İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, gazetecilere yaptığı açıklamada iş dünyasının gündemindeki hususları kıymetlendirdi.
Avdagiç, mal ihracatındaki açığın 85-90 milyar dolar mertebesinde olmasını beklediklerini belirterek, “Bence en dikkat etmemiz gereken mevzu bu. Yani Türkiye’nin son 150 yıldır dış ticaret açığını kapatamaması. Başımıza ne geldiyse bundan ötürü geldi. Bizim ihracatımız, ithalatımızın 85 milyar dolar altında olduğu için ihracatımızı yüzde 10, ithalatımızı da yüzde 7 artırdığımız vakit mutlak pahası olarak ikisi de birebir artıyor” dedi.
Avdagiç, mal dış ticareti açığının bir kısmının hizmet ihracatıyla kapatıldığını vurgulayarak, “Hizmet ihracatı bu sene birtakım bölümlerdeki aksiliklere karşın belirli bir düzeyde gidiyor. Cumhurbaşkanımızın 3 Ocak 2025’te mal ve hizmet ihracatı ile ilgili verdiği hedeflere ulaşacağız. Buradaki trende nazaran, inanılmaz dış konjoktürel bir durum olmazsa bu maksada ulaşacağız” diye konuştu.
DIŞ TİCARET AÇIĞINI BÜYÜTME LÜKSÜMÜZ YOK
Şekib Avdagiç, 2026’ya geçerken ihracatta olduğu üzere ithalatla ilgili de amaçlar koyulması ve bunların takip edilmesi gerektiğini kaydetti. Avdagiç, şunları söyledi: “Dış ticaret açığını küçültmek zorundayız, büyütme lüksümüz yok. Burada yalnızca ithalat, ihracat sayısını takip ederek gerçekçi bir fotoğraf çizmemiz mümkün değil. 2026’ya geçerken Türkiye olarak ithalat amacı de koymalıyız. Türkiye’nin ithalat ve ihracat sayıları hem mal hem de hizmet ticareti tarafında elbette çok yakın takip ediliyor. Ticaret Bakanımız Ömer Bolat her sunumunda mal ihracatını, mal ithalatını, hizmet ihracatını, hizmet ithalatını ortaya koyuyor. Bizim, ihracat için gayelerimiz var lakin ithalat için koyduğumuz bir amaç yok. İthal ettiğimiz eserlerin bir kısmını nasıl yurt içinde üretiriz de ithalatımızı aşağıya yanlışsız çekeriz, bu yaklaşımı önceleyen bir süreci gündeme getirmemiz gerekiyor. Mesela Türkiye plastik dalında yıllardır plastik hammaddesi konusunda bir yatırım yapamadı. Birçok çalışmalar, teşvikler var ancak Türkiye’nin toplam plastik hammadde muhtaçlığının yurt içindeki tedariki yüzde 15’in altına düştü.”
KREDİYE ULAŞMA KONUSU, ŞU AN KREDİ MALİYETİNDEN DAHA DEĞERLİ BİR KONU
Avdagiç, İstanbul iş dünyasının amasız, fakatsız, lakinsiz enflasyonun düşürülmesi gerektiği konusunda mutabık olduğunu, lakin piyasa yansımaları konusunda beklentilerinin karşılanmasını talep ettiklerini söyledi. Avdagiç, bu beklentiler ortasında en değerlisinin bilhassa KOBİ’lere yönelik kredi tahsislerinin kredi kısıtlamaları dışında bırakılması olduğunu kaydetti. Bununla ilgili alınmış birtakım kararlar olduğunu belirten Avdagiç, “Bankalar, bu çerçevenin kendilerini zorladığını söz ederek KOBİ’lere kâfi kredi plase edemiyorlar. Krediye ulaşma konusu, şu anda kredi maliyetinden de daha değerli bir konu” dedi.
Avdagiç, ikinci mevzunun da Merkez Bankası’nın referans faiziyle ticari kredi faiz ortasındaki makas olduğunu kaydetti. Avdagiç, şöyle devam etti: “Bankalar, mevduatlarının yüzde 60’ını TL olarak bulundurma mecburiyetinden ötürü çok agresif bir halde TL mevduata hamle ediyorlar. Bu da TL mevduat toplarken bankaların maliyetini yükseltiyor. Bankalar da maliyet yükseldiği için kredi maliyetlerini otomatik olarak yükseltmek zorunda kalıyorlar. Münasebetiyle bu husus, şu anda yalnızca bankaların düzenleyebileceği bir bahis değil. Sonuçta empati de yapmak lazım. Siz şu anda hala yüzde 47-48 ile mevduat topluyorsanız, bunu kaçla satacaksınız? Bu manada o oranların da gözden geçirilmesinde yarar var. Keskin ve sert kuralların hepsi bir ortada olunca sistemde önemli bir daralma ortaya çıkıyor.”
TÜRKİYE DÖVİZ BAZINDA KIYMETLİ HALE GELDİ
Avdagiç, “Almanya’da Anuga Besin Fuarı’nda bakliyat ihracatçısı büyük bir firmamızla ayrıntılı bir görüşme yaptık. ‘Ben, ihtiyacımın tamamını yurt içindeki üreticiden karşılayıp, işleyerek ihracat yapıyordum. Şu anda ihracatımın yüzde 80’ini, yurt dışından tedarik ettiğim eserleri Türkiye’de işleyip paketleyerek gerçekleştiriyorum’ diyor. Bir katma kıymet kesinlikle oluşuyor ancak Türkiye, döviz bazında baktığınız vakit bu manada değerli hale geldi. Dengeyi kaybetmememiz gerekiyor” diye konuştu.
Avdagiç, gastronomi fiyatlarının bilakis, İstanbul’daki otel fiyatlarının Avrupa ölçeğine nazaran hala çok ucuz olduğunu söyledi. Avdagiç, “Avrupa’da bir kasabadaki 3 yıldızlı otel fiyatına İstanbul’da 5 yıldızlı otelde kalabilirsiniz. Otel fiyatlarında hala bir toparlanma olmadı” tabirlerini kullandı.
‘THY, DOĞAL Kİ BOEİNG’DEN UÇAK ALACAK’
Türk Hava Yolları’nın Boeing ile yaptığı uçak satın alım mutabakatına ait bir soruyu yanıtlayan Şekib Avdagiç, “Boeing yeni bir husus değil. Türk Hava Yolları’nın aslında şu anda Boeing’den önemli bir siparişi var. 2033 yılına kadar filosunu 813 uçağa çıkarma planlaması yapan Türk Hava Yolları, doğal ki Boeing’den uçak alacak. Burada bir filoyu büyütme, bir de filoyu yenileme süreci var. Filonuzu büyütürken elinizdeki eski uçakları da elden çıkarıp, bunları yeni uçaklarla yenilemeniz gerekiyor. Üç sebepten ötürü hem yakıt tasarrufu hem yolcu memnuniyeti hem bakım maliyetinin azaltılması ve işletme maliyetlerinin düşürülmesinden ötürü filonuzu yeniliyorsunuz. Zira değerli rakipleriniz var. Avrupa’da birinci kez geçen sene toplam uçuşların içindeki low-cost’ların hissesi yüzde 50’yi geçti. Bütün bunların içinde Türk Hava Yolları bu kadar başarılı bir ivme yakalayıp büyürken bu tartışmaların haklı hiçbir tarafı olamaz” dedi.
Avdagiç, Boeing’in Türkiye’den daha fazla modül satın almasının mümkün olup olmadığına yönelik bir soruya şu cevabı verdi: “Boeing, Türkiye’den belirli oranlarda kesim alıyor. TUSAŞ bu mevzuda önemli formda hem Boeing’in hem Airbus’un tedarikçisi. Bunun dışında Türkiye’den alım yaptığı öteki özel dal firmaları da var. Bunların sayısını artırmamız lazım. Boeing’in de Airbus’ın da yazılı olmayan bir kuralı vardır. Kesim alma konusunda sertifiye olmuş, mertebe olarak da 100 milyon dolarlık büyüklüğü olan şirketlerle çalışmayı tercih ediyorlar. Bu süzgeci koyduğumuz vakit bizim çok değil, bir elin parmağı kadar az sayıda firmamız var. Yani biraz özeleştiri yapmamız lazım. Bizim bu alanda uzman firma sayımızı artırmamız gerekiyor. Boeing’de ve Airbus’ta sorun aramaktan çok, kapasite artışı ve sertifikasyon ile uzman firma oluşturma konusundaki çabamızı artırmamız lazım.”
ABD İLE DENGEYİ SAĞLAMAK İÇİN ELİMİZE KOZ GEÇTİ
Avdagiç, ABD ile yapılan LNG satın alım muahedesi yapılması konusunda da şunları söyledi: “Türkiye, halihazırda bir LNG ithalatçısı. Mevcut bir yerden LNG alacağız, bir de Amerika’dan alacak değiliz ki. Biz bunu ‘replace’ ediyoruz, yani yerine koyuyoruz. Değişen dünya istikrarlarına bağlı olarak güç tedarik kaynaklarımızı çeşitlendiriyoruz. Ben olumlu gözle bakıyorum. Boeing, zati paketin içinde olan, ‘loop’un (döngünün) içinde olan bir alım. LNG, burada yeni bir şey. ABD ile çok süratli bir halde dengeyi sağlamak için bizim elimize bir koz geçti. Ben, Amerikan makamlarının bize uyguladıkları birtakım vergilerle ilgili daha avantajlı bir statü kazanmamız için elimize bir koz geçtiğini düşünüyorum. Trump, şu anda ticaret istikrarı Amerika’nın aleyhine olanlara, çok önemli vergi oranları koyuyor. Süratlice bir güzelleşme ve geri çekim olmasını bekliyoruz. Bu bahiste Ticaret Bakanlığımız da çalışıyor. Hasebiyle ben bunu ABD ile ticaretimizi büyütme konusunda bir fırsat olarak görüyorum. Natürel çok çalışmamız lazım. Kimse altın tabakta ben size satıyorum, ben de sizden alacağım demiyor. Ancak bir fırsat penceresi açıldığını düşünüyorum.”
BÜTÜN YORUMLAR ALMANYA’YA NE KADAR TOGG GELİRSE SATILACAĞI YÖNÜNDE
Son devirde Almanya’ya birkaç ziyaret yaptığını belirten Avdagiç, Togg’un Almanya’da çok önemli bir imaj oluşturduğunu kaydetti. Avdagiç, şöyle devam etti: “Yorumlarda subjektif davranabilirsiniz ancak Togg’un aldığı 5 yıldız çok objektif bir kriterdir. Togg, dayanılmaz güçlü bir araba. Hani Volvo’nun bir imajı vardır ya, emin olun Togg onun üstünde. Şu anda Togg ile ilgili bir olumlu algı oluştu. Münasebetiyle Togg, Almanya’da herkesin öngördüğünün ötesinde büyük bir heyecanla bekleniyor. Bütün yorumlar Almanya’ya ne kadar Togg gelirse satılacağı istikametinde. Bu hususta konuştuğum herkesten aldığım yorumlar bu istikamette.”
