Sıfır Atık Hareketi, 27 Eylül 2017’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayesinde başladı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı koordinesinde yürütülen ve global bir etraf hareketine dönüşen proje “8. Yılında 8 Milyar İnsan İçin” sloganı ile devam ediyor.
Bu kapsamda toplumsal medyada “#SıfırAtıkla8Yıl” etiketiyle bilinçlendirme kampanyaları yürütülecek.
Türkiye, Sıfır Atık Hareketi ile 8 yılda etraftan güce, sera gazı salımından depolama alanına kadar pek çok alanda tasarruf sağlayıp hem iktisada hem de geleceğe yatırım yaptı.
74,5 MİLYON TON ATIK GERİ KAZANDIRILDI
Proje kapsamında, bugüne kadar 205 bin binada Sıfır Atık İdare Sistemi’ne geçildi. 2017’de yüzde 13 olan geri kazanım oranı 2024’te yüzde 36,08’e çıkarıldı. Türkiye 2035 yılında geri kazanım oranını yüzde 60’a çıkarmayı hedefliyor.
25 milyon şahsa eğitim verilen projeyle 32,5 milyon ton kağıt-karton, 9,1 milyon ton plastik, 3,1 milyon ton cam, 6,4 milyon ton metal, 23,4 milyon ton organik ve başka geri dönüştürülebilir atık olmak üzere toplamda 74,5 milyon ton atık geri kazandırıldı.
Geri dönüşümle iktisada 256 milyar TL’lik katkı sağlandı. Bu sayı, 10 milyon hanenin yıllık elektrik faturası kadar tasarrufa, 10 şehir hastanesi yahut 500’den fazla okul inşa edilebilecek büyüklükte kaynağa, yüz binlerce bireye istihdam sağlayacak iş gücüne karşılık geliyor.
Sudan 1,71 trilyon litre tasarrufla İstanbul’un 7 yıllık su tüketimine eş bedel, 10 milyar insanın 1 yıl boyunca her gün duş almasına yetecek kadar kazanım elde edildi.
Petrolden 54,6 milyar litre tasarrufla Türkiye’deki tüm araçların yıllık yakıt tüketimi kadar kazanım sağlandı.
Geri dönüşüm sayesinde 227,3 milyar kilowatt saat güç tasarrufuyla 40 milyon hanenin 1 yıllık elektrik muhtaçlığına eş paha kazanım elde edildi.
Projeyle 552,7 milyon ağacın kesilmesi önlenerek, Amazon Ormanları’nda yaklaşık 10 bin kilometre karelik bir alana eş bedel, Türkiye’deki tüm ormanların yüzde 6’sına denk gelecek kazanım sağlandı.
Yine 150 milyon ton karbondioksit salımı önlenerek yaklaşık 30 milyon aracın yıllık karbon salımına eş paha kazanım elde edildi. 284 milyon metreküp atık depolama alanı tasarrufuyla ise yaklaşık 40 bin futbol alanı büyüklüğünde bir alan kazanıldı.
SIFIR ATIK MAVİ
Sıfır Atık Projesi kapsamında yine Emine Erdoğan’ın himayelerinde Sıfır Atık Mavi Hareketi, 10 Haziran 2019’da başlatıldı. Bu kapsamda yayımlanan Deniz Çöpleri Vilayet Hareket Planlarının Hazırlanması ve Uygulanması Genelgesi ile 28 kıyı vilayetinde deniz çöpleri toplanırken, ulusal seviyede eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri yaygınlaştırıldı.
2020-2024 yılları ortasında “1,5 Yıllık Hareket Planları” uygulandı. 2025-2029 yıllarını kapsayan “2,5 Yıllık Deniz Çöpleri Vilayet Aksiyon Planları” ise 1 Ocak 2025 prestijiyle uygulamaya alındı.
Sıfır Atık Mavi kapsamında bugüne kadar yaklaşık 585 bin ton deniz çöpü, deniz etrafından uzaklaştırılarak bertarafa gönderildi.
DEPOZİTO İADE MAKİNELERİ İLE GÜNDE 50 BİN İÇECEK AMBALAJI TOPLANIYOR
Sıfır Atık Projesi, Depozito İdare Sistemi ile güçlenerek yoluna devam ediyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı Türkiye Etraf Ajansının (TÜÇA) uygulayıcısı olduğu Depozito İdare Sistemi, 2019’da pilot ilçe olarak Ankara Kızılcahamam’da, vilayet olarak ise Şubat 2025 prestijiyle Sakarya’da uygulamaya alındı.
Ardından proje Sakarya, Samsun, Erzurum, Konya, Gaziantep, Mersin ve İzmir’de de hayata geçirilerek 7 bölgeye yayıldı. Ankara’da Bakanlık ana hizmet binası, Türkiye Çevre Ajansı Binası ve Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde DOA iade makineleri kullanılıyor.
Bugüne kadar 5,8 milyon tek kullanımlık içecek ambalajı toplanarak geri kazanımı sağlandı. Günde ortalama 50 bin ambalajın toplandığı sisteme vatandaşlar ağır ilgi gösterirken, gelecek yıl içinde projenin 81 ilin tamamına yayılması hedefleniyor.
Projenin Türkiye genelinde uygulanması ile yıllık 120 milyon avro geri kazanım geliri, ikincil ham husus kullanımından 250 milyon avro kar sağlanması bekleniyor.
Yılda 25 milyar atık şişenin toplanmasıyla atık ithalatında 50 milyon avro azalma, lokal idarelerin atık bertarafı ve elektrik kullanımından 100 milyon avro tasarruf sağlaması öngörülüyor. Buna nazaran, yılda 520 milyon avro kar sağlanacak.
BM’DE 30 MART “ULUSLARARASI SIFIR ATIK GÜNÜ” OLARAK İLAN EDİLDİ
Türkiye’nin kararlılıkla uyguladığı proje, Emine Erdoğan’ın çalışmalarıyla Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde kabul gören global bir etraf hareketine dönüştü.
BM Genel Heyeti’nde, 14 Aralık 2022’de Türkiye’nin ana sunuculuğunda, 105 ülkenin de ortak sunucu olduğu oylamada 30 Mart, “Uluslararası Sıfır Atık Günü” olarak ilan edildi. Memleketler arası Sıfır Atık Günü, her yıl BM tarafından tüm dünyada coşkuyla kutlanmaya devam ediliyor.
Bu yıl ise 30 Mart Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde “Uluslararası Sıfır Atık Günü”nde “Yeterince Var” sloganıyla farkındalık oluşturuldu. 81 vilayette ve yurt dışı temsilciliklerde “Moda ve Dokumacılıkta Sıfır Atığa Doğru” teması kapsamında geri dönüşüm ve sürdürülebilir moda uygulamalarıyla ilgili etkinlikler düzenlendi.
EMİNE ERDOĞAN BM GENEL HEYETİ’NDE “SIFIR ATIK” BAHİSLİ ÖZEL OTURUMDA KONUŞAN BİRİNCİ TÜRK BAŞKAN EŞİ OLDU
Emine Erdoğan, BM 77. Genel Kurulu marjında düzenlenen “Sıfır Atık” bahisli özel oturumda konuşma yaparak konseye hitap eden birinci Türk başkan eşi oldu.
Aynı toplantıda BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “BM Sıfır Atık Yüksek Seviyeli Şahsiyetler Müşavere Kurulu” kurulacağını duyurdu. 12 Nisan 2023’te ise “BM Sıfır Atık Yüksek Seviyeli Şahsiyetler Müşavere Kurulu” resmen kuruldu.
Başkanlığını Emine Erdoğan’ın yaptığı Müşavere Heyeti’nde, BM Genel Sekreter Yardımcısı Guy Bernard Ryder’in yanı sıra ABD, Sierra Leone, Şili, Bangladeş, Brezilya, Kolombiya, Hollanda, Fas, Belçika ve Hindistan’dan 13 üye yer aldı.
KÜRESEL SIFIR ATIK DÜZGÜN NİYET BEYANI’NA 114 ÜLKEDEN 15 BİNİN ÜZERİNDE İMZA
BM 78. Genel Konsey toplantıları kapsamında Türkevi’nde düzenlenen “Küresel Sıfır Atık Hareketine Doğru” etkinliğinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Emine Erdoğan’ın önderlik ettiği “Küresel Sıfır Atık Âlâ Niyet Beyanı”na birinci imzayı attı.
Online imzaya sunulan site hali hazırda bugün, 114 ülkeden 15 binin üzerinde Sıfır Atık gönüllüsünün de güzel niyet beyanını imzaladığı bir mecra haline geldi.
Ayrıca, 50’den fazla önder eşi, memleketler arası kuruluşların üst seviye temsilcileri ve yabancı bakanlar da Global Sıfır Atık Düzgün Niyet Beyanı’nı imzaladı.
G20’DE SIFIR ATIK
Hindistan’ın periyot başkanlığını yaptığı G20 toplantıları kapsamında Sıfır Atık teşebbüslerinin teşvik edilmesi bahisli karar, G20 Etraf ve İklim Bakanları Toplantısı’nda tüm ülkelerin oy birliğiyle kabul edildi.
Eylül 2023’te Hindistan’ın başşehri Yeni Delhi’de düzenlenen G20 Önderler Tepesi sonrası açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Dünya Ortak Evimiz” sloganıyla yürütülen projenin önemine dikkati çekti.
SIFIR ATIK PROJESİ’NDEN İLHAM
Emine Erdoğan’ın, BM 80. Genel Kurulu münasebetiyle gittiği New York’taki Türkevi’nde görüşme yaptığı Gabon Cumhurbaşkanı Brice Clotaire Oligui Nguema’nın eşi Zita Oligui Nguema, “Sıfır Atık” projesinden ilham almak ve bu mevzuda Türkiye ile işbirliği yapmak istediklerini söyledi.
Nguema’nın talebi üzerine Emine Erdoğan, Sıfır Atık Vakfı aracılığıyla teknik bahislerde eğitim verebileceklerini söz etti.
Emine Erdoğan, ayrıyeten yeniden Genel Şura marjında “Sıfır Atık Mavi-Damla Damla” standının açılışını yaptı.
SIFIR ATIK PROJESİ’NİN ALDIĞI ÖDÜLLER
Emine Erdoğan öncülüğündeki Sıfır Atık Projesi’ne, 2018’de BM Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) “Sıfır Atık, Sıfır Açlık” mükafatı, 2021’de BM Kalkınma Programı tarafından “UNDP Sürdürülebilir Kalkınma Gayeleri Ödülü” ve BM İnsan Yerleşimleri Programı (UN-Habitat) tarafından “Waste Wise Cities Küresel Champion Ödülü” verildi.
Proje 2022’de “Akdeniz Parlamenter Asamblesi Mükafatı (PAW Awards)” ve Dünya Bankası “İklim ve Kalkınma Liderliği Ödülü”ne de layık görüldü.
