Doğu Akdeniz’de son 15 yılda yapılan doğal gaz keşiflerinin tetiklediği ve bölge ülkelerinin Türkiye aykırısı siyasetleriyle yoğrulan bölgesel yapı, Ankara’nın stratejik hareketleriyle çatırdadı.
Kahire merkezli Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nun (DAGF) kurulmasıyla pekişen bu ‘dışlama’ sistemi karşısında, Türkiye’nin Libya’daki kritik atılımları ve ABD ile kurduğu yeni istikrar, Atina-Tel Aviv-Lefkoşa eksenini işlevsizleştirdi.
İsrail’in eski Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) Büyükelçisi Michael Harari’nin Independent gazetesindeki analizinde, Türkiye’nin bölgedeki rolüne vurgu yapıldı.
Emekli diplomat Harari, “Son birkaç yıl boyunca Türkiye, bu bölgesel gerçekliğe meydan okumaya çalıştı. Son vakitlerde da Mısır ve Körfez ülkeleriyle, bilhassa Suudi Arabistan ve BAE ile alakalarını yine kurmayı başardı. Ankara ve Atina ortasındaki alakalarda de besbelli bir güzelleşme görüldü. Özellikle Esed rejiminin çöküşü ve Ahmed eş-Şara’nın Şam’da iktidara gelmesi, Lider Trump’ın ikinci bir periyot için Beyaz Saray’a dönmesi de dahil olmak üzere, bölgesel ve memleketler arası gelişmeler Türkiye’nin yeni bir inanç kazanmasını sağladı.” dedi.
Ankara’nın, Libya ile imzaladığı MEB Anlaşması’nın istikrarları alt üst eden birinci kritik adım olduğunu belirten Harari, “Türkiye, 2019’da Libya ile münhasır ekonomik bölgeyi belirleyen bir muahede imzalayarak yeni bölgesel düzenlemelere daha erken bir periyotta karşılık vermeye çalıştı. 2011’de Kaddafi’nin devrilmesinden bu yana Libya, memleketler arası alanda tanınan Trablus’taki ile General Halife Hafter liderliğinde Tobruk’taki iki rakip otorite ortasında bir iç savaş ve siyasi bölünmenin pençesinde. Trablus hükümetiyle imzalanan deniz yetki alanlarının sonlandırılması mutabakatı, Girit Adası’nı göz gerisi ederek Akdeniz’in büyük bir kısmını Türkiye ve Libya ortasında bölüyordu.” dedi.
YUNAN ENGELLEMEK İSTEDİ BAŞARAMADI
İsrailli Harari, Ankara’nın son aylarda attığı adımlarla muahedeyi resmileştirmeye her zamankinden daha yakın göründüğünü belirtti. Yunanistan’ın karşı adımlarının bu mutabakatın önüne geçemediğini kaydeden Harari, şunları söyledi:
“Son aylarda Ankara, 2019 muahedesini onaylamaya her zamankinden daha yakın görünen Tobruk hükümetiyle ilgilerinde değerli ilerleme kaydetti. Yunanistan, bu hamleyi çabucak engellemeye çalıştı. Fakat bu eforları şimdiye kadar pek başarılı olamadı. Hesaplı bir siyaset izleyen Türkiye, şimdi deniz yetki alanlarının sonlandırılması muahedesini resmen onaylamamış olmasına karşın, General Hafter ile temaslarını güçlendirdi.”
Harari, “Ankara, Libya klasik olarak Mısır’ın ulusal güvenlik hesaplarında en değerli önceliklerden biri olmasına karşın, halihazırda nispeten alt sıralara gerilemiş olmasından faydalandı. Türkiye-Mısır bağlantıları son yıllarda güzelleşmiş olduğu için de Kahire bu olumlu gidişatı şu anda aksine çevirme riskine girmeye istekli üzere görünmüyor.” kelamlarını sarf etti.
Yakın periyotta Türkiye ile Yunanistan ortasındaki gerginlikte tırmanma olduğunu öne süren İsrailli Harari, “Ankara, Yunanistan ve (Güney) Kıbrıs ortasındaki elektrik teması projesine, güzergahının kendi ekonomik hudutları içindeki bölgelerden geçtiğini argüman ederek itiraz etti. Bu uyuşmazlık, Atina’nın Türkiye’ye kısıtlamalar getirmesi için Avrupa Birliği’nden (AB) takviye almaya çalışmasıyla Brüksel’de bir dizi diplomatik atağa yol açtı.” sözlerini kullandı.
AVRUPA’NIN KAYGILARI TÜRKİYE’NİN FAYDASINA
Türkiye’nin temel gayesinin son 15 yıldır dışlandığı bölgesel yapıyı zayıflatmak olduğunu argüman eden Harari şu görüşü paylaştı:
“Ankara’nın stratejik pozisyonunun, bilhassa Suriye’deki dönüşümler, Lider Trump’ın iktidara dönüşü, ABD’nin kıtaya ve NATO’ya olan bağlılığındaki gerileme ile birlikte Avrupa’nın artan güvenlik muhtaçlıkları üzere bir dizi radikal gelişme sayesinde son iki yılda güzelleştiği göze çarpıyor. Ankara ayrıyeten, bölgesel pozisyonunu güçlendirmek için göç kartını da kullanıyor ve Libya’dan artan sistemsiz göç dalgaları ile ilgili Avrupa’nın ve bilhassa de İtalya’nın telaşlarından faydalanıyor.”
İLİŞKİLER DÜZELDİKÇE AKDENİZ’DEKİ GÜÇ PERÇİNLENİYOR
Harari, Lider Erdoğan’ın Washington’a yaptığı “başarılı ziyarette” Lider Trump ile ortasındaki şahsi ahengin, Ankara’nın Doğu Akdeniz’deki rolünü yine kazanma gücüne olan itimadını artırdığını tabir etti.
Ziyaretin, Türkiye’nin 2045 yılına kadar ABD’den sıvılaştırılmış doğal gaz ithal etmeye devam etmesi ve 225 adet Boeing yolcu uçağı satın alınması konusunda muahedeye varmasıyla neticelendiğini kaydeen Harari, F-35 sıkıntısının şimdi tahlile kavuşmamış olsa da Trump’ın, sorunun çözülebileceğini ima ettiğini hatırlattı.
_______________
HANİ ‘MASAL’DI
Türkiye’nin Mavi Vatan doktrini çerçevesinde attığı adımlar diplomatik alanda müspet sonuçlarını vermeye başlaması, ülkeyi yönetmeye namzet CHP’nin itirazlarının yersizliğini bir kere daha tescilledi.
CHP Genel Lider Yardımcısı, MYK Üyesi ve İstanbul Milletvekili Namık Tan, Mavi Vatan doktrinini “masal” tabiriyle eleştirmişti.
Tan, Türkiye’nin dış siyaset attığını adımlarını amaç aldığı 2024 tarihli konuşmasında, “Bir orta tutturduğu mavi vatan masalından epey çabuk yüz geri etti” demişti.
