLIK DENİLEN YAHUDİ PERİYODU OSMANLI’NIN KUDÜS SANCAĞI KADAR
Gazze’de vazife gücünde Türk askerinin yer alması beklenirken, Milli Savunma Bakanlığı, “Türk Silahlı Kuvvetlerimiz kendisine tevdi edilecek her türlü misyona hazırdır.” açıklamasında bulundu.
Tarihçi Prof. Dr. Erhan Afyoncu, yazısında Osmanlı İmparatorluğu ve bölgedeki Yahudi krallığını mukayese etti. Afyoncu, Sabah gazetesinde kaleme aldığı köşe yazısında Türklerin Filistin’i 8 asır yönettiğini vurguladı.
Bölgeyi Musevilerin çok uzun vakitler yönettiği tarafındaki algıyı aykırı yüz eden Erhan Afyoncu şu tabirleri kullandı:
“Yahudi tarihçiler, Filistin ve Kudüs’ü tarih boyunca uzun müddet kendileri yönetmişler ve büyük imparatorluklar kurmuşlar üzere bir hava ve algı yaratırlar. Halbuki Filistin’i yaklaşık 800 yılla en uzun mühlet yöneten Türklerdir. Tarihteki en büyük Yahudi Krallığı da Osmanlı’nın Kudüs Sancağı büyüklüğündedir.”
Bölgedeki Türk hakimiyetinin bütün devletlerden daha fazla olduğunu vurgulayan Afyoncu, Osmanlı devrindeki huzur ve adalete dikkat çekti.
Prof. Afyoncu, “Tarih boyunca birçok çatışmaya sahne olan Filistin’de Müslümanlar, Museviler ve Hıristiyanlar Osmanlı hâkimiyetindeki 401 yıl boyunca Türk bayrağı altındayken huzur ve adalet içerisinde yaşadılar. 19. yüzyılda Batılı güçler bölgeye el atınca Filistin ve Ortadoğu’daki başka bölgelerde kaos başladı. 1917’de bölgenin İngilizler tarafından işgaliyle de kan ve gözyaşı periyodu başladı.” dedi.
ROMALILAR KOVDU, İSLAM FETHİYLE DÖNEBİLEDİLER
Kudüs ve civarındaki Yahudi hakimiyeti periyotlarına değinen Afyoncu, “Yahudiler, Hazreti Davud ve Hazreti Süleyman vaktinde en kuvvetli periyotlarını yaşadıktan sonra iç çekişmeler yüzünden ikiye bölündüler. Babilliler, Milattan Evvel 6. yüzyılda Musevileri Babil’e sürdüler. Romalılar, Milattan Sonra 70’te Musevileri Kudüs’ten sürüp Süleyman Mabedi’ni yıktılar.” kelamlarını sarf etti.
Afyoncu, “Yahudiler, Kudüs’e lakin 638’de Hz. Ömer’in kenti fethinden sonra girebildiler. Babilliler ve Romalılar tarafından tahrip edilen Kudüs, Hz. Ömer’in ihya ederek kutsiyet kazandırdığı bir kent oldu. Kudüslüler de huzur ve adalete kavuştu.” dedi.
YENİ GELMEDİK
Filistin’in Türklerle birinci olarak Mısır’da kurulan Türk devleti Tolunoğulları (868-905) vaktinde tanıştığını belirten Afypmcu, 878‘de Ahmed bin Tolun’un Filistin’i almasıyla Kudüs’ün 27 yıl Kahire merkezli Türk devletinin yönetiminde kaldığını kaydetti.
Afyoncu, bölgenin 935-969 yılları ortasında İhşidiler‘in nüfuzu altına girdiğini, Oğuz Türklerinden Kurlu Bey‘in 1069‘da Kudüs’ü alarak Filistin’de Türkmen beyliği kurduğunu, 1071‘de bölgeye hakim olan Atsız Bey’in Selçuklu Sultanı Alparslan ismine hutbe okuttuğunu belirtti.
1099‘da bölgeye gelen Haçlıların katliamlarına dikkat çeken Afyoncu, 1187‘de Selahaddin Eyyubi‘nin fethinden sonra Kudüs’ün yine üç semavi dinin mensupları için inançlı yer haline geldiğini ifade etti.
400 YIL KALICI BARIŞ, KALICI ESER DEVRİ
Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim Han‘in 1516‘da Mercidabık zaferiyle Suriye ve Filistin’i Osmanlı topraklarına katmasıyla bölgede “Pax Ottomanica” (Osmanlı Barışı) ismi verilen yeni bir idari tertibin hakim olduğunu kaydeden Afyoncu, Osmanlı’nın bölgede nizam ve güvenliği sağlamakta evvelki idarelerden daha başarılı olduğunu belirtti.
Osmanlı nizamının ticareti canlandırıp kentleri geliştirdiğini söz eden Afyoncu, Osmanlı’nın Kudüs’e özel ihtimam gösterdiğini, Yasal devrinde büyük imar faaliyetleri gerçekleştirildiğini, bugün hala ayakta olan surların inşası ve suyun getirilmesi üzere projelerle kenti mamur ettiğini aktardı.
Afyoncu yazısında şu sözleri sarf etti:
“Kanuni’nin kenti mamur edecek bir öbür projesi, kentin gereksinimi olan suyun getirilmesiydi. Padişahın zevcesi Hürrem Sultan da kentin imarında tesirli oldu. 1551’de yaptırdığı külliye de Kudüs’ün en kıymetli hayır kuruluşlarındandır. Cami, medrese, han, ribat ve imaretten oluşan külliye, Kudüs’teki Osmanlı yapıtlarının önde gelenlerindendir. Osmanlılar yalnızca yeni yapılar inşa etmemişler, Memlükler’den ve evvelki İslam devletlerinden kalan cami, medrese ve imaretler ile kapı ve surları da tamir ettiler.”
YAHUDİ PERİYODU BU TÜRLÜ ABARTILDI
Tarihçi ve eski başbakan Şemseddin Günaltay’ın “Yakın Şark” isimli yapıtına de değinen Afyoncu, Yahudi tarih anlatısındaki abartıya dikkat çekti. Erhan Afyoncu Yakın Şark’tan şu alıntıyı yaptı:
“Suriye ve Filistin’de Davud vaktine kadar 200 yıldan beri kuvvetli devlet görülmemiş olduğu için, onun kabilelere karşı olan muvaffakiyetleri İsrailoğulları nazarında son derece büyümüş, asırlarca parlak şiirlerde emsalsiz zaferler üzere tasvir olunmuş, hudutları kıyı kısmı hariç olmak üzere Osmanlı İmparatorluğu’nun eski Kudüs mutasarrıflığına inhisar eden bu küçük prenslik, tarihe muazzam bir imparatorluk üzere mal edilmiştir.”
KİM KAÇ ASIR YÖNETTİ
Afyoncu, Filistin’i yönetim eden milletlerin hakimiyet müddetlerini kronolojik olarak sıraladığı dataları de köşesinde paylaştı:
-
Türk hakimiyeti (Tolunoğulları, İhşidiler, Selçuklular, Eyyubiler, Memlükler, Osmanlılar): 820 yıl
-
Roma hakimiyeti: 686 yıl
-
Yahudi hakimiyeti: 515 yıl
-
Arap hakimiyeti: 371 yıl
-
Fars hakimiyeti: 222 yıl
