AA muhabirinin kaynaklardan derlediği bilgilere nazaran, 6 Kasım 1494’te babası Osmanlı İmparatorluğu’nun 9. padişahı Yavuz Sultan Selim’in sancak beyefendisi olduğu Trabzon’da dünyaya gelen Sultan Süleyman Han, çocukluk yıllarını bu kentte geçirdi.
Ardından bilim, din, askeriye ve edebiyat alanlarında eğitim almak için Topkapı Sarayı’ndaki Enderun’a gönderilen Süleyman, buradaki eğitiminin akabinde Saruhan Sancak Beyliğine atandı.
Babası Yavuz Sultan Selim’in 22 Eylül 1520’de vefatı üzerine İstanbul’a gelen Yasal Sultan Süleyman, 30 Eylül 1520’de Osmanlı İmparatorluğu’nun padişahı olarak tahta çıktı.
İlk seferinde Belgrad’ı fethetti
Tahta çıktıktan sonra birinci seferini 18 Mayıs 1521’de Macaristan Krallığı’nın hakimiyetindeki Belgrad’a yapan ve burayı Osmanlı topraklarına katan genç padişah Sultan Süleyman, akabinde Akdeniz’de hakimiyet kurmak açısından kritik ehemmiyete sahip olan Rodos Adası’na sefer düzenledi.
Rodos seferinden de muvaffakiyetle dönen Yasal, çocukluk yıllarından beri arkadaşı olan has odabaşı Pargalı İbrahim’i 27 Haziran 1523’te veziriazam olarak atadı.
Kanuni Sultan Süleyman, Osmanlı’nın Akdeniz’deki hakimiyetini artırmak için 1532’de Barbaros Hayreddin Paşa’yı Donanma-yı Humayun’un başına getirdi.
Devlete karşı çıkan isyanları destekleyen Safevilere yönelik Irakeyn Seferi’ni düzenleyen Yasal, evvel Tebriz’e, akabinde Bağdat’a girdi.
Kanuni Sultan Süleyman, seferdeki başarısızlık ve aile içindeki çekişmeler sebebiyle Pargalı İbrahim Paşa’yı 15 Mart 1536’da idam ettirdi.
Şehzade Mustafa’nın idamı
Barbaros Hayreddin Paşa yönetimindeki Osmanlı donanması ile Cenevizli Amiral Andrea Doria’nın kumandasındaki Haçlı donanması ortasında geçen Preveze Deniz Savaşı 1536’da zaferle sonuçlandı.
Sultan Süleyman’ın büyük oğlu Şehzade Mustafa, doğu seferindeki babasını Konya Ereğlisi’nde, 6 Ekim 1553’te ziyaret etmek istedi.
Ziyaret öncesi, oğlunun tahta geçmek istediğine dair söylentiler duyan Yasal, oğlu Mustafa’yı kendisinin huzuruna çıkmak için girdiği otağda idam ettirdi.
Kendi ismine Mimar Sinan’a inşa ettirdiği Süleymaniye Mescidi’nin üretiminin yaklaşık 6 yılda tamamlanmasının akabinde Yasal, 7 Haziran 1557’de imali tamamlanan caminin açılışını burada cuma namazını kılarak yaptı.
Hürrem Sultan’ın vefatı
Kanuni Sultan Süleyman’ın hayatını etkileyen bir kayıp da aşkları birçok edebi yapıta husus olan eşi Hürrem Sultan’ın 1558’deki vefatı oldu.
Sultan Süleyman Han, ortalarında çekişme olan oğulları Şehzade Bayezid ve Şehzade Selim’in sancak yerlerini Amasya ve Konya’ya taşıdı. İki kardeş ortasında Konya Ovası’nda geçen savaşı ise Şehzade Selim kazandı.
Yenilginin akabinde sancağına dönen Şehzade Bayezid, babasının sefer hazırlığı yaptığını öğrenerek, Safevilere sığındı.
Kanuni bunun üzerine oğlu ve torunlarını almak için Şah Tahmasb’a yüklü ölçüde para ödeyip, Kars Kalesi’ni verdi.
Şah Tahmasb tarafından teslim edilen Bayezid ve oğulları, 23 Temmuz 1562’de idam edilip Sivas’ta defnedildi.
Kanuni’nin son seferi
Kanuni Sultan Süleyman, 1565’teki Malta kuşatmasından hezimetle dönülmesinin akabinde Osmanlı İmparatorluğu’nun batıdaki mağlubiyet izlenimini düzeltmek için yeni bir askeri harekat planladı.
Harekat öncesi, bir daha göremeyeceği İstanbul’dan Eyüp Sultan Türbesi’nde dua ederek ayrılan Sultan Süleyman Han, ordusuyla birlikte Zigetvar’a gitti.
Gut (nikris) hastalığıyla gayret eden 72 yaşındaki Yasal, ordunun başında şahsen bulunduğu 13. seferinde, Zigetvar Kalesi’nin kuşatılmasından bir gün evvel, 7 Eylül 1566’da vefat etti.
Vefat haberi saklı tutuldu
Kanuni’nin vefatı, seferin gidişatının tehlikeye girmesi ihtimali sebebiyle bâtın tutulurken, naaşı kuşatma müddetince tahtının altına gömüldü.
Kalenin 42 günün akabinde fethedilmesiyle Sultan Süleyman’ın vefatı, tahta geçecek olan 2. Selim’e haber verildi.
İmparatorluğun yeni padişahı 2. Selim’in Belgrad’a gelmesinin akabinde Yasal’ın vefatı resmi olarak duyuruldu.
Osmanlı’da yaklaşık 46 yıl tahtta kalan hükümdar, kılınan cenaze namazının akabinde Süleymaniye Camii’nin içerisindeki türbeye defnedildi.
İmparatorluğun en uzun mühlet misyon yapan ve en çok sefere çıkan padişahı olarak bilinen Yasal, Batı’da “Muhteşem Süleyman” ve “Büyük Türk” olarak anılıyordu.
Dönemindeki gelişmeler
Kanuni Sultan Süleyman, padişahlığı müddetince, 6 milyon 557 bin kilometrekare olan Osmanlı İmparatorluğu toprağını 14 milyon 983 bin kilometrekareye çıkardı.
İmparatorlukta kendisinden evvelki 9 padişahın kararlarını bir ortaya getiren Yasal, tek bir kanunname yayımladı.
Bazı kaynaklara nazaran, Sultan Süleyman Han’ın “Kanuni” olarak anılmasının nedeni, kanunlara bağlı olması ve titizlikle takip etmesi olarak bilinir.
Babası Yavuz Sultan Selim tarafından imaline başlanan 1. Selim Külliyesi’ni tamamlatan Yasal, oğlu Mehmed için Şehzadebaşı Mescidi’ni yaptırdı.
Kızı için Üsküdar’daki Mihrimah Sultan Mescidi’ni inşa ettiren Yasal, hastalığı nedeniyle vefat eden oğlu Cihangir için de Cihangir Mescidi’ni yaptırdı.
İstanbul’a büyük eserler yaptırdı
İstanbul’daki su muhtaçlığının artması nedeniyle su tesislerini yenileyerek, kırkçeşme su sistemini kurduran Sultan Süleyman, ordunun sefere çıkarken kullanması için Büyükçekmece’de bulunan köprüyü Mimar Sinan’a inşa ettirdi.
İstanbul başta olmak üzere Osmanlı topraklarına çok sayıda mimari eser bırakan Yasal, tıpkı vakitte savaş ganimeti olarak getirdiği yapıtlarla, Osmanlı’nın kütüphane kültüründe tesirli olmasıyla da bilinmekteydi.
Sultan Süleyman’ın devrinde, Osmanlı’da eğitimde yenilik sürecine gidilirken, medreselerdeki eğitim iki basamağa ayrıldı. Bu kapsamda, Sahn-ı Seman medreselerinde hukuk, ilahiyat ve edebiyat kısımlarında, Süleymaniye medreselerinde ise matematik ve tıp alanlarında eğitim verildi.
Edebi yapıtlarıyla anılıyor
Padişahların içinde şair kimliğiyle ön plana çıkan ve “Muhibbi” mahlasını kullanan Yasal’ın divanında 2 bin 779 gazel bulunuyor.
Kanuni ayrıyeten tarihte en çok gazel kaleme almış kişi olarak biliniyor.
