Türkiye’de denizlerde 1 Eylül’de av dönemi başlıyor. Denizlerde sistemsiz ve kurallara uyulmadan yapılan avcılıklar balık stoklarını olumsuz etkiliyor.
Yıldız, AA muhabirine, Türkiye’de toplam balık avcılığının yaklaşık yüzde 70’ini Karadeniz ve Marmara’da yakalanan hamsinin oluşturduğunu söyledi.
Ege’de sardalya, Karadeniz’de ise son yıllarda çaça avcılığının öne çıktığına işaret eden Yıldız, çaçanın, hamsi üzere tüketilmediğini tamamının balık unu ve balık yağı fabrikalarına gittiğini aktardı.
Yıldız, balıkçılık filonun büyümemesi için 2006’dan bu yana yeni ruhsat verilmediğini, tekne geri alım programlarının ise etkin gemiler alınmadığı için tesirli olamadığını anlattı.
“KOTA SİSTEMİ BÜTÜN ÇEŞİTLERDE TAM UYGULANMADIĞI İÇİN BALIKÇILIK EFORU DÜŞMÜYOR”
Türkiye’nin orkios, kalkan üzere çeşitlerde memleketler arası mukavelelerle kota uygulamasını başarılı bir biçimde yürüttüğünü vurgulayan Yıldız, “Kota sistemi bütün çeşitlerde tam uygulanmadığı için balıkçılık eforu düşmüyor. Kota ya da efor bazlı sınırlama olmadığı için stoklar üzerindeki baskı azalmıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Yıldız, balık stoklarının kendini yenileyebileceğine lakin çok avlanmanın bu döngüyü bozduğuna dikkati çekerek, “Yılda 100 anaç balık 10 biner yumurta bırakır ancak doğal süreçlerde bunların yalnızca bir kısmı yaşar. Yavrular stoka katılmadan avlarsanız, stok her yıl giderek küçülür, çok avcılık dediğimiz tam olarak budur.” sözlerini kullandı.
Hamside geçen yıl uygulanan 400 bin tonluk avlanma kotasını hatırlatan Yıldız, bu sayının neredeyse yıllık avcılık yoluyla elde edilen deniz balıkları ölçüsüne eş bedel olduğunu ve bu ölçünün düşürülerek ve her yıl avlanan bütün çeşitler uygulanması gerektiğini kaydetti.
“BÖLGESEL BALIKÇILIK KURALLARI OLMALI”
Yıldız, avlanma uzunluğunun, balıkların üreme olgunluğuna ulaştıkları asgarî uzunluğu tabir ettiğini hatırlatarak, “Bu uzunluktan küçükleri avlamak, cinsin kuşağının devamını tehlikeye atar. Hamsi Karadeniz’de 7 santimde ürüyorsa, o uzunluktan küçükleri avlamamalı. Tıpkı cins Akdeniz’de farklı uzunlukta ürer. Bu nedenle bölgesel balıkçılık kuralları olmalı ve tiplerin avlandıkları denize nazaran uzunlukları belirlenmeli. Lüferin çinekop ve sarıkanat üzere farklı isimlerle küçük uzunlukta avlanması da yanlış, çinekop ya da sarıkanat diye başka bir tıp yok, hepsi lüfer.” diye konuştu.
“KOTA UYGULAMALARI BÜTÜNCÜL BİR DENİZ İDARESİ ÇERÇEVESİNDE UYGULANMALI”
Yıldız, balık stoklarının korunması için alınması gereken tedbirlerin başında küçük uzunluk balıkların avlanmaması için kontrollerin karada değil denizde yapılmasının değerli olduğunu vurguladı.
Bazı balıkçıların üst üste iki ağ kullandığına değinen Yıldız, gırgır teknelerinde en az ağ gözü kuralı getirilmesi ve her uzunluk balığı tutan ağların kullanımının yasaklanması gerektiğini de aktardı.
Yıldız, ekosistem temelli balıkçılığın çok değerli olduğuna işaret ederek, şu tabirleri kullandı:
“Deniz çayırları, mercanlar ve öteki hassas alanlarda avcılığın sonlandırılması ve muhafaza alanlarının artırılması gerekiyor. Bu uygulama sadece tek bir tipi değil, deniz ekosisteminin tüm bileşenlerini korur, balık stoklarının tükenmeden yenilenmesini sağlar ve üst-alt cinsler ortasındaki doğal dengeyi bozulmasını önler. Böylelikle istilacı cinslerin denetimsiz çoğalması ve plankton patlamaları üzere olumsuz ekolojik tesirler azaltılabilir. Ekosistem temelli yaklaşım, kota uygulamaları ve gözlemci sistemleriyle desteklenerek, balıkçılar, bilim insanları ve karar alıcılarla birlikte bütüncül bir deniz idaresi çerçevesinde uygulanmalı.”
AVLANAN BALIK ÖLÇÜLERİ SON 10 YILDA DALGALI SEYİR İZLEDİ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, son 10 yılda avlanan balık çeşitleri ölçüsü dalgalı bir seyir izledi. En çok avlanan cins olan hamsinin yakalanma ölçüsü, 2015’te 193,5 bin, 2019’da 262,5 bin ve 2024’te 153,1 bin ton olarak kaydedildi.
