Bakan Ersoy, Muğla’nın Bodrum ilçesindeki bir otelde düzenlenen “Uluslararası Müzeler Kurulu (ICOM) Risk Altındaki Kültür Varlıkları Kırmızı Listesi: Türkiye” çalışmasının tanıtım programına katıldı.
Programın açılışında konuşan Ersoy, kültür varlığı kaçakçılığının, yapıtları bağlamından koparan ve bilimsel bilgilerin yok olmasına sebep olan organize bir cürüm olduğunu söyledi.
Kültür varlığı kaçakçılığının ulusal güvenlik ile ilişkilendirildiğini, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu tarafından da terörün finansmanında kullanılan bir enstrüman olarak tanımlandığını vurgulayan Ersoy, şöyle devam etti:
“Türkiye bu kabahatle çabayı hem emniyet, jandarma ve gümrük ünitelerimiz eliyle ulusal seviyede hem de milletlerarası işbirlikleri aracılığıyla global ölçekte kararlılıkla sürdürmektedir. Bu uğraşın farklı cepheleri var. Yurt dışına kaçırılmış yapıtların iadesini sağlamak bunlardan bir tanesi ve Türkiye olarak bu cephede çok önemli muvaffakiyetler elde ettik. Son 8 yılda 9 binden fazla kültür varlığımızın iade edilmesini sağladık. Bu alanda, farklı ülkelerle imzaladığımız mutabakatlar önemli fark yaratmıştır. Amerika Birleşik Devletleri ile yürüttüğümüz yakın işbirliği sayesinde, Marcus Aurelius heykeli de dahil olmak üzere pek çok yapıtımız ülkemize dönmüştür. Yeniden bu yıl haziran ayında, İsviçre makamlarının titiz çalışmaları ve işbirliği sayesinde bu ülkede ele geçirilen 7 tarihi yapıtımızın iadesini sağladık. İnşallah bugün bu yapıtların tanıtımını da gerçekleştireceğiz.”
İSVİÇRE İLE İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ
Bakan Ersoy, İsviçre ile kültür varlığı kaçakçılığına ilişkin iş birliği protokolünün 2022 yılında imzalandığını hatırlatarak, bu muahedenin meyvelerinin alındığını vurguladı.
“İsviçre’de yakalanan bu eserler İsviçre’deki otoriteler tarafından Türk makamlarıyla kontağa geçilerek protokol kapsamında iade edildi.” diyen Bakan Ersoy, Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı ile müze uzmanlarının yürüttüğü titiz çalışmalarla yapıtların Anadolu kökenli olduğunun ve müsaadesiz çıkarıldığının ispatlandığını söz etti.
“BU NE BİRİNCİ NE DE SON ESER”
İade edilen yapıtların koleksiyona katılmasından memnuniyet duyduklarını ve Bodrum Kalesi’nde sergileyeceklerini lisana getiren Bakan Ersoy, “Bu ne birinci ne son eser biliyorsunuz. Kaçakçılıkla Uğraş Daire Başkanlığımız dünya genelinde bütün Anadolu’dan müsaadesiz çıkarılmış yapıtların takibiyle ilgili çalışmalarını büyük bir özveriyle sürdürüyor” diye konuştu.
Ersoy, misal çalışmalarla daha büyük yapıtların de ülkeye kazandırılacağını belirtti.
TARİHİ ESERLER İÇİN UĞRAŞ VERİLİYOR
Ersoy, bir yandan ülkenin yapıtları için gayret verirken bir yandan da Türkiye’de ele geçirilen ve bilimsel datalarla kökeni belirlenen yapıtların ilişkin oldukları topraklara dönmesi için güçlü ve yapan bir işbirliği yürütüldüğünü lisana getirdi.
İran, Irak, Kazakistan, Mısır, Peru ve Çin’e çok değerli yapıtların iade edildiğini anlatan Ersoy, şunları kaydetti:
“Şüphesiz bu işbirlikleri ve elde edilen kazanımlar çok kıymetli, çok bedelli. Ülkü olan bizim ve öbür ülkelerin bu çabayı vermesine hiç gerek kalmamasını sağlamaktır. Bunun da yolu, yapıtları köken ülke hudutları dışına çıkmadan koruyabilmekten geçiyor. İşte bu noktada ICOM Kırmızı Liste uygulaması büyük bir kıymet taşımaktadır. Öncelikle Kırmızı Liste’ye dair şu yanlış kanıyı düzeltmek isterim. Bu liste kaybolmuş yapıtların bir envanteri, iş işten geçtikten sonra hazırlanan bir kayıp listesi katiyetle değildir. Kırmızı Liste, kaçakçılık riski yüksek eser cinslerini tanımlayan ve kolluk kuvvetleri, gümrük üniteleri, müze profesyonelleri ile sanat piyasası aktörleri için rehber vazifesi gören bir farkındalık aracıdır. 2000 yılından bugüne pek çok ülke için yayımlanmış ve kültür varlığı kaçakçılığını önlemede tesirli sonuçlar doğurmuştur.”
Bakan Ersoy, Türkiye için hazırlanan Kırmızı Liste’nin ICOM uzmanları ile müzecilerin birlikte yürüttüğü titiz bir çalışmanın eseri olduğunu bildirdi.
HANGİ YAPITLARIN DAHA FAZLA RİSK ALTINDA OLDUĞU ORTAYA KONDU
Kaçakçılıkla Çaba Dairesinin pek çok müzeyle yakın iş birliği içinde çalıştığını, gerçek yapıtların listeye alındığından emin olmak için çeşitli kriterlerin gözetildiğini belirten Ersoy, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Kolluk kuvvetlerince en çok hangi eser tiplerinin yakalandığına, yurt dışında en sık hangi yapıtlarımızın tespit edildiğine dair tahliller dikkate alınmış, böylelikle hangi yapıtların daha fazla risk altında olduğu ortaya konmuştur. İstanbul Arkeoloji Müzeleri, İstanbul Türk ve İslam Yapıtları Müzesi, Ayasofya Tarih ve Tecrübe Müzesi, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi, Afyonkarahisar, Antalya, Çorum, Edirne, Erzurum Tunceli ve Van müzelerimiz ile İstanbul Türkiye Yazma Eserler Kurumumuz bu süreçte çok önemli bir mesai ve emek sarf etmişlerdir. Vazife alan bedelli çalışma arkadaşlarımın her birine farklı ayrı teşekkür ediyorum. Kelam konusu müzelerimiz, Türkiye’nin bütün bölgelerini temsil eden ve kültürel çeşitliliğimizin en büyük teminatı olan kurumlardır. Onların titiz çalışmaları sayesinde ICOM Kırmızı Liste-Türkiye sadece risk altındaki eser tiplerini ortaya koymakla kalmamış, tıpkı vakitte ülkemizin kültürel zenginliğini ve bölgesel çeşitliliğini de yansıtmıştır.”
Ersoy, 2020 yılında kurulan Kaçakçılıkla Çaba Dairesi Başkanlığının uzman takımlarıyla sırf operasyonel seviyede değil, birebir vakitte halka yönelik farkındalık çalışmalarıyla da öne çıktığını söz etti.
SON 5 YILDA 900 BİNDEN FAZLA ESER YURT DIŞINA ÇIKARILMADAN MÜZELERİMİZE KAZANDIRILDI
Kültürel mirasın korunmasında her bireyin katkısının kıymetli olduğunu söyleyen Ersoy, şunları söz etti:
“Mücadelemizde güvenlik güçlerimizin başarılı operasyonları da vazgeçilmez bir yer tutmaktadır. Emniyet Genel Müdürlüğümüzün Anadolu, Miras ve Define operasyonları, Jandarma Genel Komutanlığımızın kaçak kazılara karşı caydırıcı önlemleri ve Gümrük Koruma Genel Müdürlüğümüzün hudut kapılarındaki faal çalışmaları sayesinde son 5 yılda 900 bini aşkın eser, yurt dışına çıkarılmadan müzelerimize kazandırılmıştır. Kültür varlığı kaçakçılığı, tabiatı gereği milletlerarası ve organize bir hatadır. Hasebiyle bu suça karşı çabanın muvaffakiyete ulaşması için memleketler arası işbirliğinin ve dayanışmanın tesis edilmesi kaidedir. Bakanlığımız, ICOM, milletlerarası meslektaşlarımız, kolluk kuvvetlerimiz ve kültür profesyonellerimiz olmak üzere bu ortak şuurla bugün burada bir ortaya gelmiş olan bizler, kültür varlıklarının ilişkin oldukları topraklarda korunması tarafındaki ortak irademizi bir kere daha tüm dünyaya ilan ediyoruz. Birlikte bu çabayı kazanacağımızdan kuşkum yoktur.”
Bakan Ersoy, finansmanı Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçiliği tarafından sağlanan ve Amerikan Araştırma Enstitüsü Türkiye Ofisi aracılığıyla Bakanlığa aktarılan takviyenin, bu projenin gerçekleşmesinde büyük rol oynadığını lisana getirdi.
ONLARI KORUMAK, İNSANLIĞIN ORTAK KIYMETLERİNİ KORUMAKTIR
Kırmızı Liste’nin, kültür varlığı kaçakçılığıyla gayrette ülkeye olduğu kadar milletlerarası topluma da önemli katkılar sunacağını bildiren Ersoy, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Yürüttüğümüz işbirliklerinin herkese örnek olmasını temenni ediyorum. ICOM Kırmızı Liste-Türkiye’nin tanıtımı vesilesiyle bir ortadayız fakat birlikteliğimiz bununla sonlu kalmayacak. Bu toplantımızı da kapsayan ve iki gün sürecek olan varlıklı bir programa mesken sahipliği yapıyoruz. İnanıyorum ki bu ağır ve varlıklı içerik, hepimiz için hem teorik hem de pratik açıdan bedelli bir öğrenme ve paylaşma fırsatı olacaktır. Kültür varlıklarının sırf geçmişimizin değil, kimliğimizin ve geleceğimizin de taşıyıcıları olduğunu hatırlatmak isterim. Farklı coğrafyalarda ve çağlarda üretilmiş olsalar da bizlere ortak bir kıssayı hatırlatırlar. Onları korumak, insanlığın ortak bedellerini korumaktır.”
Programda, ICOM Başkanı Emma Nardi ile ABD Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Brian Stimmer de konuşma yaptı.
Panellerle devam eden program, yarın düzenlenecek farklı aktifliklerin akabinde sona erecek.
