ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze planının İsrail ve Hamas tarafından kabul edilmesiyle Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde müzakereler başlamıştı. Şarm’daki ateşkes müzakereleri sonucunda Hamas ve İsrail, Gazze Şeridi’nde kalıcı bir ateşkes ve rehine takasını içeren muahedeyi resmen imzaladı.
Yenişafak Müellifi ve Gazeteci Yahya Bostan, “ABD Başkanı Trump, Şarm El-Şeyh’te MİT Lideri Kalın’ın da katıldığı görüşmelerde ateşkes antlaşmasına varıldığını duyurduğunda yaptığım birinci şey ayrıntıları öğrenmeye çalışmak oldu” diyerek Gazze’de kalıcı ateşkese giden yolda Türkiye’nin rolü ve tesirlerini yazdı.
Yahya Bostan’ın yazısının tamamı şu halde:
ABD Lideri Trump, Şarm El-Şeyh’te MİT Başkanı Kalın’ın da katıldığı görüşmelerde ateşkes antlaşmasına varıldığını duyurduğunda yaptığım birinci şey ayrıntıları öğrenmeye çalışmak oldu. Şimdi sıcak saatlerdi, bilgi edinmekte zahmet çektim. Fakat -rehine takası ve ateşkesten oluşan birinci evreyi temsil etse de- ortada bir mutabakat vardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan başta olmak üzere başkanların yaptığı açıklamalara bakılırsa herkes mutluydu. Açıklamalarda Türkiye, ABD, Katar ve Mısır’a bilhassa teşekkür ediliyordu.
Ateşkes olmuştu lakin rehineler özgür kaldıktan sonra ya İsrail hücumlara tekrar başlarsa? Filistinlileri İsrail’in gadrinden kim koruyacaktı? Ayrıntı öğrenememiş lakin şunu duymuştum: “Türkiye, Mısır, Katar ve ABD bu mutabakatın garantör ülkeleri. Türkiye bölgede vazife alacak.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan da gün içerisinde ayrıntıları açıkladı. “Anlaşmanın alandaki uygulamalarını takip edecek misyon gücünde biz de yer alacağız” dedi. Büyük bir gelişmedir. Bu vazife gücü kayıpların bulunmasına, insani yardımın uyumuna takviye olacak, ateşkesi denetleyecek. Misyon gücünün, daha evvel tartışılan, sonuncu barışı denetleyecek memleketler arası askeri barış gücüyle birebir şey olmadığını düşünüyorum. Muhtemelen o daha sonraki kademelerde, tarafların kabul etmesi durumunda, gündeme gelecek.
SORU İŞARETLERİ YOK MU? VAR!
Bu ateşkes ve rehine takası anlaşması… İkinci basamakta, Gazze’nin nasıl yönetileceği, Filistin Yönetimi’ne bağlanıp bağlanmayacağı, İsrail’in tüm çizgilerden çekilip çekilmeyeceği üzere mevzular nasıl müzakere edilecek? Pürüz çıkacak mı? Netanyahu, ultra-ırkçı, soykırımcı kabine üyelerinin baskısından kaçmak, koltuğunu korumak için akınlara tekrar başlayacak mı? Ateşkesi bozacak provokasyonlara imza atanlar çıkmaz mı? Hepsi mümkündür. Lakin şu da açık: Tel Aviv, Hamas’la masaya oturarak kendisini bağladı. Tarihinin en derin izolasyonu içindedir. Tüm dünya başşehirlerinde soykırımcı olarak tel’in edilmektedir. Süleyman Seyfi Öğün’ün tabiriyle “Yahudiliğin dünya hakimiyetinin kültürel sütunu yıkılmaktadır.” İsrail bunu görüyor. Sumud filosu ve başkalarına müdahale ederken elini korkak alıştırması da bununla ilgilidir.
“BÜYÜK İSRAİL” PLANI DERİN DONDURUCUYA
İsrail, 7 Ekim’i bir fırsata çevirmek istedi. Başındaki kademeli plan şuydu: Bir. Gazze ve (uzun vadede) Batı Şeria büsbütün işgal/ilhak… Hamas ortadan kaldırılacak… Trump’ın Riveria planıyla Gazze “Arapsızlaştırılacak”, böylelikle iki devletli tahlil ihtimali sonsuza kadar gündemden kalkacak. Bu, planın Filistin kısmıydı. İki. Daha ötesinde İran’ın bölgede geriletilmesi ve zayıflatılması vardı. Üç. Lübnan’ın güneyinde tampon bölge kurulması, Hizbullah’ın silahsızlandırılması… Dört. Suriye’nin zayıflatılması, dört modüllü federasyon oluşturulması, ülkenin güneyinin silahsızlandırılması, tampon bölge kurulması, güneyde Dürzilerin, kuzeyde SDG’nin otonomi kazanması, İran-Irak’a ulaşacak bir hava ve kara koridorunun (Davut Koridoru) elde tutulması, Beş. Bölgede hegemon güç temerküzü elde edilmesi, Körfez ülkelerinin bunu kabul etmesinin sağlanması, İbrahim mutabakatlarının bu istikrarsız jeo-politik düzlemde bağlanması, Ankara’nın Suriye ve bölgede nüfuz kazanmasının önüne geçilmesi.. Buraya kadar olan kısım kağıt üzerindeki stratejidir. Ultra ırkçı İsrailli karar alıcılar bu stratejiyi art planda Büyük İsrail hayalleriyle yoğuruyorlardı.
TEL AVİV İÇİN BAHTIN CİLVESİ
Ancak İsrail için deniz bitmiştir. Tel Aviv, bu planın birinci basamağında (Filistin’de) tökezlemiştir. Gayelerinin değerli bir kısmına ulaşamamıştır. Gelinen süreçte genel tablo şudur: Bir. Gazze’nin işgal/ilhakı engellenmiştir. İki. ABD, Batı Şeria’nın ilhak edilmesine müsaade vermeyeceği tarafında garanti vermiştir. Üç. Gazze’nin “Arapsızlaştırılma” projesi başarısız olmuştur. Sürgün engellenmiştir. Dört. Bu süreçte İngiltere ve Fransa dahi Filistin devletini tanımıştır. Beş. En önemlisi… Garantörlük sistemidir. Yapılacak devam görüşmelerde… Şayet Gazze’ye memleketler arası güç konuşlanırsa… Bu İsrail’in bir daha Gazze’ye saldıramayacağı manasına gelir. Ve Türkiye Gazze’de garantör olarak konuşlanırsa… SDG üzerinden Türk hududuna gelmeye çalışan Tel Aviv için yazgının -ya da diplomasinin- cilvesi olacaktır.
SURİYE ALANI BU STATÜKOYU TAŞIYAMIYOR
Bu tablo İsrail’in bölgesel planının sonraki kademeleri için de yol gösterici olabilir (Irak’taki Haşdi Şabi varlığı ve İran’a yönelik yeni hazırlıkları bunun dışında tutuyorum.) Hatırlıyorsunuz… İsrail, Şam’a saldırdığında Suriye idaresi Türkiye’den askeri dayanak talebinde bulunmuştu. Bunu “Ankara masaya silah koydu” diye yorumlamıştık. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD ziyaretinin akabinde bu hususta gelişmelerin olacağını da yazmıştık. Her ne kadar Şam idaresi 10 Mart muahedesinin öngördüğü yıl sonunu beklemek istese de Suriye alanı bu statükoyu artık taşıyamıyor. Halep’te geçtiğimiz günlerde çıkan çatışma bunun göstergesidir.
İsrail’in alanının daralması SDG’nin de elini zayıflatıyor. SDG, Şam üzerinde üçüncü taraf baskısı arayışındaydı. Suriye ile yapılan görüşmeleri Paris’e taşımak istemişti. Şam, Ankara’nın telkiniyle kabul etmedi. Saha hareketlenince ABD’li Barrack ve CENTCOM Kumandanı Cooper, Mazlum Abdi’yi Şam’a getirdi. Görüşme sağlandı.
SDG’YE SON DAVET FIRSATI
ABD, tam olarak SDG çizgisinde durmuyor. SDG bu yüzden müzakerelere ABD, Fransa ve -artık- Körfez ülkelerinin de katılmasını istiyor. SDG’nin tüm planı ademi merkeziyetçilik ve silah bırakmamak üzerine. Şam’dan, Mazlum Abdi için Savunma Bakanlığı ya da Genelkurmay Başkanlığı istemişler. Bu da kabul görmemiş. Bir SDG yetkilisinin (İlham Ahmed), ”Türkiye’yi Şam’la yapılan müzakerelerde tarafsız arabulucu olmaya” davet ettiğini de haberlerde okudum. Bunlar şu manaya geliyor: SDG için de deniz bitmiştir. Üzerindeki vakit baskısı ağırlaşmaktadır.
Bu yüzden… MHP lideri Bahçeli’nin “İmralı SDG’ye yeni bir davet yapsın” teklifi -Komisyonun İmralı’ya gidip gitmemesi diğer bahistir- zamanlama açısından doğrudur. SDG’ye silah bırakma, eşit yurttaşlar olarak Suriye’ye entegre olma konusunda alan açar. Bu fırsat değerlendirilmeli.
